تاریخ اسلام و ایران

عَیّاران گروهی از جوانمردان فقیر و بی باک بودند که در تحولات بغداد عهد عباسی نقشی بسزا ایفا کردند؛ این گروه از افراد را به اقتضای محل ظهورشان به نامهای گوناگون و گاه مشابه شطّاران، زَواقیل، صَعالیک، ... بیشتر

علمی- پژوهشی

سه چهرهٔ یک پادشاه؛ گناهکار، پیروزمند و نیک، یا کوروشِ دیگر؟

شهرام جلیلیان

دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، صفحه 20-45

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2513

چکیده

یزدگرد یکُم. 399-420 میلادی با دوری جستن از جنگ با امپراتوری روم که خود سخت گرفتار شورش‌ها و آشفتگی‌های سیاسی بود و پایان بخشیدن به پیگردها و آزارهای گهگاه مسیحیان و یهودیان، هم بزرگان ایرانی خواهندۀ جنگ ... بیشتر یزدگرد یکُم. 399-420 میلادی با دوری جستن از جنگ با امپراتوری روم که خود سخت گرفتار شورش‌ها و آشفتگی‌های سیاسی بود و پایان بخشیدن به پیگردها و آزارهای گهگاه مسیحیان و یهودیان، هم بزرگان ایرانی خواهندۀ جنگ با دشمن دیرینۀ ایران را به خشم آورد و هم آزردگی و ناخشنودی موبدان زردشتی را که هیچگاه چشم دیدن بردباری مذهبی شهریاران ایران و گسترش فزایندۀ آموزه‌های مذهبی بیگانه در ایران را نداشتند. از این‌رو، در سُنَّت تاریخنگاری ساسانیان، که بازتاب دیدگاه موبدان و بزرگان زردشتی است، گویا بیش‌تر در واکنش به بردباری و شکیبایی مذهبی یزدگرد با یهودیان و مسیحیان، او چهرۀ فرمانروایی گناهکار، خشن و ستمگر به خود می‌گیرد. گذشته از این چهره زشت یزدگرد، دو چهره دیگر هم از او، در ادبیات یهودی و مسیحی، به چشم می‌آید. گزارش‌های یهودی که از پیوند دوستانۀ یزدگرد با یهودیان سخن می‌گویند، او را بسیار نیک‌خواه و هوادار یهودیان و همچون یک کوروش دیگر می‌خوانند و مسیحیان همروزگار یزدگرد، او را فرمانروایی پیروزمند و نیک و همچون یک کنستانتین دیگر برای دنیای مسیحیت می‌‌انگاشتند. در این پژوهش، کوشش خواهد شد از دیدگاه زردشتیان، یهودیان و مسیحیان، به توصیف این سه چهره یزدگرد و واکاوی ناسازگاری نگاه سُنَّت ایرانی با گزارش‌های یهودی و مسیحی درباره دوره فرمانروایی یزدگرد پرداخته شود.

علمی- پژوهشی

بررسی علل افول تمدن اسلامی از دیدگاه شکیپ ارسلان

سلیمان حیدری

دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، صفحه 47-67

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2512

چکیده

درباره افول تمدن اسلامی تاکنون مقالات و کتب متعددی به رشته تحریر درآمده است و نویسندگان سعی کرده اند بر اساس مبانی فکری و انگاره های ذهنی خویش علل این افول را بررسی کنند.یکی از برجسته ترین این متفکران ... بیشتر

علمی- پژوهشی

تجاری شدن تریاک در اقتصاد ایران دوره قاجار ( 1210-1344ق.)

مهدی دهقان حسام پور؛ محمد علی رنجبر

دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، صفحه 69-97

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2510

چکیده

تحولات اقتصادی در قرن نوزدهم، معادلات اقتصادی را در کل دنیا تغییر داد. اقتصاد ایران نیز از این تحولات مصون نماند و در مواجهه با اقتصاد سرمایه‌داری،از یک اقتصاد معیشتی و سنتی به یک اقتصاد نیمه معیشتی ... بیشتر تحولات اقتصادی در قرن نوزدهم، معادلات اقتصادی را در کل دنیا تغییر داد. اقتصاد ایران نیز از این تحولات مصون نماند و در مواجهه با اقتصاد سرمایه‌داری،از یک اقتصاد معیشتی و سنتی به یک اقتصاد نیمه معیشتی و شبه سرمایه داری تغییر یافت. اقتصاد ایران در شکل جدید متحول شده خود، به الگوی اقتصادهای کشورهای پیرامونی نزدیک، و به یکی از تولیدکنندگان مواد خام برای بازارهای جهانی تبدیل شد. تا پیش از این تحولات؛ تریاک در اقتصاد سنتی ایران به عنوان یک کالای غیر تجاری شناخته می‌شد. از نیمه دوم قرن نوزدهم م. تریاک به یک کالای تجاری در اقتصاد ایران تبدیل شد.شاخص‌های وابستگی، مانند رونق تولید مواد خام، افزایش حجم تجارت، زوال صنایع دستی و نقش انگلستان به عنوان مرکز اقتصاد سرمایه داری، از علل اصلی تجاری شدن تریاک در اقتصاد ایران هستند. در کنار این علل بیرونی برخی عوامل داخلی مانند بیماری کرم ابریشم، تراز منفی تجاری، نقش فعالانه حکومت قاجاری و برخی دولتمردان مانند میرزا حسین خان سپهسالار در رابطه با تریاک و ویژگی‌های منحصر به فرد این ماده خام، موجب تشدید تولید تریاک شدند. در نتیجه چنین عواملی بود که این ماده خام در فاصله کمی بعد از تجاری شدن در اقتصاد ایران به مهم ترین کالای صادراتی تبدیل شد و نقش مهمی در روند اقتصادی ایران ایفا کرد. این پژوهش بر آن است با تکیه بر مبانی نظری و بر اساس منابع تاریخی علل تبدیل تریاک در اقتصاد ایران به یک کالای تجاری را بررسی کند.

علمی- پژوهشی

بررسی ارتباط ثبات سیاسی با مدیریت آب در اصفهان صفوی

محمدابراهیم زارعی؛ زهره سلطانمرادی

دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، صفحه 99-120

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2517

چکیده

کمبود آب در فلات ایران همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها بوده و غلبه بر این نقصان و ابداع شیوه‌های آبیاری و مدیریت تقسیم آب از مهم‌ترین دستاوردهای انسان در این دیار است. بحران کنونی آب بیانگر نبود اراده ... بیشتر

علمی- پژوهشی

تاثیر پیدایش نفت بر مناطق نفت خیز جنوب ایران : مطالعه موردی گچساران

حبیب اله سعیدی نیا؛ احمد لعبت فرد

دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، صفحه 121-148

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2515

چکیده

گچساران یکی از بزرگترین حوزه های نفتی جنوب غربی ایران می باشد. این منطقه بعد از مسجد سلیمان و هفتکل در سال 1307/ 1928 با کشف نفت به سومین میدان نفتی کشور تبدیل شد. شروع بهره برداری تجاری از این میدان نفتی در ... بیشتر

علمی- پژوهشی

تحلیل اصلاحات ارضی ایران(دهه 1340) برمبنای روش شناسی ساختار -کارگزار

احد نوری اصل؛ طهماسب علیپوریان؛ حیدر شهریاری

دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، صفحه 151-176

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2516

چکیده

برنامه اصلاحات ارضی که از دهه 40 آغاز گشت و تا قبل از انقلاب سه مرحله را پشت سر گذراند موضوعی است که می‌توان ابعاد مختلف ان را از منظرهای متفاوت علمی بررسی نمود. به لحاظ اقتصادی برهم زدن تغییر شیوه تولید ... بیشتر برنامه اصلاحات ارضی که از دهه 40 آغاز گشت و تا قبل از انقلاب سه مرحله را پشت سر گذراند موضوعی است که می‌توان ابعاد مختلف ان را از منظرهای متفاوت علمی بررسی نمود. به لحاظ اقتصادی برهم زدن تغییر شیوه تولید سنتی، به لحاظ جامعه شناختی تغییر در بافت و سلسله مراتب قدرت در جامعه روستایی و در نتیجه مهاجرت روستائیان به شهرها و شکل گیری جامعه توده‌ای (یکی از منابع مهم انقلاب اسلامی) و به لحاظ تاریخی، مرحله نوینی را در تاریخ معاصر ایران پدید آورد. اما با این حال اصلاحات ارضی با وجود موفقیت‌هایی در ان مقطع، به اهداف مورد نظر نائل نیامد. در این راستا سوال مطرح شده ان است که چرا اصلاحات ارضی با وجود موفقیت‌هایی فراوان به اهداف مطلوب خود نرسید؟ به عبارت دیگر چرا برنامه فوق مطابق با برنامه و اهداف از پیش تعیین شده‌ی ان، آنگونه که باید و شاید، به هدف مورد نظر نرسید؟ فرضیه مطرح شده ان است که فقدان بسترهای فرهنگی-اجتماعی (یا ساختارها) از یک سوی و نیز عدم همکاری مناسب کارگزاران (یعنی مالکان، دهقانان و شاه) از سوی دیگر باعث گردید تا برنامه اصلاحات ارضی با وجود موفقیت‌هایی به اهداف مطلوب نرسد. پژوهش حاضر با استفاده از روش و نظریه ساختار-کارگزار (ساخت‌یابی) به این مهم دست یافته است که ضعف کناکنش دو سطح ساختار (عدم آمادگی شرایط فرهنگی-اجتماعی) و کارگزار (عدم همکاری مالکان، دهقانان و شاه) موجب نرسیدن برنامه اصلاحات ارضی به اهداف مطلوب شده است.

علمی- پژوهشی

تاثیر آموزشهای دارالفنون در گرایش هنر عصر ناصری به غرب (با تکیه بر موسیقی و نقاشی)

مصطفی لعل شاطری؛ عباس سرافرازی؛ هادی وکیلی

دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، صفحه 177-201

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2514

چکیده

تاسیس دارالفنون در سال 1268ق/ 1851م. آغاز رسمی و جدیِ نوسازی آموزش و متعاقبا عصر مبادلات علمی، فرهنگی و هنری با غرب بود. امیرکبیر با رسیدن به مقام صدر اعظمی، خواهان اجرا کردن اندیشه هایی مبنی بر پیشرفت در عرصه ... بیشتر

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 34 (1403)

دوره 33 (1402)

دوره 32 (1401)

دوره 31 (1400)

دوره 30 (1399)

دوره 29 (1398)

دوره 28 (1397)

دوره 27 (1396)

دوره 26 (1395)

دوره 25 (1394)

دوره 24 (1393)

دوره 23 (1392)

دوره 22 (1391)

دوره 21 (1390)

دوره 20 (1389)

دوره 19 (1388)

دوره و شماره: دوره 26، شماره 31 - شماره پیاپی 121، آذر 1395، صفحه 5-201 (پاییز 1395)

نخستین نقش آفرینی سیاسی عیاران در بغداد قرن دوم هجری

چکیده

سه چهرهٔ یک پادشاه؛ گناهکار، پیروزمند و نیک، یا کوروشِ دیگر؟

چکیده

بررسی علل افول تمدن اسلامی از دیدگاه شکیپ ارسلان

چکیده

تجاری شدن تریاک در اقتصاد ایران دوره قاجار ( 1210-1344ق.)

چکیده

بررسی ارتباط ثبات سیاسی با مدیریت آب در اصفهان صفوی

چکیده

تاثیر پیدایش نفت بر مناطق نفت خیز جنوب ایران : مطالعه موردی گچساران

چکیده

تحلیل اصلاحات ارضی ایران(دهه 1340) برمبنای روش شناسی ساختار -کارگزار

چکیده

تاثیر آموزشهای دارالفنون در گرایش هنر عصر ناصری به غرب (با تکیه بر موسیقی و نقاشی)

چکیده