نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

چکیده

درباره افول تمدن اسلامی تاکنون مقالات و کتب متعددی به رشته تحریر درآمده است و نویسندگان سعی کرده اند بر اساس مبانی فکری و انگاره های ذهنی خویش علل این افول را بررسی کنند.یکی از برجسته ترین این متفکران شکیب ارسلان(1286-1366)بود که بر خلاف جریان های بنیادگرا و غربگرا،گرایش نوگرایی اسلامی داشت و سعی کرد در آثارش به خصوص کتاب«لماذا تأخر المسلمون و لماذا تقدم غیرهم» به این سئوال تاریخی مهم جواب دهد که چرا مسلمانان در عرصه تمدن از غیر مسلمان عقب ماندند.او پس از سفرهای فراوان به کشورهای مختلفی مثل آمریکا،شوروی سابق و اسپانیا راز عقب ماندگی را در دو عامل داخلی و خارجی جستجو کرد که مهمترین عوامل داخلی از نگاه وی جهل،علم ناقص،فساد اخلافی ،ترس و نومیدی و استبداد بود.ارسلان از تأثیرات و نفوذ کشورهای غربی در قالب های سیاسی،اقتصادی و تبشیری و نیز همجواری کشورهای اسلامی با کشورهای استعمارگر به عنوان عوامل خارجی در انحطاط تمدن اسلامی یاد کرده است در این مقاله به روش توصیف همراه با تحلیل و با تکیه بر آثار شکیب ارسلان درصدد پاسخ به علل افول تمدن اسلامی از دیدگاه این دانشمند هستیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigate the Causes of the Decline of Islamic Civilization from the Perspective of Shakib Arslan

نویسنده [English]

  • Soleyman Heidari

چکیده [English]

Several articles and books have been written about the decline of Islamic civilization and authors have tried to examine the causes of this decline on the basis of their intellectual basics and mental images. One of the most prominent thinkers was Shakib Arslan (1286-1366) who had Islamic modernism tendency unlike the fundamentalist and pro-Western currents. He tried to answer to this important historical question in his works, especially " Why Muslims delayed and why others progress" that why Muslims fell behind at non-Muslim in civilization arena. After numerous trips to different countries like America, the former Soviet and Spain, he looked for the retardation secret in both internal and external factors that the most important internal factors from his viewpoint were ignorance, imperfect science, moral corruption, fear, disappointment and despotism. Arsalan has mentioned the influence and effects of Western countries in political, economic and evangelical frameworks as well as neighboring of Islamic countries with colonialist countries as the external factor in the decadence of Islamic civilization. In this paper, we seek to answer to the causes of the decline of Islamic civilization from the viewpoint of Shakib Arsalan by the method of description along with analysis and relying on the works of this scientist

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shakib Arsalan
  • The decline of Islamic Civilization
  • Despotism
  • Moral Corruption
ابن خلدون، عبدالرحمان (1936). تاریخ ابن خلدون. تعلیق شکیب ارسلان. قاهره: النهضه.
ابوصالح، عباس (1981). تاریخ الموحدین الدور السیاسی فی الشرق العربی. بیروت: المجلس.
ارسلان، شکیب (1348). رمز عقب‌ماندگی ما. ترجمه محمدباقر انصاری. تهران: نوید.
ـ ـــــــــ (1349، رجب). لیس تبشیر دعایه دنیویه استعماریه کما یظن بعضنا. الفتح، العدد 227.
ـ ـــــــــ.(1351، ربیع‌الاول). جواب علی السئوال بشأن تأخر العالم الاسلامی. الفتح. العدد 303.
ـ ـــــــــ.(1935). روض الشقیق. دمشق: زیدون.
ـ ـــــــــ.(1969). سیره الذاتیه. بیروت: دارالطبع.
ـ ـــــــــ (1971). حاضر العالم الاسلامی. بیروت: دارالفکر.
ـ ـــــــــ (1983). تاریخ غزوات العرب فی فرنسا ایطالیا و جزائر البحر المتوسط. بیروت: دارالمکتبه الحیاه.
ـ ـــــــــ (2001). تاریخ الدوله العثمانیه. بیروت: دارالکثیر.
ـ ـــــــــ. (دون التاریخ). لماذا تأخر المسلمون و لماذا تقدم غیرهم. بیروت: دارالمکتبه الحیاه.
اسدآبادی، سید جمال‌الدین (1417). العروةالوثقی. تهران: وزارت ارشاد.
ایبش، یوسف (1980). الامیر شکیب ارسلان رائد التجدد الروحی و الاجتماعی. القضایا العربیه،7 (3): 93-98.
بابایی، حبیب‌الله (1390). تمدن و تجدد در اندیشه معاصر عرب. تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بطی، رفائیل (1366، صفر). الامیر شکیب ارسلان و حرکة‌الاصلاح. الرساله. العدد 706.
البناء، یسری محمد (2006). الآراء الکلامیه و الفلسفیه عند الامیر شکیب ارسلان. قاهره: مکتبه الثقافه.
البیومی، محمدرجب (1995). النهضه الاسلامیه فی سیر اعلامها المعاصرین. دمشق: دارالقلم.
جابر، حسن (1410، صفر). قراءة فی فکر شکیب ارسلان. المنطلق. العدد 58:146-187.
الحکیم، ناصر (2010). جدلیه الفکر و العمل عند الامیر شکیب ارسلان. المختاره: دارالتقدیمیه.
حورانی، البرت (دون التاریخ). الفکر العربی فی عصر النهضه. ترجمه الی العربیه کریم عزقول. بیروت: دار النهار.
دون مؤلف (1411، جمادی‌الثانیه). ذکری امیر البیان و شیخ المجاهدین الامیر شکیب ارسلان. الغدیر. العدد 10 و 11: 180-185.
زیباکلام، صادق (1381). ما چگونه ما شدیم. تهران: روزنه.
الشرباصی، احمد (1961). شکیب ارسلان داعیه العروبة و الاسلام. القاهره: المؤسسه المصریه.
شیا، محمد شفیق (1982). شکیب ارسلان مقدمات الفکر السیاسی. بیروت: معهد الانماء العربی.
عنایت، حمید (1356). سیری در اندیشه سیاسی عرب از حمله ناپلئون به مصر تا جنگ جهانی دوم. تهران: فرانکلین.
فرشاد، مهدی (1365). تاریخ علم در ایران. تهران: امیرکبیر.
کردعلی، محمد (1413). المعاصرون. علق علیه محمد المصری. بیروت: دار الصدر.
گیلیپسی، چارلز (1364). زندگی‌نامه دانشمندان اسلام. ترجمه احمد آرام و همکاران. تهران: علمی و فرهنگی.
المحافظه، علی (1987). الاتجاهات الفکریه عند العرب فی عصر النهضه. بیروت: الاهلیه.
مرادی، مجید (1384، مهر و آبان). فراز و فرود مواجهة جهان عرب با غرب. چشم‌انداز ارتباطات فرهنگی. 18: 35 -33.
نهویهض، عجاج (1346، ذوالحجه). آل ارسلان و فقیدهم الکریم الامیر نسیب. الزهراء. الجزء 10: 596- 611.