نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه تاریخ دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

با در نظر گرفتن شاخصه‌های حکومت پهلوی، نوعی تضاد و تعارض و چالش میان ماهیت قدرتِ حاکمیت با حقوق ملت در قانون اساسی شکل می‌گیرد که در این چالش نقش و عملکرد نمایندگان به‌عنوان واسطۀ مردم با قدرت حاکمیت در مجلس شورای ملی اهمیت می‌‌یابد. این پژوهش با رویکردی مقایسه‌ای - تحلیلی عملکرد علی دشتی و احمد اخگر، دو نمایندۀ صاحب‌نام منتخب حوزۀ بوشهر را در چالش میان دو متغیر قدرت حاکمیت و حقوق مردم ارزیابی می‌کند و باتوجه‌به خاستگاه اجتماعی و مواضع سیاسی آنان ازطریق تحلیل محتوای آرا، مذاکرات و نطق‌های آنان در مجلس شورای ملی روشن می‌کند که این دو نماینده در عمل به وظایف خویش در بستر این چالش چه نقشی ایفا کرده‌اند. چنین به نظر می‌رسد که نظام حکومت پهلوی به‌گونه‌ای بر ساختار مجالس شورای ملی تأثیر گذاشت که نمایندگان منتخب را در تنگنای دو اهرم قدرت حاکمه و حقوق مردم قرار داده و علی‌رغم پایگاه اجتماعی تقریباً مشابه این دو نماینده، مواضع سیاسی متفاوت و به‌تبع آن عملکرد متفاوتی برای آنان در نظام پارلمانی رقم زده است. تحلیل محتوای برخی اسناد، نطق‌ها و مذاکرات آن‌ها در جلسات مجلس، با وجود برخی وجوه مشابه در درصد توجه به حقوق مردم و فعالیت‌های این دو نماینده، حاکی از سه نتیجۀ متفاوت در عملکردشان است: 1. نسبت تعداد نطق‌ها به دفعات حضور در ادوار مختلف به‌عنوان نمایندۀ بوشهر متفاوت است، 2. درصدی از گزاره‌های به‌دست‌آمده از نطق‌های علی دشتی در راستای تحقق اهداف حکومت است، درحالی‌‎که نطقی در این خصوص از اخگر ثبت نشده است، 3. انضباط پارلمانی متفاوت دو نماینده که نهایتاً این نتایج یکی را با چهره و کارنامۀ پارلمانیِ به‌دور از حاشیه و نزدیک‌تر به مردم معرفی می‌کند و کارنامۀ دیگری را با نوعی دوگانگی در اندیشه و عمل نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Parliamentary Performance of Bushehr MPs in the Tension between the Rights of the People and the Power of the Pahlavi Government, a Case Study: Ali Dashti and Ahmad Akhgar

نویسندگان [English]

  • Forough Bahraini 1
  • Simin Fasihi 2

1 Ph.D. student of the Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

2 Associate Professor of the Department of History, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Considering the characteristics of Pahlavi government, a kind of contradiction, conflict, and challenge is formed between the nature of sovereign power and people's rights in the constitution, in which the role and performance of deputies as mediators between the people and sovereign power in the National Assembly becomes essential. Using a comparative-analytical approach, this research assesses the performance of Ali Dashti and Ahmad Akhgar, who were elected representatives from the Bushehr constituency. The research focuses on the interaction between sovereign power and people's rights taking into account their social background and political positions. By analyzing their votes, negotiations, and speeches in the National Assembly, the research aims to understand the role played by these two representatives in addressing this challenge. The content analysis of some of their documents, speeches, and negotiations in the parliamentary sessions, despite some similarities in the percentage of attention given to the rights of the people and the activities of these two representatives, reveals three different results in their performance: 1. The difference in the ratio between the number of speeches and the number of their presence in the different eras as representatives of Bushehr, 2. A percentage of the proposals obtained from the speeches of Ali Dashti coincides with the achievement of the objectives of the government, while no speech is recorded by Akhgar in this regard, 3. The different parliamentary disciplines of the two representatives, ultimately eclipse these results. It presents the parliamentary record far from the margins and closer to the people, and shows a different record with a kind of duality in thought and action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sovereign power
  • People's rights
  • Ali Dashti
  • Ahmad Akhgar
  • National Council meetings
اخگر، احمد (1366) زندگی من در طول هفتاد سال تاریخ معاصر ایران، جلد1، بی‌جا: اخگر.
ازغندی، علیرضا (1379) ناکارآمدی نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، چاپ2، تهران: قومس.
ازغندی، علیرضا (1392) تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (1357-1320)، چاپ8، تهران: سمت.
پارسی‌نژاد، ایرج (1387) علی دشتی و نقد ادبی، تهران: سخن.
پهلوی، رضا (1354) سفرنامۀ خوزستان و مازندران رضاشاه، تهران: مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی.
خواجه نوری، ابراهیم (1340) بازیگران عصر طلایی، تهران: کتاب‌های جیبی.
دشتی، علی (2535) پنجاه و پنج، چاپ2، تهران: امیرکبیر.
دشتی، علی (1339)  ایام محبس، بی‌جا: چاپ شرق.
دفتر انتخابات وزارت کشور، سیری در 24 دورۀ قانون‌گذاری مجلس شورای ملی و دولت‌های هم‌زمان آن، شمارۀ 6، تهران: وزارت کشور.
دوورژه، موریس (1358) جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمۀ ابوالفضل قاضی، بی‌جا: سازمان انتشارات جاویدان.
دی. دی رافائل (1378) «حاکمیت قدرت و اقتدار»، ترجمۀ مالک حسینی، نامۀ فرهنگ، (32)، 115-113.
دینشاه ایرانی، سلیستر (1313) سخنوران دوران پهلوی، بمبئی: بی‌نا.
رحیمی، مصطفی (1357) قانون اساسی ایران و اصول دموکراسی، چاپ3، تهران: امیرکبیر.
رکن‌زاده آدمیت، محمدحسین (1370) فارس و جنگ بین‌الملل، جلد1، چاپ5، تهران: اقبال.
روستایی، محسن (1380) «سرهنگ احمد اخگر: روزنامه‌نگار و شاعری مذهب‌گرا و سیاستمدار»، تاریخ معاصر ایران، (20و 19)، 218.
زیباکلام، صادق (1387) تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (1320تا1322)، چاپ3، تهران: سمت.
سلامی، غلامرضا (1384) اسنادی از انتخابات مجلس در دورۀ رضاشاه، تهران: انتشارات سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
عاقلی، باقر (1380) شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، جلد1، تهران: گفتار با همکاری علم.
عین‌السلطنه (قهرمان میرزا سالور) (1379) روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه، جلد10، به‌کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
فردوست، حسین (1370) ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، جلد1، چاپ3، تهران: اطلاعات.
غنی، سیروس (1377) یادداشت‌های دکتر قاسم غنی، جلد4، چاپ2، تهران: زوار.
فرهنگ ناموران معاصر ایران (1381) جلد 1، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزۀ هنری، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی.
لاک، جان (1392) رساله‌ای دربارۀ حکومت، ترجمۀ حمید عضدانلو، چاپ4، تهران: نی
مدرس و مجلس (نامه‌ها و اسناد) (1373) تهران: مؤسسۀ پژوهش و مطالعات فرهنگی بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی‌.
مدرسی، علی (1374) مرد روزگاران (مدرس شهید نابغۀ ملی ایران)، چاپ2، تهران: هزاران.
مصاحب، غلامحسین (1324) دسیسه‌های شیخ علی دشتی، بی‌جا: بی‌نا.
مکی، حسین (1366الف) تاریخ بیست سالۀ ایران، پس از سقوط دیکتاتوری پهلوی و تحمیلات متفقین به ایران، جلد8، چاپ2، تهران: علمی/ ایران.
مکی، حسین (1366ب) وقایع سی‌ام تیر 1331، تهران: ایران.
مکی، حسین (بی‌تا) سال‌های نهضت ملی، تهران: علمی.
نظری، منوچهر (1390) رجال پارلمانی ایران، از مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران: فرهنگ معاصر.
هدایت، مهدیقلی(مخبرالسلطنه) (1344) خاطرات و خطرات، نوشته‌ای از تاریخ شش پادشاه و گوشه‌ای از دورۀ زندگی من، تهران: زوار.
همتی، ایرج (1383) رأی، رأی پهلوی است، تهران: مدرسه.

 

حوت 1302، دورۀ 5، کارتن 52/ جزوه‌دان1/43/ شمارۀ پوشه 6/1/.
9حوت 1302، دوره 5، کارتن 52/جزوه‌دان1/43، شمارۀ پوشۀ 5/1.
3 مهر1320، دورۀ 12، کارتن 47/جزوه‌دان2/15/شمارۀ پروندۀ 82.

 

18 جوزا1303، دورۀ5، کارتن 52، جزوه‌دان 1/43/شمارۀ پرونده 1/6.
23/4/1303ش، دورۀ 5، کارتن 73/جزوه‌دان 18/شمارۀ پروندۀ2.
26 /11/1303/دورۀ پنجم مجلس، کارتن 79/ جزوه‌دان3/43/شمارۀ پوشۀ 22.
کارتن 376/جزوه‌دان(0)/شمارۀ پوشه 7.
کارتن 73/جزوه‌دان19/ شمارۀ پوشۀ 2.

 

دورۀ 5، جلسۀ 211، شنبه 9 آبان 1304(13 ربیع‌الثانی 1344ق)
دورۀ 6، جلسۀ 22، سه‌شنبه 3 آبان 1305 (18 ربیع‌الثانی1345)
دورۀ6، جلسۀ 4، اسفند 1305
دورۀ‏8، جلسۀ 97، سه‌شنبه 14 مرداد 1311(21 ربیع‌الاول 1351)
دورۀ ‏9، جلسۀ 6، چهارشنبه 30 فروردین 1312
دورۀ9، جلسۀ 11، سه‌شنبه 19 اردیبهشت 1312
دورۀ 9، جلسۀ 13، یکشنبه 24 اردیبهشت 1312 (19 محرم 1352)
دورۀ12، جلسۀ 115، سه‌شنبه 25 شهریور 1320
دورۀ 17، جلسۀ 23، یکشنبه 12مرداد 1331
دورۀ 17، جلسۀ 20، یکشنبه 5مرداد 1331
دوره‏ 17، جلسۀ 6، پنجشنبه 8خرداد 1331
دورۀ 17، جلسۀ 11، سه‌شنبه 20 خرداد‌ 1331
دورۀ 17جلسه: 13، یکشنبه 1تیر 1331
دورۀ17، جلسۀ 25، یکشنبه 19 مرداد‌ 1331  
دورۀ17، جلسۀ 26، سه‌شنبه 21 مرداد‌ 1331
دورۀ17، جلسۀ 36، پنجشنبه 15آبان 1331
دورۀ17، جلسۀ 49، یکشنبه 30 آذر 1331

 

اخگر، سه‌شنبه 24 دی 1330، 1(18)، 2
شفق سرخ، شمارۀ 239، 12 خرداد 1303، 3و 2
Abrahamian, E. (1978). Factionalism in Iran: political groups in the 14th Parliament (1944–46). Middle Eastern Studies14(1), 22-55.
 
Akhgar, Ahmad, My life during seventy years of contemporary Iranian history, Volume 1, not placed, Akhgar, 1366.
  Aqeli, Baqir, Biography of contemporary political and military men of Iran, volume one, Tehran, Goftar publication in collaboration with Elm publication, 2010.
Azghandi, Alireza, Inefficiency of Iran's political elites between two revolutions, second edition, Tehran, Qoms Publishing, 1379.
  Azghandi, Seyyed Alireza, History of political and social developments in Iran (1357-1320), 8th edition, Tehran, Samt, 1392.
Dashti, Ali, Days of imprisonment (not placed: Šarq Press, 1339.
Dashti, fifty-five (Tehran: Amīrkabīr, 2535, second edition)
Dictionary of contemporary Iranian poets, Vol. 1, Tehran, Islamic Propaganda Organization, Hozeh Honari, Islamic Revolution Literature Office, 2001.
Dinshah Irani, Solister, Pahlavi era speakers, Bombay, Bina, 313A.
Duverger, Maurice, Sociologie politique, translated by Abolfazl Ghazi, first edition, not placed, ǰāvīdān Publishing Organization, 1358.
̒Eīn ul-Salṭaneh (Qahremān Mīrzā Salour), Ḵāṭerāt-e Eīn ul-Salṭaneh, Vol. 10, by Masoud Salour and Iraj Afshar, Tehran, Asaṭīr, 1379.
Election office of the Ministry of Interior, a survey of the 24 legislative sessions of the National Assembly and its contemporary governments, No. 6 (Tehran: Ministry of Interior.
Fardoost, Hossein, The Rise and Fall of the Pahlavi Monarchy-Memoirs of the Former General Hossein Fardoost-, Volume 1, Third Edition, Tehran, Information Publications, 1370.
Ghani, Siros, notes of Dr. Qasem Ghani, vol. 4, second edition, Tehran, Zovar Publications, 1377.
Hedayat, Mehdighili (Moḵber ul-Salṭaneh), Memories and Dangers - An Essay on the History of Six Kings and a Corner of My Life - Tehran, Zavār Bookstore, 1344.
Hemati, Iraj, the vote is a Pahlavi vote (Tehran: Madrese, 1383.
Khajeh Nouri, Ibrahim, Actors of the Golden Age, Tehran: Ketābhāye ǰībī, 1340.
Locke, John, A Treatise on Government, Introduction: Carpenter and Macpherson, translated by Hamid Azdanlou, 4th edition, Tehran, 2012.
Makki, Hossein, 20-year history of Iran, volume 8-after the fall of the Pahlavi dictatorship and the imposition of the allies on Iran-, second edition, Tehran, Scientific Publications/Iran Publications, 1366.
Makki, Hossein, Events of 30th July 1331, Tehran, Iran Publishing House, 1366.
Makki, Hossein, The Years of the National Movement, First Edition, Tehran, Scientific Publications, Beta.
Modares va Maǰles-Namehā and asnād-,, first edition, Tehran, Institute for Research and Cultural Studies, Boniyād-e Mostaz̒afān va ǰānbāzān-e Enqelāb-e Islāmī, 1373.
Modaresi, Ali, Mard-e Rozegārān- Modares, 2nd edition, Tehran, Hazaran, 1374.
Mosaheb, Gholamhossein, the conspiracies of Sheikh Ali Dashti, not placed, 1324.
Nazari, Manochehar, Iran's Parliamentary Men - From Constitutionalism to Islamic Revolution - Tehran, Farhang Mo̒āṣer, 2018.
Pahlavi, Reza, Reza Shah's Travels of Khuzestan and Mazandaran, Tehran, Pahlavi Era Political Culture Research and Publication Center, 1354.
Parsinejad, Iraj, Ali Dashti and literary criticism, Tehran: Sokhon, 1387.
Rahimi, Mostafa, Iran's Constitution and Principles of Democracy, 3rd edition, Tehran, Amīrkabīr Publishing House, 1357.
Roknzadeh Adamiat, Mohammad Hossein, Persia and the International War, first volume, fifth edition, Tehran, Iqbal, 1370.
Salami, Gholamreza, Documents from the parliamentary elections during Reza Shah's era, first edition, Tehran, Publications of National Records Organization and Library of the Islamic Republic of Iran, 2014.
Zibakalam, Sadegh, Political and Social Developments of Iran-1320 to 1322-, third edition, Tehran, Samt, 1387.
 
Hoūt 1302, period 5, carton 52/ booklet 1/43/ folder number 1/6/.
9 Hoūt 1302, period 5, carton 52/booklet 1/43, folder number 1/5.
3 Mehr 1320, period 12, carton 47/folder 2/15/file number 82.
 
- 18 ǰozā 1303, period 5, carton 52, pamphlet Dan 1/43/file number 1/6.
4/23/1303, period 5, carton 73/booklet 18/file number 2.
26/11/1303/5th Session of Majlis, Carton 79/Pamphlet Dan 3/43/Folder No. 22.
Carton 376/folder (0)/folder number 7.
Carton 73/folder 19/folder number 2.
Annotated form of deliberations of the National Council
Period 5, session 211, Saturday, November 9, 1304/13 Rabi'al-Thani 1344 AH.
Period 6, session: 22, Tuesday, November 3, 1305/18 Rabi'al Thani, 1345.
Session 6, session 4 March 1305.
Term 8, session: 97 days, Tuesday, August 14, 1311 (21 Rabi'al -Awl, 1351
Period 9, session: 6 Wednesday Siam Farvardin 1312.
Course 9, Session: 11, Tuesday, May 19, 1312.
9th session, session: 13th day, Sunday 24th of May 1312 (19 Muharram 1352
Term 12, session 115, Tuesday, September 25, 1320.
Session 17, session: 23rd Sunday, August 12th 1331
Session 17, session: 20 days, Sunday, August 5, 1331
17th term, session: 6th day, Thursday, June 8, 1331.
17th term, meeting: 11 days, Tuesday, June 20, 1331
 Session 17: 13, on Sunday, July 1, 1331.
Session 17, session: 25th day, Sunday, 19 Amridad, 1331
Session 17, session: 26, Tuesday, the 21st of Amridad, 1331
Session 17, Session: 36, Thursday, November 15th, 1331
Session 17, session: 49th assembly on Sunday, December 30, 1331
 
Akhgar newspaper, Tuesday, January 24, 1330, first year, number 18, page 2.
 
Shafaq Sorkh newspaper, number 239, June 12, 1303, first and second pages)
D. Raphael, the article on the governance of power and authority, translated by Malek Hosseini, Farhang Quarterly, No. 32, 1378: pp. 113 to 115.
Rostaei, Mohsen, Ahmed Akhgar: Journalist and Poet, Religious and Politician, Iranian Contemporary History Quarterly, No. 19 and 20, 1380: p. 218.