نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران دورة اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)

3 استادیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

4 استاد گروه تاریخ دانشگاه بین المللی قزوین

چکیده

این مقاله با استفاده از روش تحلیلی ـ تاریخی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای در پاسخ به پرسش‌های متنوع دربارة علل بروز قحطی و بحران نان در دورة مظفری، این فرضیه را مطرح می‌نماید که علاوه بر خشکسالی و بلایای طبیعی، مهم‌ترین عاملِ بروز بحران نان عوامل سیاسی و اجتماعی و ناتوانی‌ حکومت در مدیریت صحیح بازار داخلی و سوءاستفاده بعضی از حکومتگران از شرایط به‌وجودآمده بود. این مسئله خود پیامدهای ناگواری ازجمله رکودِ دادوستد و تجارت، کاهش شدید کشت و زرع، شیوع بیماری‌های واگیردار، مهاجرت، مرگ‌ومیر و ناامنی را درپی داشت. به همین دلیل شاهد اعتراض‌های شهریِ گوناگون و مستمری در دورة مظفری هستیم. دستاوردهای پژوهش نشان می­دهد که مشکلات اقتصادیِ عصرِ مظفری اساس جامعه و حکومت وابسته به آن را با چالش شدید و تغییرات بنیادین مواجه ساخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating and Explaining the Affecting Factors in the Prevalence of Famine and Bread Crisis in the Mozafari Era

نویسندگان [English]

  • Mohammad Abbasi 1
  • Abdorrafi Rahimi 2
  • Hojjat Fallah Tootkar 3
  • Hossein Abadian 4

1 PhD Candidate in History of Islamic Iran, Imam Khomeini International University

2 Assistant Professor, Department of History, Imam Khomeini International University

3 Assistant Professor, Department of History, Imam Khomeini International University

4 Professor, Department of History, Imam Khomeini International University

چکیده [English]

One of the important issues facing the government and the people In the Mozhafari era was a phenomenon called famine and the crisis of bread. This has endangering consequences, including trade and trade stagnation, severe decline in cultivation, the spread of contagious diseases, migration Caused mortality and insecurity to the people. This crisis has led to the spread of poverty, theft, and so on. As a result, there are many urban protests during the Mozhafi period, which led to the Constitutional Revolution. This paper aimes to study the causes and factors of the bread crisis in the Mozafari era, and its process and its consequences, based on the documents and historical sources. The main focus of this paper is based on the findings of the answer to the following questions: 1. what was the cause and frequency of famine in the mosquito period? What are the social and economic outcomes of the bread crisis?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bread crisis
  • Mozaffaroddin Shah
  • Social and economic consequences
  • Urban protests
- آبراهامیان، یرواند(1377). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل‌محمدی. تهران: نشر نی.
- آدمیت، فریدون(1363). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران. تهران: پیام.
- ادب. سال 1. 13 ذیحجه 1318. ص163.
- ----- سال 1. شانزدهم شوال 1318. شماره 7. ص54.
- ----- سال 1. شماره 12. 21 دیقعده 1318. ص63.
- ----- سال 1. 18صفر 1319. ص192.
- ----- سال 1. شماره 22. 3 صفر 1319. ص172.
- ایران سلطانی. سال 56، ‌شماره 8 . 18 ربیع‌الاول 1321. ص 6.
- افضل‌الملک، غلامحسین ‏(بی‌تا). سفرنامه خراسان و کرمان. به تصحیح قدرت‌الله روشنى. تهران: توس.
- بجنوردى، سهام‌الدوله ‏(1374). سفرنامه‏هاى سهام‏الدولة بجنوردى. مصحح قدرت‌الله روشنى. تهران: علمی و فرهنگی.
- براون، ادوارد (1380). انقلاب مشروطیت ایران‏. ترجمة مهرى قزوینى‏. تهران: انتشارات کویر.
- پاولویچ، م ؛ و تریا س. ایرانسکی(1357). سه مقاله درباره انقلاب مشروطه ایران. ترجمة م. هوشیار. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
- تبریزى، على ‏(2535). مجموعه آثار قلمى ثقةالاسلام شهید تبریزى‏. به تصحیح نصرت‌الله فتحى. تهران: انجمن آثار علمى‏.
- تفرشى حسینى، سید احمد(1351). روزنامه اخبار مشروطیت و انقلاب ایران. [به کوشش‏] ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
- ثریا، سال 5، شماره 16. جمادی‌الثانی 1321. ص2.
- حبل‌المتین. 23 اسفند 1285. ص2.
- ------- سال 10. شماره 2. صص 12-11.
- حبیبى، حسن و وثوقى ، محمدباقر ( 1387). بررسى تاریخى، سیاسى و اجتماعى اسناد بندرعباس. تهران: بنیاد ایران‌شناسى‏.
- دفتر تاریخ مجموعه اسناد و منابع تاریخى(1380). به کوشش ایرج افشار. 3 جلد. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
- دولت‌آبادى، ‏یحیى(1371). حیات یحیی. 4 جلد. تهران: عطاران.
- رشدیه، شمس‌الدین(1362). سوانح عمر. تهران: نشر تاریخ ایران. ‏
- سایکس، سرپرسى(1380). تاریخ ایران‏. ترجمه سید محمدتقى فخر داعى‌گیلانى‏، 2 جلد، تهران: افسون.‏
- سپاهی، عبدالودود(1385). بلوچستان در عصر قاجار (بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی بلوچستان از ابتدای سلطنت قاجار تا نهضت مشروطه). قم: گلستان معرفت. 1385.
- سپهر، عبدالحسین خان (1386). مرآت الوقایع مظفرى‏، به تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: میراث مکتوب‏
- سیاح محلاتی، محمد علی(1346). خاطرات حاج سیاح ، یا، دوره خوف و وحشت، بکوشش حمید سیاح، تهران: کتابخانه ابن سینا.
- سیف، احمد(1380). استبداد، مسئله مالکیت و انباشت سرمایه در ایران. تهران: رنسانس.
- شهید راه آزادى سیدجمال واعظ اصفهانى‏(2537). به کوشش اقبال یغمایى. تهران: توس.
- عیسوی، چارلز(1362). تاریخ اقتصادی ایران. ترجمه یعقوب آژند. تهران: گستره.
- غفاری، محمد علی(1361). خاطرات و اسناد، محمدعلی غفاری. به تصحیح منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان. تهران: نشر تاریخ ایران.
- فلور، ویلم(1386). سلامت مردم در ایران عصر قاجار. ترجمه دکتر ایرج نبی‌پور. بوشهر: مرکز پژوهش‌های سلامت خلیج فارس.
- کتابی، احمد(1384). قحطی‌های ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- کاساگوفسکی، ولادیمیر آندری یوى(1355). خاطرات کلنل کاساکوفسکى. ترجمه عباسقلی جلى. تهران: سیمرغ.
- کرزن، جورج ناتانیل (1380). ایران و قضیه ایران، ترجمه غلام‌على وحید مازندرانى‏. تهران: علمی و فرهنگی.
- مخبرالسلطنه هدایت، مهدیقلى (1385). خاطرات و خطرات‏. تهران: زوار.
- میرزا حسین خان‏(1382). خاطرات دیوان بیگى‏، به تصحیح ایرج افشار و محمدرسول دریاگشت‏. تهران: اساطیر.
- ناظم‌الاسلام کرمانى‏(1384). تاریخ بیدارى ایرانیان. 3 جلد. تهران: امیرکبیر.
- نظام‌السلطنه مافى، ‏حسین‌قلى خان (1362). خاطرات و اسناد حسین‏قلى‏خان نظام‏السلطنه مافی‏. به تصحیحِ معصومه مافى و منصوره اتحادیه و سیروس سعدونیان و حمید رام‌پیشه. تهران: نشر تاریخ ایران.
- مستوفی ،عبداله ((1384 : شرح زندگانی من ، چاپ:پنجم،تهران :انتشارات زوار
- والیزاده معجزى‏، محمدرضا (1380). تاریخ لرستان روزگار قاجار. تهران: انتشارات حروفیه‏.
- وقایع اتفاقیه‏(1383). به کوشش سعیدى سیرجانى. تهران: نشر آسیم‏.
- دومین سفرنامه مبارکه همایونی مظفرالدین شاه قاجار به اروپا. به کوشش احمد صنیع‌السلطنه. تهران: بی‌تا.
- یزدانی، سهراب(1382). «اعتراضات شهری در عصر مظفری»، مجموعه مقالات همایش بررسی مبانی فکری و اجتماعی مشروطیت.