نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز.

چکیده

میرزا ملکم­ خان ناظم­الدوله، اندیشمند و سیاستمدار مشهور ایران در قرن نوزدهم، حدود ده سال در عثمانی دوره‌ی تنظیمات، اقامت کرد و با مردان مهم تنظیمات و مشروطه‌ی اول عثمانی، مانند فؤاد پاشا، عالی پاشا و مدحت پاشا ارتباط داشت. او بعدها مدعی شد که وصیت‌نامه‌ی فؤاد پاشا را او تدوین کرده و طرحی به دربار عثمانی ارائه کرده که قانون اساسی مشروطه‌ی اول عثمانی از روی آن نوشته شده است. تدوین وصیت‌نامه‌ی عالی پاشا نیز به او نسبت داده شده است. در پژوهش حاضر، به روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از نوشته‌ها و اسناد ملکم و منابع معتبر تاریخی، میزان انطباق ادعاهای ملکم با واقعیت را بررسی می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Malkum and Playing Role in Ottoman Tanzimat

نویسنده [English]

  • Gholamali Pashazadeh

Assistant Professor, Department of History, University of Tabriz

چکیده [English]

Mirza Malkum Khan Nazem al-Dowleh, the famous Iranian thinker and politician of the nineteenth century, spent about ten years in the Ottoman Empire during the period of Tanzimat and was associated with important figures in Tanzimat and the First Ottoman Constitutional Era such as Foad Pasha, Aali Pasha and Medhat Pasha. Later, he claimed that he had written the important Tanzimats figure, Foad Pasha’s will and had proposed a plan to the Ottoman court which the constitution of the First Ottoman Constitutional Era had been written based on that plan. Also, writing Aali Pasha’s will has been ascribed to him. The compliance of these claims with reality is the issue which is studied in this research using descriptive and analytic method as well as Malkum’s writings and documents and credible historical sources. And this fundamental question is answered whether his claims comply with the available facts in this regard.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Malkum
  • Ottoman Tanzimat
  • the constitution of the First Ottoman Constitutional Era
  • Foad Pasha
  • Aali Pasha
  • Medhat Pasha
منابع
- آدمیت، فریدون. (1351).اندیشه‌ی ترقی و حکومت قانون، عصر سپهسالار. تهران: خوارزمی.
- پاشازاده، غلامعلی. (1390). «بررسی تطبیقی وصیت‌نامه‌های اصلاحی اندیشمندان ایران و عثمانی: مستشارالدوله و فؤاد پاشا». تاریخایران.ش 5/68. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- حضرتی، حسن. (1389). مشروطه‌یعثمانی. تهران: پژوهشکده‌ی تاریخ اسلام.
- رساله‌های میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله. (1381). گردآوری و مقدمه‌ی حجت‌الله اصیل. تهران: نشر نی.
- شاو، استانفورد جی و ازل کورال شاو. (1371). تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه‌ی جدید. ترجمه‌ی محمود رمضان‌زاده. ج 2. مشهد: آستان قدس رضوی.
- طباطبایی، محمد محیط. (1327). مجموعه آثار میرزا ملکم خان. تهران: نشر دانش.
- کرمانی، ناظم‌الاسلام. (1362). تاریخ بیداری ایرانیان. به‌کوشش علی‌اکبر سعیدی سیرجانی. ج 1. تهران: آگاه.
- الگار، حامد. (1356).  نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت- دین و دولت در ایران:نقش علما در دوره‌ی قاجاریه. ترجمه‌ی ابوالقاسم سری. تهران: توس.
- ناطق، هما. (1353). «ما و میرزا ملکم خان­های ما». نگین. ش 115.
- نامه­های میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله. (1389). به‌کوشش علی‌اصغر حقدار. تهران: نشر چشمه.
- توفیق، ابوالضیا. (1330). نمونه‌ی ادبیات عثمانیه. قسطنطنیه: مطبعه ابوالضیا.
- رفعت، احمد. [بی‌تا]. ورد‌الحدائق. [بی‌جا]: [بی‌نا].
- سالنامه‌ی نظارت خارجیه. [بی‌تا]. [بی‌جا]: [بی‌نا].
- سلیمان، شهاب‌الدین. (1328). تاریخ ادبیات عثمانیه. استانبول: سنجاقجیان مطبعه سی.
- غالب، محمد. (1326). «تاریخدن بر صحیفه». تاریخ عثمانی انجمنی مجموعه سی. ج 2. صص 70- 84.
- مدحت، علی‌حیدر. (1323). حیات سیاسی، خدمات و شهادت مدحت پاشا. قاهره: مطبعه‌ی اجتهاد.
- میزان. س 1. ش 1. 9 رجب 1314.
 - Gözübüyük, A & Şeref, Sunakili .(1957). Türk Anayasa Metınlerı- Tenzımattan Bugüne Kadar-. Ankara: Ajans- Türk Matbaasi.
- Islam Ansiklopedisi. (2005). Cilt 13. Istanbul: Turkiye Diyanet Vakfi.
- Islam Ansiklopedisi. (2005). cilt 2. Istanbul: Turkiye Diyanet Vakfi.
- Süreyya, Mehmed. (1996). Sicill-i Osmani. Istanbul: Numune Matbaacılık.
- Davison, Roderic H. (1980). “The Question of Ali Pasa's Political Testament”. International Journal of Middle East Studies. Vol. 11. No. 2. PP 209-225.
- Kılıç, Selda Kaya. (2010). İlk Anayasanın Hazırlanması(Osmanlı Devletinde Meşrutiyet'e Geçiş. Ankara: Berikan Yayinevi.