نویسنده
استادیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه.
چکیده
روی کار آمدن حکومت غزنویان در شرق ایران و تلاش آنان برای تشکیل حکومتی مقتدر، نیاز به استفاده از دبیران ایرانی را برای آنان ضروری ساخت. با فروپاشی سامانیان، بیشتر دبیران شاغل در درون دیوان های سامانیان که از نخبگان خراسانی بودند، در دیوان‌های غزنوی به کار گرفته شدند؛ بنابراین دبیران خراسانی قدرت بلامنازع در حکومت غزنویان شدند. در سال 420 ه.ق، با حمله ی محمود غزنوی به ری و شکست شاخه ی جبال از حکومت آل بویه، تعدادی از نخبگان دیوانی منطقه ی عراق عجم که در دیوان های آل بویه شاغل بودند، وارد دیوان های غزنویان شدند. این موضوع واکنش و رقابت دبیران خراسانی را به دنبال داشت. این رقابت ها بازتاب خاصی در متون ادبی و تاریخی این دوره ، مانند تاریخ بیهقی، داشت. مسئله ی اصلی پژوهش حاضر ، ریشه یابی اختلافات این دو گروه است. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا اختلاف های مذهبی بر رقابت این دو گروه تأثیر داشته اند و این رقابت ها چه پیامدهایی داشتند. درنهایت، تلاش دو گروه برای تسلط بر دیوان های غزنویان به دلایلی با غلبه ی خراسانی ها که توانستند سلطان مسعود را نیز با خود همراه سازند، پایان یافت؛ اما این پایان کار نبود و این رقابت ها در حکومت سلجوقیان نیز ادامه یافتند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Rivalry between Khorasani and Iraqi Secretaries in Ghaznavid Bureaucracy
نویسنده [English]
- Mohsen Momeni
Assistant Professor, Department of History, University of Urmia
چکیده [English]
The rise of Ghaznavid rule in Eastern Iran and their ambition to form a strong government made the help from Persian Secretaries inevitable for them. With the collapse of the Samanids, most of the Khorasani secretaries were recruited in Ghaznavid Bureaucracy. Therefore, Khorasani Secretaries were the undisputed power by that time. In the year 420 AH, Mahmoud Ghaznavi attacked Rey and defeated Jebal branch annexed to Ale-Buyeh; and many of Iraq-e Ajam elites were employed in Ghaznavid Bureaucracy eliciting reactions and rivalry on Khorasani secretaries’ part. The competition has been specifically reflected in the various historical and literary texts of the time, such as Tarikh-i Bayhaqī. Finally, the rivalry between Iraqi and Khorasani secretaries to dominate Ghaznavid Bureaucracy ended up in favor of the Khorasani side who had managed to accomplice with Sultan Masoud Ghaznavi. However, it was not the end of the competition since the rivalry continued until theSeljuk Rule. The main focus of the present study was scrutinizing the rivalry between the two groups. The main question is whether there religious differences between the two groups affected the competition and what the consequences of the rivalry have been.
کلیدواژه‌ها [English]
- Bayhaqī
- Khorasan
- Iraq-e Ajam
- Bureaucracy
- Ghaznavids
- Elites
)