نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

2 دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه مفید قم

چکیده

  در این مقاله تأثیر عقل ایرانی بر فهم حزب توده از مارکسیسم را بررسی می‌کنیم. حزب توده به عنوان مهم‌ترین نماینده‌ی اشاعه‌ی مارکسیسم در ایران، نقش تاریخی مهمی داشته است. مخی‍‍له‌ی جمعی، میراث فکری و فرهنگی مشترک در میان یک ملت به شمار می‌آید. اینکه تا چه اندازه‌ای این میراث فکری بر فرایند تغییر در معانی، مفاهیم و تعابیر مارکسیستی مؤثر بوده است، بنا بر رویکردی تاریخی- تحلیلی قابل درک است. گفتنی است که مخیله‌ی اجتماعی مفهومی برگرفته از نظریه‌ی مدیولوژی است. این نظریه تلاش دارد تأثیر واسطه‌ها و حامل‌های پیام بر فرایند انتقال را مورد تحلیل قرار دهد. از آنجا که در این بستر فکری، انتقال مفاهیم فرهنگی از طریق ناخودآگاه سیاسی به شکل نامحسوس انجام می‌شود و ناخودآگاه سیاسی جزئی از مخیله‌‌‌‌‌‌‌ی اجتماعی است، فهم عناصر این مخیله لازم است. در این نوشتار با کمک نظریه‌ی مدیولوژی نشان می‌دهیم که عناصر مخیله‌ی اجتماعی ایرانی، مانند گرایش به مذهب، آمیختگی دین و دولت و دوبن‌انگاری، از طریق ناخودآگاه سیاسی در مخیله‌ی اجتماعی ایرانی ذخیره شده و در حزب توده تأثیر گذاشته است. به نظر می‌رسد با توجه به این مبانی نظری می‌توانیم شناختی متفاوت از حزب توده و در وهله‌ی بعد، مارکسیسم ایرانی به دست آوریم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The impact of Iranian Fantasy on Marxism: A study on the Tudeh Party of Iran

نویسندگان [English]

  • Fariborz Moharramkhani 1
  • Mansour Anbarmoo 2

1 Assistant Professor,Department of Political Science, Payam Noor University

2 MA in Political Science, Mofid University

چکیده [English]

Studying the impact of Iranian intellect on the Tudeh Party of Iran, as a major political party in spreading Marxism in Iran, this article finds that to what extent the Collective Fantasy – an intellectual- cultural heritage in nation- influences the process of changing the concepts of Marxism. Mediology theory from which the term Collective Fantasy has been adopted, analytically studies on the impact of message intermediaries on transfer process. Since in this intellectual ground the cultural concepts have nonsensibly been transferred by political unconscious, which itself is a component among collective fantasy, the recognition of fantasy elements seem quite significant. Based on historical- analytic approach and using Mediology theory, the article introduces Religion Tendency, Religion- State alliance and Dualism as the elements of Iranian collective fantasy. Accumulated in Iranian Collective Fantasy by political unconscious, these elements ultimately influenced the Tudeh party of Iran. Accordingly, the article provides a ground to a new recognition of Tudeh party of Iran, then Iranian Marxism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tudeh party
  • Collective Fantasy
  • Mediology
  • Iranian Marxism
منابع
- آبراهامیان، یرواند. (1383). ایران بین دو انقلاب. ترجمه‌ی کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری و محسن مدیر شانه‌چی. تهران: نشر مرکز.
- ارانی، تقی. (1357). پسیکولوژی. تهران: نشر آبان.
- اشرف، احمد. (1382). جستارهایی درباره‌ی تئوری توطئه در ایران. ترجمه‌ی احمد اشرف، یرواند آبراهامیان و محمدعلی همایون کاتوزیان. تهران: نشر نی.
- افتخاری، اصغر. (1390). مقالات پنجمین همایش انجمن علوم سیاسی ایران. تهران: انتشارات انجمن علوم سیاسی.
- ام‍ی‍ن‍ی‍ان‌‌، ام‍ی‍رش‍ه‍ری‍ار. (1379).‌ م‍ردان‌ ش‍وک‍ران‌: م‍ت‍ن‌ دف‍اع‍ی‍ات‌ ن‍خ‍ب‍گ‍ان‌ س‍ی‍اس‍ی‌ ای‍ران. ت‍ه‍ران‌: م‍ؤسس‍ه‌ی ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌ ان‍ت‍ش‍ارات‍ی‌ آف‍ری‍ن‍ه‌.
- برزگر، ابراهیم. (1382). «نظریه‌ی پخش و بازتاب انقلاب اسلامی». مجله‌ی پژوهش حقوق و سیاست. ش 8.
 
- بشیریه، حسین. (1376). تاریخ اندیشه‌ی سیاسی در قرن بیستم. ج 1. تهران: نشر نی.
- به‌آذین .م . الف (محمود اعتماد‌زاده). (1360).  شورای نویسندگان و هنرمندان توده‌ای. ج 5. تهران: انتشارات حزب توده ایران.
 
- بهار، مهرداد. (1375). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگاه.
- --------. (1390). ادیان آسیایی. تهران: نشر چشمه.
 
- ---------. (1380). فرنبغ دادگی، بندهش. چ 2. تهران: توس.
- رستم‌وندی، تقی. (1388).اندیشه‌ی ایرانشهری در عصر اسلامی. تهران: امیرکبیر.
- زنر، آر، سی. (1375). طلوع و غروب زرتشتی‌گری. ترجمه‌ی تیمور قادری. تهران: فکر روز.
- عفیفی، رحیم. (1375). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته‌های پهلوی. تهران: توس.
- عمویی، محمدعلی. (1390). «ناگفته‌های 70 ساله؛ گفت‌و‌گو با محمدعلی عمویی درباره‌ی کارنامه‌ی حزب توده». ماهنامه‌ی علوم انسانی مهرنامه. س 2.
- غزالی، ابوحامد محمد. (1315). نصیحه‌الملوک. تصحیح جلال‌الدین همایی. تهران: بابک.
- قاضی‌مرادی، حسن. (1378). در پیرامون خود‌مداری ایرانیان؛ پژوهشی در روان‌شناسی اجتماعی مردم ایران. تهران: ارمغان.
- کیانوری، نورالدین. (1361). پرسش و پاسخ. تهران: انتشارات حزب توده‌ی ایران.
- -------------. (1361). حکم تاریخ به پیش می‌رود. تهران: انتشارات سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت).
-  ------------. (1373). مقاله‌ی تحلیلی از انقلاب 1357. تهران: نتشارات حزب توده‌ی ایران.
-  ------------. (1358). پرسش و پاسخ. تهران: انتشارت حزب توده‌ی ایران.
- -------------. (1361). «حزب توده‌ی ایران و روحانیت مبارز». نشریه‌ی سیاسی و تئوریک دنیا. س 2. ش 4.
- طیرانی، بهروز. (1384). اسناد احزاب سیاسی ایران. ج 2. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی جمهورری اسلامی ایران.
- ---------. (1384). اسناد احزاب سیاسی ایران؛ حزب توده‌ی ایران. ج 2. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی جمهورری اسلامی ایران
- طبری، احسان. (1357).«اسلام و سوسیالیسم». دنیا. د 3.
- ---------. (1379). از دیدار خویشتن، یادنامه‌ی زندگی. به کوشش ف. شیوا.  سوئد: نشر باران.
-  لنین، ولادیمیر ایلیچ. (1924). سوسیالیسم و دین؛ درباره‌ی رابطه‌ی حزب طبقه‌ی کارگر با دین. قم: نشر خلق.
- محرم‌خانی، فریبرز. (1389). «بررسی تأثیر اندیشه‌ی ایرانشهری بر آرای سیاسی امام غزالی».پژوهش‌نامه‌ی علوم سیاسی. د 5. ش 4.
 
- ملکی، خلیل. (1374).کابوس بدبینی:آنچه مورد دارد و آنچه بی‌مورد است. برخورد عقاید و آرای ملکی. ویرایش محمدعلی همایون کاتوزیان، با همکاری امیر پیشداد. تهران: نشر مرکز.
- نجاتی، غلامرضا. (1377). شصت سال خدمت و مقاومت. خاطرات مهندس مهدی بازرگان. تهران: مؤسسه‌ی خدمات فرهنگی رسا.
- نظام‌الملک، حسن‌بن علی. (1369). برگزیده‌ی سیاست‌نامه (سیر‌الملوک).به کوشش جعفر شعار. تهران: امیرکبیر.
- یونگ، کارل گوستاو. (1387). روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمه‌ی محمدعلی امیری. چ 2. تهران: علمی فرهنگی.
 
روزنامه‌ها و سخنرانی:
- روزنامه‌ی نامه‌ی مردم
- روزنامه‌ی رهبر
- روزنامه‌ی شهباز
- نشریه‌ی سیاسی تئوریک دنیا (انتشارات حزب توده‌ی ایران).
- ملکیان، مصطفی. (1384). سخنرانی بحران معنا در هزاره‌ی سوم.کانون توتم اندیشه.
-Debray Regis. (1991).Course de Mediology Generale. Paris.
- ----------------. (2000). Transmitting Culture.Translated by Eric Rauth.Columbia University Press
- Joscelyne Andrew. (2001). “Revolution in the Revolution” . http:/ /www .wired .com/ wired/archive.