نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دکتری تخصصی تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران

چکیده

تحول در نظام آموزشی عصر رضاشاه ذیل گفتمان دولت مدرن ملی و به تبع آن رشد و گسترش آموزش زنان با هدف تربیت زن و مادر جدید ایرانی، به اشتغال چشمگیر زنان در نظام آموزشی به‌ویژه به عنوان معلم منجر شد. دربارۀ ضرورت آموزش زنان، رشد سوادآموزی، توسعۀ مدارس دخترانه و تربیت معلم در دورۀ رضاشاه تحقیقات ارزنده‌ای صورت گرفته است، اما آنچه کمتر به آن توجه شده، وضعیت اشتغال زنان معلم و چالش‌های پیش روی آنها در دوره مذکور است. مسئلۀ اصلی این نوشتار چگونگی وضعیت شغلی معلمان زن در دورۀ رضاشاه است. پاسخ به این سؤال از مسیر بررسی کمّی و کیفی آموزش معلمان زن، افزایش و کاهش تعداد آنها در مدارس، شرایط استخدام، محدودیت‌ها و دشواری‌های آن، وضعیت حقوق آنها و همچنین تفاوت‌ها و تبعیض‌های جنسیتی در این حرفه، با  تکیه بر اسناد و برخی نشریات این دوره صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش مبتنی بر تجزیه و تحلیل آمار و جداول به دست آمده است و نشان می‌دهد که آموزش زنان در مقایسه با مردان از اهمیت کمتری برخوردار بود. این مسئله مدارس دخترانه و معلمان زن را با مشکل دائمی کمبود بودجه، دستمزدهای کم و تبعیض جنسیتی در قانون استخدام مواجه کرده بود. فقر مردم و عدم تمکّن مالی برای پرداخت شهریۀ اندک مدارس ملی دخترانه، به‌ویژه در ایالات و در نتیجه حقوق پایین و کار زیاد در کنار توأمانیِ اشتغال بیرون از منزل با مسئولیت‌های زنان در خانه، از دیگر مشکلات معلمان زن بود که گاهی به استعفای آنها منجر می‌شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The occupational status of female teachers in the era of Reza Shah

نویسنده [English]

  • Marziyeh Hosseini

Doctorate in Iranian Islamic History, Payam Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The change in the education system of the Reza Shah’s era under the discourse of the modern national government and as a result the growth and expansion of women's education with the aim of educating new Iranian women and mothers led to significant employment of women in the education system, especially as teachers. Valuable research has been conducted on the necessity of women's education, the development, of literacy, the development of girls' schools and teacher education during the time of Reza Shah, but less attention has been paid to the employment status of women teachers and the challenges they faced during this period. The main topic of this article is the employment status of female teachers during the era of Reza Shah. The answer to this question emerges from the quantitative and qualitative study of the training of female teachers, the increase and decrease of their numbers in schools, the employment conditions, their limitations and difficulties, the status of their rights, as well as gender differences and discrimination in this profession, relying on documents and some publications. This period has taken place.
​ The findings of the research are based on the analysis of statistics and tables and show that the education of women was less important compared to men. This problem presents girls' schools and female teachers with the constant problem of lack of funds, low wages and gender discrimination in employment law. People's poverty and lack of financial ability to pay the small tuition fees of girls' national schools, especially in the states, and as a result, low salaries and a lot of work, along with the combination of employment outside the home with women's responsibilities at home, were other problems of female teachers, which sometimes led to their resignation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Girls' schools
  • Reza Shah era
  • Female teachers
  • Women's education
  • Gender discrimination
- بامداد، بدرالملوک (1348)، زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا انقلاب سفید، ج1، تهران: ابن‌سینا.
- حسینی، مرضیه (زمستان 1400)، «مادریت جدید و نظام آموزشی زنان در عصر رضاشاه»، فصلنامه علمی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء، سال سی و یکم، دوره جدید، شماره 52 (پیاپی 142)، صص15-36.
- صورت مذاکرات مجلس (اردیبهشت 1307)، جلسة نهم.
- مجموعه قوانین و مقررات سال‌های 1300-1320ش، بخش اول.
- احصائیه شهر تهران، سالهای 1300 تا 1304
- احصائیه شاگردان کشور در سالنامه وزارت معارف سالهای 1320-1314
- عملیات یکساله بلدیه 1302-1301 و 1304-1303
- سالنامة پارس، سال 1310 و 1315
- سالنامه وزارت معارف، 1299 تا 1313 و 1297، 1307، 1308، 1314-1299
- سالنامة احصائیة وزارت معارف، سال 1312-1313.
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما) – 297025120
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما) –29741179
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما) -29750905
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما) -297025120
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما) -29719592
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 297013919
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 583/297/91
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29750950
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29752452
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 297004113
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 40727/297
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29704269
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 297039069
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29734406
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29719592
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29701325
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 297013258
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29750905
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 297025120
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29741179
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 29715769
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 583/297/91
سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)- 192/925/2
- تعلیم و تربیت (1315)، شمارۀ 1، ص1.
- تعلیم و تربیت (1314)، شمارۀ 3، ص151.
- تعلیم و تربیت (1317)، شمارۀ 10، صص59-60.
- تعلیم و تربیت (1315)، شمارۀ 7، ص540.
- نسوان وطنخواه (مهر 1303)، شمارۀ 7، ص8.
- عالم نسوان (1310)، شمارۀ 6، صص285-287.
- اطلاعات (31 خرداد 1317)، شمارۀ 3516، ص1.                     - اطلاعات (11تیر 1317)، شمارۀ 3612، ص6.
- اطلاعات (12 مرداد 1317)، شمارۀ 3559، ص3.                      - اطلاعات (22 تیر 1317)، شمارۀ 3538، ص3.
- اطلاعات (15 شهریور 1317)، شمارۀ 3593، ص3.                - اطلاعات (2 خرداد 1314)، شمارۀ 2409، ص2.
- اطلاعات (22 مهر 1317)، شمارۀ 3630، ص6.                     - اطلاعات (3 خرداد 1314)، شمارۀ 2941، ص1.
- اطلاعات (28 مهر 1317)، شمارۀ 3636، ص2.                    - اطلاعات (5 اردیبهشت 1309)، شمارۀ 868، ص3.
- اطلاعات (25 خرداد 1317)، شمارۀ 3510، ص3.       – اطلاعات (12 مهر 1309)، شمارۀ 1083، ص3.
- amin, michael camron (2002), the making of the modern iranian woman: gender, state policy, and populer culture, 1865-1946, gainesville: university press of florida.
 
Statistics of Tehran, years 1300 to 1304
The statistics of the country's students in the yearbook of the Ministry of Education for the years 1314-1320
The one-year operations of the municipality in 1302-1301 and 1304-1303
Pars yearbook, 1310 and 1315
Yearbook of the Ministry of Education, 1299 to 1313 and 1297, 1307, 1308, 1314-1299
Statistical yearbook of the Ministry of Education, 1312-1313
Bamdad, Badr ul-Moluk (1348). Iranian woman from the constitutional revolution to the white revolution. C1. Tehran: Ibn Sīnā: Report of the parliament's deliberations, the 9th session of May 1307
  The collection of laws and regulations of the years 1320-1300, the first part
Amin, Michael Cameron, The Making of the Modern Iranian Woman: Gender, State Policy, and Popular Culture, 1865-1946, Gainesville: University Press of Florida, 2002
Ta‘līm va Tarbīat, No. 1, 1315
Ta‘līm va Tarbīat, No. 7, 1315
Ta‘līm va Tarbīat, No. 1, 1314
Nesvān-e Vaṭanḵāh, No. 7, 1303
‘Ālam-e Nesvān, Year11, No. 6, 1310
Ta‘līm va Tarbīat, vol. 10, 1317
Eṭelā‘āt newspaper:
Eṭelā‘āt newspaper, No.3516, 31/3/1317
Eṭelā‘āt newspaper, No.3559, 12/5/1317
Eṭelā‘āt newspaper,  No.3593, 15/6/1317
Eṭelā‘āt newspaper,  No.3630, 22/7/1317
Eṭelā‘āt newspaper, No.3636, 28/7/1317
Eṭelā‘āt newspaper, No.3510, 25/3/1317
Eṭelā‘āt newspaper,  No.09, 2/3/1314
Eṭelā‘āt newspaper, No.2941, 3/3/1314
Eṭelā‘āt newspaper, No.2409, 2/3/1314
Eṭelā‘āt newspaper, No.2941, 3/3/1314
Eṭelā‘āt newspaper, No.3538, 22/4/1317
Eṭelā‘āt newspaper,  No.1083, year 1309, 1082, 1309
Eṭelā‘āt newspaper,  No. 868 S 1309
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma):
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 29741179,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29741179,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 297025120,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29719592,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  297025120,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 29750905,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29750950,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 583/297/91,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  297013919,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  297013919,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 40727/297,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 2970 04113,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  297004113,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29752452,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29734406,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 297039069,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29704269,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  297013258,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 297013258,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29701325,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 29719592,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29741179,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 29741179,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 29741179,
 Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma), 297025120,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29750905,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  2/925/192,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  91/297/583,
Asnād-e Sāzmān-e Mellī (Sakma),  29715769
Hosseini, Marzieh "The new concept of motherhood and education of women in the era of Reza Shah", Journal of History of slam and Iran, Year 31, New Period, Number 52, Series 142, Winter 1400.