منابع و مآخذ
- آدمیت، فریدون (1362)، امیرکبیر و ایران، تهران: انتشارات خوارزمی.
- اعتضادالسلطنه، علیقلی‌میرزا (1370)، اکسیر التواریخ، به اهتمام جمشید کیان‌فر، تهران: انتشارات ویسمن.
- اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان (1363)، المآثر و الآثار: چهل سال تاریخ ایران در دوره پادشاهی ناصرالدین‌شاه، به کوشش ایرج افشار، ج1، تهران: انتشارات اساطیر.
- امید، حسین (1332)، تاریخ فرهنگ آذربایجان، ج1، تبریز: چاپخانه فرهنگ.
- اوبن، اوژن (1362)، ایران امروز، ترجمۀ علی‌اصغر سعیدی، تهران: انتشارات زوار.
- برادران شکوهی، سیروس (14/01/1397)، «آبادانی یا ویرانی»، روزنامه اطلاعات، ضمیمه فرهنگی.
- بلیلان اصل، لیدا، ساناز خورشیدیان احمر، داریوش ستارزاده و مریم نوری (بهار 1393). «بازسازی مجموعه قصرهای حکومتی دارالسطنه تبریز در دوره قاجار با استناد بر مستندات تاریخی»، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره نوزدهم، شماره 1، صص 33-42.
- پورحسین خونیق، ابراهیم (1382)، تبریز به روایت تصویر، تبریز: انتشارات دانیال.
- ترابی طباطبایی، سید جمال (4/06/1377)، «مغازه‌های مجیدالدوله یا مجیدیه»، روزنامه مهد آزادی، سال چهل و هشتم، شمارۀ 1604، ص3.
- جدیدالاسلام، محمدعلی، آرشیو شخصی.
- جدیدالاسلام، محمدعلی و فرشاد ابریشمی (1386)، تبریز قدیم، تصاویری از یک قرن پیش، تبریز: انتشارات خانه تاریخ و تصویر ابریشمی.
- جوادی، شفیع (1350)، تبریز و پیرامون، آذربایجان شرقی، تبریز: بنیاد فرهنگی رضا پهلوی.
- جهانبگلو، رامین (1379)، ایران و مدرنیته؛ گفت‌وگوهایی با پژوهشگران ایرانی و خارجی در زمینۀ رویارویی ایران با دستاوردهای جهان مدرن، ترجمۀ حسین سامعی، تهران: نشر گفتار.
- جهانگیرمیرزا (1327)، تاریخ نو (شامل حوادث دوره قاجاریه از سال 1240 تا 1267ق)، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران: کتابخانۀ علی‌اکبر علمی و شرکاء.
- حبیبی، سید محسن (1385)، شرح جریان‌های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- ..................................... (1378)، از شار تا شهر؛ تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، تفکر و تأثر، تهران: دانشگاه تهران.
- ........................................ (فروردین 1373)، «نخستین پژواک مدرنیته در ایران»، فصلنامه گفت‌وگو، شماره 3، صص138-152.
- حجت، عیسی و پیمان نصیری‌نیا (پاییز 1393). «بازشناسی منزلت مسجد کبود در ساختار شهر تبریز»، نشریۀ هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره نوزدهم، شماره 3، صص67-74.
- خاماچی، بهروز (1389)، شهر من تبریز، تبریز: انتشارات ندای شمس.
- ............................. (1384)، محلات و مشاهیر فرهنگی و تاریخی منطقه 8 شهرداری تبریز، تبریز: انتشارات ستوده.
- دنبلی، عبدالرزاق (1383)، مآثر سلطانیه، تصحیح غلامحسین زرگری‌نژاد، تهران: مؤسسۀ انتشاراتی روزنامه ایران.
- ذکا، یحیی (مرداد 1377). «نخستین مهمان‌خانه و رستوران و قرائت خانه به سبک جدید در تبریز و موسس آنها»، مجله بخارا، شماره 1، صص323-327.
- ..................... (1376)، تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- روزنامه اطلاعات (10/2/1307)، شماره ۴۷۸، ص1.
- روزنامه اطلاعات (11/05/1320)، شماره 4613، ص2.
- روزنامه انجمن تبریز (1374)، ج1، تهران: کتابخانه ملی ایران و استانداری آذربایجان شرقی، سال اول.
- رئیس‌نیا، رحیم (زمستان 1376)، «مدرسه محمدیه تبریز و تدریس مشروطه»، فصلنامه فرهنگی و اجتماعی گفتگو، شماره 18، صص7-24.
- زرگری‌نژاد، غلامحسین (زمستان 1386). «عباس میرزا؛ نخستین معمار «بنای نظام جدید» در ایران معاصر»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال 58، شماره 4، صص79-112.
- ژوبر، پیر آمده (1347)، مسافرت به ارمنستان و ایران، ترجمه محمود مصاحب، تبریز: انتشارات چهر.
- سرداری‌نیا، صمد (1379)، مشاهیر آذربایجان، ج1، تبریز: انتشارات شوقی.
- طباطبایی، سید جواد (1385)، مکتب تبریز و مبانی تجدد‌خواهی؛ تأملی درباره ایران، ج2، تبریز: انتشارات ستوده.
- صفامنش، کامران، یعقوب رشتچیان و بهروز منادی‌زاده (زمستان 1376الف). «ساختار کالبدی شهر تبریز و تحولات آن در دو سده اخیر»، فصلنامه فرهنگی و اجتماعی گفتگو، شمارۀ 18، صص33-54.
- .............................................................. (زمستان1376ب)، «سیر تحول تاریخی بلوک شهری «پاساژ» در شهر تبریز»، فصلنامه فرهنگی و اجتماعی گفتگو، شماره 18، صص73-86.
- عمرانی، بهروز و حسین اسمعیلی سنگری (1385)، بافت تاریخی شهر تبریز، تهران: انتشارات سمیرا.
- فخاری تهرانی، فرهاد، فرامرز پارسی و امیر بانی مسعود (1385)، بازخوانی نقشه‌های شهر تبریز، تهران: انتشارات شرکت عمران و بهسازی شهری ایران (مادر تخصصی).
- فلاندن، اوژن (2536)، سفرنامه اوژن فلاندن به ایران، ترجمۀ حسین نور صادقی، تهران: انتشارات اشراقی.
- فیودورکوف، بارون (1372)، سفرنامه، 1834-1835، ترجمۀ اسکندر ذبیحان، تهران: انتشارات فکر روز.
- قدیمی قیداری، عباس (1393)، تداوم و تحول تاریخ‌نویسی در ایران عهد قاجار، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
- کسروی، احمد (1353)، تاریخ هجده ساله آذربایجان، ج1، تهران: نگاه.
- ........................... (1385)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: اختر.
- ........................... (1395)، زندگی و زمانۀ احمد کسروی (زندگانی من، ده سال در عدلیه، چرا از عدلیه بیرون آمدم)، بازبینی و ویرایش همراه با یادداشت‌ها و افزوده‌های محمد امینی، ایالات متحده: انتشارات شرکت کتاب.
- دوسرسی، کنت (1390)، ایران در 1839-1840م، ترجمه احسان اشراقی، تهران: سخن.
- مشکور، محمدجواد (1352)، تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری، تهران: انجمن آثار ملی.
- مقتدر، رضا (بهار 1372)، «دوران صد سالۀ تجدد در شهرسازی و معماری ایران»، ایران‌نامه (ویژه تجدد در ایران)، سال یازدهم، شماره 2، صص259-270.
- مهریار، محمد، شامیل فتحاللهیف، فرهاد فخاری تهرانی و بهرام قدیری (1378)، اسناد تصویری شهرهای ایرانی دوره قاجار، تهران: دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور.
- مینوی، مجتبی (1369)، تاریخ و فرهنگ، ج3، تهران: انتشارات خوارزمی.
- نادرمیرزا (1373)، تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تبریز: انتشارات ستوده.
- ناهیدی آذر، عبدالحسین [بی‌تا]، تاریخچه روزنامه‌های تبریز در صدر مشروطیت به انضمام مجموعه روزنامه ناله ملت، تبریز: چاپ هادی.
- نژادابراهیمی، احد (بهار 1393)، «حصار نجفقلی‌خان و شکل‌گیری و توسعه تبریز در عهد قاجار»، مجله بررسی‌های نوین تاریخی، دوره جدید، سال اول، شماره 1، صص107-121.
- نظام‌السلطنه مافی (1386)، خاطرات و اسناد حسینقلی‌خان نظام‌السلطنه مافی، ج2، تهران: نشر تاریخ ایران.
- ویلبر، دونالد (1348)، باغ‌های ایران و کوشک‌های آن، ترجمۀ مهین‌دخت صبا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- Ehlers, E. & Floor, W. (2007), “Urban Change in Iran,1941-1920”, Iranian Studies, no.26, pp.3-4, 251-275.
List of sources with English handwriting
Persian Sources
- Ādamīyat, Feraydūn (1362 Š.), Amīr Kabīr va Īrān, Tehran: Ḵārazmī. [In Persian]
- Barāsdarān Šoḵūhī, Sīrūs (1397.01.14), “Ābādānī yā Vīrānī”, Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, Żamaīma-ye Farhangī. [In Persian]
- Belīān Aṣl, Līdā; Sānāz ḵoršidīān Aḥmar; Dārūš Sattārzādeh; Maryam Niūrī (1393), “Bāzsāzī Maĵmū‘a-ye Qaṣrhā-ye Ḥokūmatī-e Dār al-Salṭana Tabrīz dar Dora-ye Qāĵār bā Estinād bar Mostanadāt-e Tārīḵī”, Našrīya Honarhā-ye Zībā, Mi‘mār va Šahrsāzī, 19, No. 1, 33-42. [In Persian]
- Donboli, ‘Abd al-Razzāq (1383 Š.), Ma‘āṯir al-Solṭānīya, edited by Ḡolām Ḥosay Zargarīnižād, Tehran: Moasissa-e Entišārāti Rūznāma-ye Īrān. [In Persian]
- E‘timād al-Salṭana, Moḥammad Ḥasan ḵān (1363 Š.), Al-Maāṯit va al-Āṯār: Čihil Sāl Tārīk-e Īrān dar Dawra-ye Pādišāhī-e Nāṣir al-Dīn Šāh, edited by Īrāj Afšār, Vol. 1, Tehran: Asāṭīr. [In Persian]
- E‘tiżād al-Salṭana, ‘Alī Qolī Mīrzā (1370 š.), Eksīr al-Tavārīk, edited by Ĵamšīd Kīānfar, Tehran: Vīsman. [In Persian]
- Faḵārī Tihrānī, Farhād; Farāmarz Pārsī; Amīr Bānī Mas‘ūd (1385 Š.), Bāz Ḵānī-e Naqšihā-ye Tārīḵe Tabrīz, Tehran: Širkat-e ‘Morān va Bihsāzī Šahrī Īrān. [In Persian]
- Ḥabībī, Sayyed Moḥsin (1378 Š.), Az Šār tā Šahr; Taḥlīlī Tārīḵī az Mafhūm-e Šahr va Sīmā-ye Kālbadī-e Ān, Tafakor va Ta‘aṯor, Tehran: Dānišgāh-e Tiḥrān. [In Persian]
- Ḥabībī, Sayyed Moḥsin (1373 Š.), “Naḵostīn Pižvāk-e Modernīta dar īrān”, Faṣlnāma-ye Goftigū, No, 3, 138-152. [In Persian]
- Ḥabībī, Sayyed Moḥsin (1385 Š.), Šarḥ-e Ĵaryānhā-ye Fikrī-e Mi‘mārī va Šairsāzī dar Īrān-e Mo‘āṣir, Tehran: Daftar-e Pežūhišhā-ye Farhangī. [In Persian]
- Ḥoĵĵat, ‘Esā; Paymān Naṣīrī Nīā (1393 Š.), “Bāzšināsī Manzilat-e Masĵid-e Kabūd dar Sāḵtār-e Āahr-e Tabrīz”, Našrīya Honarhā-ye Zībā, Mi‘mārī va Šahrsāzī, 19, No. 3, 67-74. [In Persian]
- Ĵadīd al-Eslām, Moḥammad ‘Alī, Privat Archive. [In Persian]
- Ĵadīd al-Eslām, Moḥammad ‘Alī; Faršād Abrīšamī (1386 Š.), Tabrīz-e Qadīm, Taṣvīrī az yek Qarn-e Pīš, Tabriz: ḵāna-ye Tārīḵ va Taṣvīr-e Ebrīšamī. [In Persian]
- Ĵahāmbiglū, Rāmīn (1379 Š.), Īrān va Modernīta; Goftigūhāīī bā Pežūhišgarān-e Īrānī va ḵāriĵī dar Zamīna-ye Rūyārūīī-e Īrān bā Dastāvardhā-ye Ĵahān-e Modern, translated by Ḥosayn Sāmi‘ī. Tehran: Goftār. [In Persian]
- Ĵavādī, Šafī’e (1350 Š.), Tabrīz va Pīrāmūn, Āẕarbāyĵān-e Šarqī, Tabriz: Bonyād-e Farhangī Reżā Šāh Pahlavi. [In Persian]
- Ĵahāngīr Mīrzā (1327 Š.), Tārīk-e No (Šāmil-e Ḥavādiṯ-e Doara-ye Qāĵāriya az Sāl-e 1240 tā 1267 AH.), edited by ‘Abbās Eqbāl Āštīānī, Tehran: Kītābḵāna-ye ‘Alī Akbar Elmī va Šoakā. [In Persian]
- Kasravī, Aḥmad (1353 Š.), Tārīk-e Hiĵdah Sāla-ye Āẕarbāyĵān, Vol. 1, Tehran: Nigāh.
- Kasravī, Aḥmad (1395 Š.), Tārīk-e Mašrūṭa-e Īrān, Teharn: Aḵtar. [In Persian]
- Kasravī, Aḥmad (1395 Š.), Zindagī va Zamāna-ye Aḥmad Kasravī (Zindagānī-e Man, Dah Sāl dar ‘Adlīya, Čirā az ‘Adlīya Bīrūn Āmadam?), edited by Moḥammad Amīnī, USA: Širkat-e Kitāb. [In Persian]
- ḵāmačī, Bihrūz (1384 Š.), Maḥalāt va Mašāhīr-e Farhangī va Tārīḵī-e Manṭaqa-ye 8 Šahrdārī-e Tabrīz, Tabriz: Sotūdeh. [In Persian]
- ḵāmačī, Bihrūz (1389 Š.), Šahr-e Man Tabrīz, Nidā-ye Šams. [In Persian]
- Mahyār, Moḥammad; Šāmīl Fatḥallāhyif; FArhād Faḵārī Tihrānī; Bahrām Qadīrī (1378 Š.), Asnād-e Taṣvīrī Šahrhā-ye Īrānī-e Dawra-ye Qāĵār, Tehran: Dānīšgāh-e Šahīd Biḥištī va Sāzmān-e Mīrāṯ-e Farhangī-e Kišvar. [In Persian]
- Mašḵūr, Moḥammad Ĵavād (1352 s.), Tārīke- Tabrīz tā Pāyān-e Qarn-e Nohom Hiĵrī, Tehran: Anĵoman-e Āṯār-e Millī. [In Persian]
- Mīnovī, Moĵtabā (1369 Š.), Tārīḵ va Farhang, Vol. 3, Tehran: Ḵārazmī. [In Persian]
- Moqtadir, Reżā (1372 Š.), “Dawrān-e Ṣad Sāla-ye Taĵadod dar Šahrsāzī va Mi’mārī-e Īrān”, Īrān Nāma, 11, No. 2, 259-270. [In Persian]
- Nādir Mīrzā (1373 Š.), Tārīk va Ĵoḡrāfī-e Dār al-Salṭana Tabrīz, edited by Ḡolām Rezā Ṭabāṭabāīī Naĵd, Tehran: Sotūdeh. [In Persian]
- Nāhīdī Āẕar, ‘Abd al-Ḥosayn (n. d.), Tārīḵča-ye Rūznāmahā-ye Tabrīz dar Ṣadr-e Mašrūtīyat bi Enżimām-e Maĵmū‘a-ye Rūznāma-ye Nāla-ye Millāt, Tabriz: Hādī. [In Persian]
- Nižād Ebrāhīmī, Aḥad (1393 Š.), “Ḥiṣār-e Naĵafqolī ḵān va Šiklgīri va Taosa‘a-ye Tabrīz dar ‘Ahd-e Qāĵār”, Maĵala-ye Barrasīhā-ye Novīn-e Tārīḵī, 1, No. 1, 107-121. [In Persian]
- Niẓām al-Salṭana Māfī (1386 Š.), ḵāṭīrāt va Asnād-e Ḥosayn Qolī ḵān Niẓām al-Salṭana Māfī, Vol. 2, Tehran: Našr-e Tārīke- Īrān. [In Persian]
- Omīd, Ḥosayn (1332 Š.), Tārīk-e Farhang-e Āẕarbāyĵān, Vol. 1, Tabriz: Farhang.
- ‘Omrānī, Bihrūz; Ḥosay Esmā‘īlī Sangarī (1385 Š.), Bāft-e Tārīḵ-e Šahr-e Tabrīz, Tehran: Samīrā. [In Persian]Qadīmī Qidārī, Abbās (1393 Š.), Tadāvom va Taḥavol-e Tārīḵnivīsī dar Īrān-e ‘Ahd-e Qājār, Tehran: Pežūhiškada-ye Tārīḵ-e Eslām. [In Persian]
- Pūrḥosayn ḵūnīq, Ebrāhīm (1382 Š.), Tabrīz bi Rivāyat-e Taṣvīr, Tabriz: Dānīāl.
- Raīs Nīā, Raḥīm (1376), “Madrasa-ye Moḥmmadīyya Tabrīz va Tadrīs-e Mašrūta”, Faṣlnāma-ye Farhangi va Eĵtimā’ī-e Gftigū, No. 18, 7-24. [In Persian]
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (1307.02.10), No. 478, 1. [In Persian]
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (1320.05.11), No. 4613, 2. [In Persian]
- Torābī Ṭabāṭabāīī, Sayed Ĵamāl (1377.06.04, “Maḡāzihā-ye Maĵīd al-Dola yā Maĵīdīya”, Rūznama-ye Mahd-e Āzāādī, 48, No. 1604, 3. [In Persian]
- Rūznāma-ye Anĵoman-e Tabrīz (1374 Š.), Vol. 1, Tehran: Kitābḵāna-e Millī-e Īrān va Ostāndārī-e Āẕarbāyĵān-e Šarqī, 1. [In Persian]Zargarīnžād, Ḡolām Ḥosayn (1386 Š.), “’Abbās Mirzā; Naḵostīn Mi‘mār binā-ye Niṭām-e Ĵadīd dar Īrān-e Ma‘āṣir”, Maĵala-ye Dāniškada-ye Adabīyat va ‘Olūm-e Ensānī Dānīšgā-ye Tihrān, 58, No. 4, 79-112. [In Persian]
- Sardārī Nīā, Ṣamad (1379 Š.), Mašāhīr-e Aẕarbāyĵān, Vol. 1, Tabriz: Šoqī.
- Ṣafāmaniš, Kāmrān; Yaqūb RAštčīān; Bihrūz Monādīzādaeh (1376 b Š.), “Sair-e Taḥavol-e Tārīḵ-e Bolūk-e Šahrī –Pāsāž dar Tabrīz”, Faṣlnāma-ye Farhangī va Eĵtimā ī-e Goftigū, No. 18, 73-86. [In Persian]
- Ṣafāmaniš, Kāmrān; Yaqūb RAštčīān; Bihrūz Monādīzādaeh (1376 a Š.), “Sāḵtār-e Kālbadī-e Šahr-e Tabrīz va Taḥavilāt-e Ān dar do Sada-ye Aḵīr”, Faṣlnāma-ye Farhangī va Eĵtimā ī-e Goftigū, No. 18, 33-54. [In Persian]
- Ṭabāṭabāīī, Sayyed Ĵavād (1385 š.), Maktab-e Tabrīz va Mabānī-e Taĵadod Ḵāhī; Ta’a molī darbāra-ye Īrān, Vol. 2, Sotudaeh. [In Persian]
- Zībākalām, Ṣādiq (1379 Š.), “Ḥākimīyat-e Qājārhā, Amīr Kabīr va Eṣlāḥāt”, Faṣlnāma-ye Dānīškada-ye Ḥoqūq va ‘Olūm-e Sīāsī, No. 50, 201-224. [In Persian]
- Ẕokā, Yaḥyā (1377 Š.), “Naḵostīn Mihmānḵāna va Restūrān va Qarā‘atḵāna bi sabk-e Ĵadīd dar Tabrīz va Moassia Ān”, Maĵala-ye Boḵārā, No, 1, 323-327. [In Persian]
- Ẕokā, Yaḥyā (1376 Š.), Tārīḵ-e ‘Akāsī va ‘Akāsān-e Pīšgām dar Īrān, Tehran: ‘Elmī va Farhangī. [In Persian]
French and English Sources
- Aubin, Eugene (1908), La Perse d’Aujord’hui: Iran, Mesopotamie, Paris: Librarie Armand Colin.
- De Sercey, Comte; Emile Senart (1928), La Perse en 1938-1840, L’Artisan du Livre.
- Ehlers, E.; W. Floor (1993), “Urban Change in Iran,1941-1920”, Iranian Studies, no.26, 3-4, 251-275.
- Flandin, Eugéne Napoléon (2018), Vouage en Perse 1840-1841, Hard Press.
- Jaubert, Pierre Amédée (1821), Voyage en Arménie et En Perse, Fait Dans Les Années 1805 et 1806, Paris: Pelicier.
- Korf, Baron Fedor Feddorovich (1838), Vospominaniia o Persii 1834-1835, St. Petersburg: V Guttenbergovoi tipografii.
- Wilber, Donald N. (1994), Persian Garden & Garden Pavilions, Tuttle Publishing.
)