نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

3 استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان،ایران

چکیده

معرفة الصحابه ابونعیم اصفهانی از جمله مهم‌ترین منابع صحابه‌نگاری قرن چهارم تا پنجم قمری است که همانند سایر منابع معرفتی در حوزۀ تاریخ، پدیده‌ای شفاف و خنثی نیست که واقعیت‌های اجتماعی، سیاسی و مذهبی را عیناً بازگو کند، بلکه حقایق را تحریف و یا پنهان می‌کند. از این رو، این دسته از منابع بازتابی دقیق و منطبق بر عینیت نیستند، بلکه به نوعی بازنمایی اراده و اندیشه‌های مورخ‌اند و تحت تأثیر بافت‌های زمانۀ مؤلف تدوین شده‌اند. البته بازتاب این تفکرات دربارۀ روایات مربوط به خلفای راشدین که در برهه‌ای از تاریخ، خود تفکرساز بوده‌اند، بیشتر است. بر همین اساس، نگارندگان پژوهش حاضر درصد برآمده‌اند براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به این مسئله بپردازند که الگو و نحوۀ بازنمایی روایات معرفة الصحابه دربارۀ خلفای سه‌گانه و علی(ع) بازتاب کدام معانی از گفتمان‌های سیاسی- مذهبی جامعه است؟ این پژوهش نوعی تحقیق متن‌محور است که چگونگی شکل‌گیری قدرت (سیاسی- مذهبی و غیره) در متن را که ابونعیم با برجسته‌سازی یک اندیشه و طرد سایر اندیشه‌ها به تقویت آن قدرت پنهان می اندیشد، تفسیر خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of the Conflict of Discourses on Political-Religious Meanings in Al-Ma'rifah Al-Sahaba Abu Naeem Isfahani (Case Study of the Translation of the Three Caliphs and Ali)

نویسندگان [English]

  • Zohreh Bagherian 1
  • Mohsen Alviri 2
  • MohammdAli Chelongar 3

1 PhD student, Department of History, University of Isfahan

2 Associate Professor, Baqerul Uloom University

3 Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan

چکیده [English]

 The introduction of al-Sahab al-Isfahani is one of the most important sources of fourteenth-century AH compilations which, like other epistemological sources in history, is not a clear and neutral phenomenon that distorts social, political, and religious realities but distorts the facts. These sources, therefore, may not be an accurate reflection of objectivity but rather a representation of historians' intentions and ideas, influenced by the contexts of the author's time. However, reflections on these narratives are relevant. Narrations on Rashidun caliphs at one point in history have been more self-thinking. Based on Critical Discourse's analysis of the discourse, Zn is attempting to reflect on the meaning and pattern of the al-Sahabah narrative's narrations about the 'three' caliphs of the 'a', so what is the meaning of the political-religious discourse of society? The point is that he will interpret how power (political-religious) is formed in the context that Abu'nim thinks of, reinforcing that hidden power by highlighting one idea and rejecting other ideas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abonim
  • Taraz al-Sahaba
  • Discourse analysis
  • Ali
  • Three Caliphs
منابع و مآخذ
- ابن‌المرتضی، احمدبن یحیی [بی‌تا]، طبقات المعتزله، تحقیق سوسنه دیفلد- فلزر، ج1، بیروت: مکتبۀ دار الحیاة.
- ابوریه، محمود [بی‌تا]، اضواء علی السنۀ المحمدیه، قاهره: دار المعارف.
- ابونعیم اصفهانی، احمدبن عبدالله (1408)، معرفة الصحابه، محمدراضی‌بن حاج عثمان، ج3، مدینه منوره/ ریاض: مکتبۀ الدار، مکتبۀ الحرمین.
- ..................................................... (1419ق/1998 م)، معرفة الصحابه، تحقیق عادل یوسف الغراری، ج3، 4، ریاض: دار الوطن.
- ......................................................... (1416)، الحلیۀ الاولیاء، ج1، قاهره: دار الفکر.
- ابن‌حنبل، احمد [بی‌تا]، مسند، ج1، بیروت: دار الصادر.
- استنفورد، مایکل (1387)، درآمدی بر فلسفۀ تاریخ، ترجمۀ احمد گل‌محمدی، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
- آقاگل‌زاده، فردوس (1385)، تحلیلگفتمانانتقادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- بارانی، محمدرضا (1392)، بررسی تاریخی تعامل فکری و سیاسی امامیه با فرقه های معتزله، حنابله و اشاعره در عصر آل بویه در بغداد: قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- حسن،  حسن‌عباس (1383)، ساختار منطقی اندیشه سیاسی اسلام، ترجمۀ مصطفی فضائلی، قم: بوستان کتاب.
- یاقوت حموی، شهاب‌الدین ابی‌عبدالله ( 1399)، معجم البلدان، ج1، بیروت: دار الاحیاء.
- خطیب بغدادی، احمدبن علی (1417)ق، تاریخ بغداد، ج1، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- شیرزاد، امیر (1395)، کلام اسلامی، قم: بوستان کتاب.
- صبحی، احمد محمود (1991 )، نظریۀ الامامۀ لدی الشیعۀ الاثنی عشریۀ، بیروت: دار النهضۀ العربیۀ.
- فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیلانتقادیگفتمان، ترجمۀ فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
- فرمانیان، مهدی (1392)، درسنامه فرق و مذاهب کلامی اهل سنت، قم: آثار نفیس.
- فیرحی، داوود (1378)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نشر نی.
- کردعلی، محمد (1968)، الاسلام و الحضارۀ العربیۀ، ج2، قاهره: لجنۀ التألیف و الترجمه و النشر.
- ماوردى، ابوالحسن (1406)، الاحکام السلطانیه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- متقی هندی، علاء‌الدین علی‌بن حسام (1401ق)، کنز العمال، تحقیق بکری حیانی صفوة السقا، ج6، بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ.
- ابن‌فرّاء، أبی‌یعلی محمدبن الحسین (1406)، الاحکام السلطانیه، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
- مودب، سید رضا (1393)، تاریخ حدیث، قم: پژوهشکده المصطفی.
- میلز، سارا (1382)، گفتمان، ترجمه فتاح محمدی، تهران: انتشارات هزارۀ سوم.
- نامۀ دانشوران ناصری (1338)، ج7، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی دار الفکر.
- نصربن مزاحم (1382)، وقعۀ الصفین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره: المؤسسۀ العربیۀ الحدثیۀ.
- یارمحمدی، لطف‌الله (1385)، ارتباطاتازمنظرگفتمان‌شناسیانتقادی، تهران: هرمس.
- Wodak, Ruth & Michael Mayer (2001), Methods of Critical Discourse Analysis, London: SAGE Publications Ltd.
 
 List of sources with English handwriting        
Persian and Arabic Sources
-       Abū Na’īm Eṣfahānī, Aḥmad b. ‘Abdallāh (1408), Ma’rifa al-Ṣaḥāba, Moḥammad Rāżī b. Ḥāĵ ‘Oṯmān, Vol. 3, Medina, Riyadh: Maktaba al-Dār, Maktaba al-Ḥramayan.
-       Abū Na’īm Eṣfahānī, Aḥmad b. ‘Abdallāh (1419/1998), Ma’rifa al-Ṣaḥāba, edited by ‘Ādil Yūsef al-Ḡarārī, Vol. 3, 4, Riyadh: Dār al-Vaṭan.
-       Abū Na’īm Eṣfahānī, Aḥmad b. ‘Abdallāh (1416), Al-Ḥalīla al-Olīyā, Vol. 1, Cairo: Dār al-Fikr.
-       Abūruya, Maḥmūd (n. d.), Ażvā ala al-Sana al-Moḥmadīya, Cairo: Dār al-Ma’ārif.
-       Aqāgolzādeh, Ferdaws (1385 Š.), Taḥlīl-e Goftimān-e Entiqādī, Tehran: Entišārāt-e ‘Elmī va Farhangī. [In Persian]
-       Bārānī, Moḥammad Reżā (1392 Š.), Barrasī-e Tārīḵ-e Ta’āmol-e Fikrī va Sīāsī-e Emāmīya bā Firqahā-ye Mo’tazila, Ḥanābala va Ašā’ara dar ‘Ar-e Āl-e Būya dar Baḡdād, Qom: Pežūhišgāh-e Ḥawza va Dānišgāh. [In Persian]
-       Ebn Farrā, Abī Ya’lī Moḥammad b. al-Ḥosayn (1406), Al-Aḥkām al-Ṣolṭānīya, Qom: Daftar-e Tablīḡāt-e Eslāmī.
-       Ebn Ḥanbal, Aḥmad (1406), Mosnad, Vol. 1, Beirut: Dār Ṣādir.
-       Ebn al-Mortażā, Aḥmad b. Yaḥyā (n. d.), abaqāt al-Mo’tazila, edited by Susna di Feltzer, Vol. 1, 2, Beirut: Maktaba Dār al- Eḥyā.
-       Farmānīān, Mahdī (1392 Š.), Darsnāma-ye Firaq va Maāhib-e Kalāmī-e Ahl-e Sonnat, Qom: Āṭār-e Nafīs. [In Persian]
-       Feiraḥī, Dāvūd (1378 Š.), Qodrat, Dāniš va Mašrū’īyat dar Eslām, Tehran: Našr-e Nay. [In Persian]
-       Ḥasan, Ḥasan ‘Abbās (1383 Š.), Sāḵtār-e Manṭiqī-e Andīša-ye Sīāsī-e Eslām, translated by Moṣṭafā Fażāelī, Qom: Bustān-e Kitāb. [In Persian]
-       Kord ‘Alī, Moḥammad (1968), Al-Eslam va al-Ḥiżara al-‘Arabīya, Vol. 2, Cairo: li Ĵana al-Talīf va al-Tarĵoma va al-Našr.
-       ḵaṭīb Baḡdādī, Aḥmad b. ‘Alī (1417), Tārīḵ-e Baḡdad, Vol. 1, Beirut: Dār al-Kotob al-‘Elmīya.
-       Māvardī, Abu al-Ḥasan (1406), Al-Aḥkām al-Ṣolṭānīya, Qom: Daftar-e Tablīḡāt-e Eslāmī.
-       Moadab, Sayyed Reża (1393 Š.), Tārīk-e Ḥadī, Qom: Pežūhiškada al-Moṣṭafa. [In Persian]
-       Motaqī, Hindī, ‘Alā al-Dīn ‘Alī b. Ḥisām (1401), Kinz al-‘Amāl, edited by Bakrī Ḥayānī Ṣafvat al-Saqā, Vol. 6, Beirut: Moassisa al-Risāla.
-       Naṣr b. Mozāḥim (1382 š.), Vaqa‘a al-Ṣafayan, edited by ‘Abd al-Salām Moḥammad Hārūn, Cairo: Al-Moassisa al-‘Arabīya al-Ḥadīṯa. [In Persian]
-       Nāma-ye Dānišvarān-e Nāirī (1338/ 1379 Š.), Vol. 7, Qom: Moassisa-ye Maṭbū’ātī Dār al-Fikr. [In Persian]
-       Ṣobḥī, Aḥmad Maḥmūd (1991), Naarīya al-Emāma ladi Al-Šī’a al-Aṭnā ‘Ašarīya, Beirut: D al-Nihża al-‘Arabīya.
-       Širzād, Amīr (1395 Š.), Kalām-e Eslāmī, Qom: Būstān-e Kitāb. [In Persian]
-       Yāqūt Ḥimavī, Šahāb al-Dīn Abī ‘Abdallāh (1399) Mo‘ĵam al-Boldān, Vol. 1, Beirut: Dār al-Eḥyā.
-       Yār Moḥammadī, Loṭfallāh (1385 Š.), Erṭibātāt az Manar-e Goftimānšināsī-e Entiqādī, Tehran: Hermes. [In Persian]
 
English Sources
-       Fairclough, Norman (2010), Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, Routledge.
-       Fairclough, Norman (2001), Language and Power, Pearson ESL.
-       Mills, Sara (2004), Discourse, Routledge.
-       Stanford, Michael (1998), An Introduction to the Philosophy of History, Wiley-Blackwell.
-       Wodak, Ruth; Michael Meyer (2001), Methods of Critical Discourse Analysis, London: SAGE Publications Ltd.