نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا گروه تاریخ دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه اصفهان شهر اصفهان کشورایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، ایران

3 استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

تیموریان زندگی شهری را ارج می‌نهادند و در زمینۀ شکوفا کردن شهرها و رونق دادن به جنبه­های گوناگون زندگی شهری کوشا بودند. شهرها کارکرد اجتماعی مهمی داشتند و طبقات و گروه­های مختلف اجتماعی در آنها فعال بودند. بنابراین حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان، به مسئله­ای مهم تبدیل می­شود. در نوشتار حاضر تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان چگونه بود و کدام عوامل و عناصر در شکل دادن به آن نقش داشتند؟ فرضیۀ مورد ادعای پژوهش حاضر این است که تیموریان و برخی طبقات و گروه‌های اجتماعی، در کنار مناسبات اجتماعی، پویایی اجتماعی شهرهای مهم را امکانپذیر کردند. هدف این نوشتار تحلیل تاریخی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان است. بر همین اساس، کوشش شده است دیدگاه تیموریان نسبت به شهر و زندگی شهری بررسی شود. همچنین مهم­ترین گروه­ها و طبقات اجتماعی مؤثر بر حیات اجتماعی شهر معرفی شوند و به مناسبات اجتماعی شهرنشینان اشاره شود. نتیجۀ پژوهش نشان می­دهد که تیموریان در رونق دادن به حیات اجتماعی شهرها مؤثر بودند. شهرهای مهم قلمرو آنها شکوفا شده بود و کانون­های مهم تجمع جمعیت شدند. همچنین انواع فعالیت­های اقتصادی، فرهنگی و مناسبات اجتماعی در آنها گسترش یافت. این‌گونه بود که این شهرها از پویایی و سَرزندگی اجتماعی برخوردار شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Historical Analysis of Factors Affecting the Formation of Social Life of Cities in the Timurid Era

نویسندگان [English]

  • Kambiz Amiresmi 1
  • Aboulhasan Fayyazanoush 2
  • Fereydoon Allahyari 3

1 PhD student, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Iran

3 Professor of History Department, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Iran

چکیده [English]

   Timurids extolled urban life and were diligent regarding making flourishing cities and reviving diverse facets of urban life. Cities were of a significant social function, and different social groups and classes were active within them. Therefore, Timurid's role turns into an essential issue in the social life of the city. The present study tries to answer this query: "How was a city's social life within the Timurids realm, and what factors played a role in forming them?" The current study's intended hypothesis is that the Timurids and some of social groups and classes besides social relationships made it possible to bring societal dynamism to the important cities within their realm. The study aims to historically analyze the city's societal life in the Timurids realm. Hence, it is tried to examine the Timurids' viewpoint regarding the city and urban life, introduce the most influential social groups and classes effective on the societal life of a city, and point out people's societal relationships. The study results suggest that the Timurids were influential in reviving the social life of cities. The important cities located in their realm bloomed and became essential loci of population, and different kinds of economic and cultural activities and societal relations developed within them. As a result, these cities achieved much social dynamism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Timurids
  • City
  • Societal life
  • Social groups and classes
  • Social relations
منابع و مآخذ
- ابن‌عربشاه دمشقی، احمدبن محمدبن عبدالله (1373)، زندگی شگفت­آور تیمور، ترجمۀ محمدعلی نجاتی، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ پنجم.
- اشرف، احمد و علی بنوعزیزی (1393)، طبقات اجتماعی دولت و انقلاب در ایران، ترجمۀ سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر، چاپ سوم.
- الشیخلی، صباح ابراهیم سعید (1362)، اصناف در عصر عباسی، ترجمه هادی عالم­زاده، تهران: نشر دانشگاهی. - افصح­زاده، اعلاخان (1378)، نقد و بررسی آثار و شرح احوال جامی، تهران: میراث مکتوب.
- سفرنامه­های ونیزیان در ایران (1349) ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی.
- براون، ادوارد (1339)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمۀ علی‌اصغر حکمت، ج3، تهران: ابن‌سینا، چاپ دوم.
- جعفری، جعفربن محمدبن حسن (1343)، تاریخ یزد، تصحیح ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ دوم.
- ............................................................. (1393)، تاریج جعفری یا تاریخ کبیر: بخش تاریخ اولاد تیمور، تصحیح عباس زریاب خوئی، به اهتمام نادر مطلبی کاشانی، قم: نشر مورخ.
- جوادی، حسن (مرداد و شهریور 1352)، «ایران از نظر سیاحان اروپایی عصر تیموری»، بررسی‌های تاریخی، سال هشتم، شماره 46، صص155-186.
- حافظ‌ابرو، شهاب‌الدین عبدالله‌بن‌ لطف‌الله (1370)، جغرافیای تاریخی خراسان در تاریخ حافظ‌ابرو، تصحیح غلامرضا ورهرام، تهران: اطلاعات.
- .............................................................. (1372). زبدۀ التواریخ، تصحیح سید کمال حاج سیدجوادی، ج1، 2، تهران: نشر نی و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- حسینی تربتی، ابوطالب (1342)، تزوکات تیموری، تهران: کتاب فروشی اسدی.
- خوافی، فصیح احمدبن جلال‌الدین محمد (1339)، مجمل فصیحی، تصحیح محمود فرخ، ج3، مشهد: باستان.
- خواندمیر، غیاث‌الدین‌بن همام‌الدین (2535)، دستور الوزراء، تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال، چاپ دوم.
- ................................................................. (1362)، تاریخ حبیب ­السیر، زیر نظر محمد دبیر سیاقی، ج3، 4، تهران: خیام، چاپ سوم.
- خوندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1372)، مآثر الملوک، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: رسا.
- دوانی، جلال­الدین (1393)، اخلاق جلالی، تصحیح عبدالله مسعودی آرانی، تهران: اطلاعات، چاپ دوم.
- دوغلات، میرزا محمدحیدر (1383)، تاریخ رشیدی، تصحیح عباسقلی غفاری‌فرد، تهران: میراث مکتوب.
- راقم سمرقندی، میر سید شریف (1380)، تاریخ راقم، به کوشش منوچهر ستوده، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
- رحمتی، محسن و فاطمه یوسفوند (پاییز و زمستان 1392)، «سلطان حسین بایقرا و حیات اقتصادی خراسان»، تاریخ‌نامۀ ایران بعد از اسلام، سال چهارم، شمارۀ 7، صص79-99.
- روملو، حسن‌بیک (1384)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوائی، ج1، 2، تهران: اساطیر.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1378)، ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر، چاپ نهم.
- زمچی ­اسفزاری، معین‌الدین محمد (1338)، روضات الجنات فی اوصاف مدینۀ هرات، تصحیح محمدکاظم امام، ج1، 2، تهران: دانشگاه تهران.
- سمائی دستجردی، معصومه، فریدون الهیاری و اصغر فروغی ابری (بهار 1395)، «بررسی جایگاه اجتماعی هنرمندان و صنعتگران در دورۀ تیموریان»، فصلنامه تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء، سال 26، دورۀ جدید، شمارۀ 29 (پیاپی 119)، صص 81-106.
- سمرقندی، دولتشاه (1382)، تذکرۀ الشعرا، تصحیح ادوارد براون، تهران: اساطیر.
- سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1383)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، تصحیح عبدالحسین نوائی، ج2، 3، 4، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- سیفی ‌بخاری (1366)، «صنایع ‌البدایع»، به کوشش نجیب مایل هروی، مجله رایزنی فرهنگی ایران، اسلام‌آباد، شمارۀ 10.
- شامی، موانا نظام‌الدین عبدالواسع (1363)، ظفرنامه یا تاریخ فتوحات امیرتیمور گورکانی، تصحیح محمد احمد پناهی سمنانی، تهران: بامداد.
- شجاع (2535)، انیس الناس، تصحیح ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- شیلت برگر، یوهان (1396)، سفرنامه یوهان شیلت برگر، ترجمة ساسان طهماسبی، تهران: امیرکبیر.
- صفی، مولانا فخرالدین علی (1336)، لطائف الطوایف، به اهتمام احمد گلچین معانی، تهران: اقبال.
- عنبری، مرضیه و انور خالندی (تابستان 1391)، «بررسی مسأله وقف در دورۀ تیموری»، تاریخ‌پژوهی، سال چهاردهم، شمارۀ 51، صص1-20.
- کاتب یزدی، احمدبن حسین‌بن علی (1386)، تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.
- کاظمینی، کاظم (1343)، نقش پهلوانی و نهضت عیاری در تاریخ اجتماعی و حیات سیاسی ملت ایران، تهران: چاپخانه بانک ملی.
- کلاویخو، روی گونزالس (1337)، سفرنامه کلاویخو، ترجمۀ مسعود رجب­نیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- کیوانی، مهدی (1379)، «اصناف»، دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی، ج9، تهران: مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.
- ......................... (1392)، پیشه­وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی، ترجمۀ یزدان فرخی، تهران: امیرکبیر.
- گروسه، رنه (1365)، امپراطوری صحرانوردان، ترجمۀ عبدالحسین میکده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
- لمبتن، آن (1392). تداوم و تحول در تاریخ میانۀ ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر نی، چاپ چهارم.
- مجهول المؤلف (1350)، عالم‌آرای صفوی، به کوشش یدالله شکری، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- مجهول المؤلف (1388)، چهارده رساله در باب فتوت و اصناف، تصحیح مهران افشاری و مهدی مداینی، تهران: چشمه، چاپ سوم.
- مستوفی بافقی، محمدمفید (1340)، جامع مفیدی، به کوشش ایرج افشار، ج3، تهران: کتاب فروشی اسدی.
- .............................................. (1342)، جامع مفیدی، به کوشش ایرج افشار، ج1، تهران: کتاب فروشی اسدی.
- مؤید ثابتی، علی (1346)، اسناد و نامه­های تاریخی از اوایل دوره­های اسلامی تا اواخر عهد شاه اسماعیل صفوی، تهران: طهوری.
- معین الفقراء، احمدبن محمود (1370)، تاریخ ملازاده: در ذکر مزارات بخارا، تصحیح احمد گلچین معانی، تهران: مرکز مطالعات ایرانی، چاپ دوم.
- میرجعفری، حسین، محمدکریم یوسف‌جمالی و داریوش موگوئی (پاییز و زمستان 1394)، «عوامل رشد و زوال شهرهای ایران در عصر تیموریان»، مجله پژوهش­های تاریخی ایران و اسلام، شماره 17، صص 203-221.
- میرخواند، محمدبن خاوندشاه (1380)، تاریخ روضۀ الصفا، تصحیح جمشید کیان‌فر، ج6، 7، تهران: اساطیر.
- نجم رازی، عبدالله‌بن محمد (1389)، مرصاد العباد، به اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ چهاردهم.
- نخجوانی، محمدبن هندوشاه (1976)، دستور الکاتب فی تعیین المراتب، تصحیح عبدالکریم علی اوغلی‌زاده، ج2، مسکو: فرهنگستان علوم جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان.
- نطنزی، معین‌الدین (1383)، منتخب التواریخ معینی، به اهتمام پروین استخری، تهران: اساطیر.
- نظامی باخرزی، عبدالواسع (1371)، مقامات جامی؛ گوشه‌هایی از تاریخ فرهنگی و اجتماعی خراسان در عصر تیموریان، تصحیح مایل هروی، تهران: نشر نی.
- نوائی، عبدالحسین (1370)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمور تا شاه اسماعیل، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
- ................................ (1379)، رجال کتاب حبیب السیر، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم.
- واصفی، زین‌الدین محمود (1349)، بدایع ‌الوقایع، تصحیح الکساندر بلدورف، ج1، 2، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- واعظ، سید اصیل‌الدین عبدالله (1351)، مقصد الاقبال سلطانیه و مرصد الامال خاقانیه، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- واعظ کاشفی سبزواری، مولانا حسین (1350)، فتوت‌نامة سلطانی، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- واعظ کاشفی، مولانا فخرالدین علی‌بن حسین (2536)، رشحات عین الحیات، تصحیح علی‌اصغر معینیان، ج2، تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
- واله اصفهانی قزوینی، محمدیوسف (1379)، خلد برین (روضه‌های ششم و هفتم)، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: میراث مکتوب.
- یارشاطر، احسان (1383)، شعر فارسی در عهد شاهرخ، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
- یزدی، شرف‌الدین علی (1387)، ظفرنامه، تصحیح سید سعید میرمحمدصادق و عبدالحسین نوائی، ج1، 2، تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- یوسف‌جمالی، محمدکریم، حسین میرجعفری و اعظم کلانتر (بهار و تابستان 1394)، «طبقات، مناصب و ساختار شهرهای خراسان دورة تیموری»، مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، شماره 16، صص183-203.
 
 
List of sources with English handwriting  
 -       Afṣaḥzādeh, A‘lā ḵān (1378 Š.), Naqd va Barrasī Āār va Šarḥ-e Aḥvāl-e Ĵāmī, Tehran: Mīrāṯ-e Maktūb. [In Persian]
-       Ašraf, Aḥmad; ‘Alī Banū ‘Azīzī (1393 Š.), abaqāt-e Eĵtimā‘ī-e Dawlat va Engilāb dar Īrān, translated by Sohaylā Torābī Fārsānī, Tehran: Nīlūfar. [In Persian]
-       ‘Anbarī, Marżīa; Anvar ḵālidī (1391 Š.), “Barrsī-e Masala-ye Vaqf dar Dawra-ye Taymūrī”, Tārīkpež, 14, No. 51, pp. 1-20. [In Persian]
-       ‘Ālam Ārāye Ṣafavī (1350 Š.), , edited by Yadallāh Šokrī, Tehran: Bonyād-e Farhang-e Īrān. [In Persian]
-       Čahārdah Risāla dar bāb-e Fotowat va Anāf, (1388 Š.), edited by Mihrān Afšārī; Mahdī Madāenī, Tehran: Čašma. [In Persian]
-       Davānī, Ĵalāl al-Dīn (1393 Š.), Aḵlāq-e Ĵalālī, edited by ‘Abdallāh Mas‘ūdī Ārānī, Tehran: Eṭilā‘āt. [In Persian]
-       Doḡlāt, Mīrzā Moḥammad ḥaydar (1383 Š.), Tārīḵ-e Rašīdī, edited by ‘Abbāsqolī Ḡafārīfard, Tehran: Mīrāṯ Maktūb. [In Persian]
-       Ebn ‘Arabšāh Damišqī, Aḥmad b. Moḥammad b. ‘Abdallāh (1371 Š.), Zindagānī Šigiftāvar-e Taymūr, translated by Moḥammad ‘Alī Niĵātī, Tehran: ‘Elmī va Farhngī.[In Persian]
-       Ĵa’farī, Ĵarfar b. Moḥammad b. Ḥasan (1343 Š.), Tārīḵe- Yazd, edited by Īraĵ Afšār, Tehran: Bongāh-e Taĵima va Našr-e Kitāb. [In Persian]
-       Ĵa’farī, Ĵarfar b. Moḥammad b. Ḥasan (1393 Š.), Tārīḵ-e ĵafarī yā Tārīḵ-e Kabīr: Bakš-e Tārīḵ-e Olād-e Taymūr, edited by ‘Abbās Zaryāb ḵoīī, Nadir Moṭalibī Kāšānī, Qom: Našr-e Movarīḵ. [In Persian]
-       Al-Šaiḵalī, Ṣabāḥ Ebrāhīm Sa’īd (1362 Š.), Anāf dar ‘Ar-e ‘Abbāsī, translated by Hādī ‘Ālimzādeh, Tehran: Našr-e Dānišfāhī. [In Persian]
-       Ḥafiẓ Abrū, Šahāb al-Dīn ‘Abdallāh b. Loṭfallāh (1370 Š.), Ĵoḡrāfiā-ye Tārīḵī-e ḵorāsān dat Tārīḵ-e Ḥafi Abrū, edited by Ḡolām Reżā Varahrām, Tehran: Eṭilā‘āt. [In Persian]
-       Ḥafiẓ Abrū, Šahāb al-Dīn ‘Abdallāh b. Loṭfallāh (1372 Š.), Zobat al-Tavārīḵ, edited by ‘Alī Aṣḡar Ḥikmat, Vol. 3, Tehran: Ebn Sīnā. [In Persian]
-       Ḥosaynī Torbatī, Abūṭālib (1342 s.), Tazūkāt-e Taymūrī, Tehran: Asadī. [In Persian]
-       Ĵavādī, Ḥasan (1352 Š.), “Īrān az Naẓar-e Sayāḥān-e Orūpāīī-e ‘Aṣr-e Taymūrī”, Barrasīhā-ye Tārīḵī, 8, No. 46, pp. 155-186. [In Persian]
-       Kayvānī, Mahdī (1379 Š.), “Aṣnāf”, Daerat al-Ma’ārif-e Bozorg-e Eslāmī, Vol. 9, Tehran: Daerat al-Ma’ārif-e Bozorg-e Eslāmī. [In Persian]
-       Kātib Yazdī, Ahmad b. Ḥosayn b. ‘Alī (1386 Š.), Tārīḵ-e Ĵadīd-e Yazd, edited by Īraĵ Afšār, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian]
-       Kāẓemainī, Kāẓem (1343 Š.), Naqš-e Pahlavānī va Nihżat-e ‘Ayyārī dar Tārīḵ-e Eĵtimā’ī va Ḥayāt-e Sīāsī-e Millat-e Īrān, Tehran: Bank-e Millī. [In Persian]
-       Ḵāfī, Faṣīḥ Aḥmad b. Ĵalāl al-Dīn Moḥammad (1339 Š.), Moĵmal Faīḥī, edited by Maḥmūd Farroḵ, Vol. 3, Mashhad: Bāstān. [In Persian]
-       Ḵāndmīr, Ḡīāṯ al-Dīn b. Himām al-Din (1355 Š.), Dastūr al-Vozarā, Edited by Sa‘īd Nafīsī, Tehran: Eqbāl. [In Persian]
-       Ḵāndmīr, Ḡīāṯ al-Dīn b. Himām al-Din (1372 Š.), ir al-Molūk, edited by Mīr Hāšm Moḥadiṯ, Tehran: Rasā. [In Persian]
-       Ḵāndmīr, Ḡīāṯ al-Dīn b. Himām al-Din (1362 Š.), Tārīḵ-e Ḥabīb Al-Sīar, edited by Moḥammad Dabīr Sīāqī, Vols. 3, 4, Tehran: ḵayām. [In Persian]
-       Maoyid Ṯābetī, ‘Alī (1346 Š.), Asnād va Nāmahā-ye Tārīḵ- az Avāyel-e Dawrahā-ye Eslāmī tā ‘Ahd-e Šāh Esmāīl Ṣafavī, Tehran: Ṭahūrī. [In Persian]
-       Mīr ĵafarī, Ḥosayn; Moḥammad Karīm Yūsefĵamālī; Dāryūš Mūgoīī (1394 Š.), “’Avāmil-e Rošd va Zavāl-e Šahrhā-ye Īrān dar ‘Aṣr-e Taymūrīān”, Maĵala-ye Pežūhišhā-ye Tārīḵī-e Īrān va Eslām, No. 17, pp. 203-221. [In Persian]
-       Mir Ḵānd, Moḥammad b. ḵāvand Šāh (1380 Š.), Tārīḵ-e Rawżat al-Ṣafā, edited by Ĵamšīd Kīānfar, Vols. 6, 7, Tehran: Asāṭīr. [In Persian]
-       Mo‘īn al-Foqarā, Aḥmad b. Maḥmūd (1370 Š.), Tārīḵ-e Mollāzadah: dar ikr-e Mazār-e Boḵārā, edited by Aḥmad Golčīn Ma’ānī, Tehran: Markaz-e Moṭāli’āt-e Īrānī. [In Persian]
-       Mostawfī, Bāfqī, Moḥammad Mofīd (1340 Š.), Ĵām’e Mofīdī, edited by Īrāj Afšār, Vol. 3, Tehran: Asadī. [In Persian]
-       Mostawfī, Bāfqī, Moḥammad Mofīd (1342 Š.), Ĵām’e Mofīdī, edited by Īrāj Afšār, Vol. 1, Tehran: Asadī. [In Persian]
-       Naĵm rāzī, ‘Abdallāh b. Moḥammad (1389 Š.), Mirād al-‘Ebād, edited by Moḥammad Amīn Rīyāhī, Tehran: ‘Elmī va Farhangī. [In Persian]
-       Naḵĵavānī, Moḥammad b. Hindūšāh (1976), Dastūr al-Kātib Fi Ta’īīn al-Marātib, edited by ‘Abd al-Karīm ‘Alī Oḡlīzādeh, Vol. 2, Moscow: Farhangistān-e ‘Olūm-e Ĵomhūrī-e Šoravī Sosīālīstī-e Āẕarbāyĵān.[In Persian]
-       Naṭanzī, Mo’īn al-Dīn (1383 Š.), Montaḵab al-Tavārīḵ-e Mo’īnī, edited by Parvīn Estaḵrī, Tehran: Asāṭīr. [In Persian]
-       Navāīī, ‘Abd al-Ḥosayn (1370 Š.), Asnād va Mokātibāt-e Tārīḵ-e Īrān az Taymūr tā Šāh Esmā’īl, Tehran: ‘Elmī va Farhnagī. [In Persian]
-       Navāīī, ‘Abd al-Ḥosayn (1379 Š.), Riĵāl-e Kitāb-e Ḥabīb al-Sīar, Tehran: Anĵoman-e Āṯār va Mafāḵir-e Farhangī. [In Persian]
-       Niẓāmī Bāḵarzī, ‘Abd al-Vāsi’e (1371 š.), Maqāmāt-e Ĵāmī; Gūšahā-īī az Tārīḵ-e Farhangī va Eĵtimā’ī ḵorāsān dar ‘Ar-e Taymūrīān, edited by Naĵīb Māyil Hiravī, Tehran: Našr-e Nay. [In Persian]
-       Raḥmatī, Moḥsen; Fāṭima Yūsefvand (1392 Š.), “Slṭān Ḥosay Bayqarā va ḥayāt-e Eqtiṣādī-e ḵorāsān”, Tārīḵnāma-ye Īrān-e Ba’d az Eslām, 4, No. 7, pp. 79-99. [In Persian]
-       Rāqim Samarqnadī, Mīr Sayyed Šarīf (1380 Š.), Tārīk-e Rāqim, edited by Manūčihr Sotūdeh, Tehran: Bonyād-e Moqūfāt-e Maḥmūd Afšār. [In Persian]
-       Rūmlū, Ḥasan bayg (1384 Š.), Aḥsan al-Tavārīk, edited by ‘Abd al-Ḥosayn Navāīī, Vols. 1, 2, Tehran: Asāṭīr. [In Persian]
-       Samāīī Dastĵirdī, Ma’ṣūma; Feraydūn Allāhyārī; Aṣḡar Forūḡī Abrī (1395 Š.), “Barrasī Ĵāygāh-e Eĵtimā‘ī Honarmandān va Ṣan’atgarān dar Dawra-ye Taymūrī”, Falnāma-ye Tārīḵ-e Edlām va Īrān, 26, No. 29, pp. 81-106. [In Persian]
-       Samarqandī, Kamāl al-Dīn ‘Abd al-Razāq (1383 Š.), Maṭla’ Sa’dayn va Maĵma’ Baḥrayn, edited by ‘Abd al-Ḥosayn Navāīī, Vol. 2, 3, 4, Tehran: Pežūhišgāh-e ‘Olūm-e Ensānī va Moṭāli’āt-e Farhangī. [In Persian]
-       Samarqnadī, Dawlatšāh (1382 Š.), Takarat al-Šo‘arā, edited by Edward Brown, Tehran: Asāṭīr. [In Persian]
-       Sayfī Boḵārī (1366 Š.), “Ṣanāy’e al-Badāy’e”, edited by Naĵīb Māyil Hiravī, Maĵala-ye Rāyzanī Farhangī Īrān, Eslāmābād, No. 10. [In Persian]
-       Ṣafī, Mawlānā Faḵr al-Dīn ‘Alī (1336 Š.), Laṭāif al-avāif, edited by Aḥmad Gočīn Ma’ānī, Tehran: Eqbāl. [In Persian]
-       Šāmī, Mawlānā Niẓām al-Dīn ‘Abd al-Vāsi’ (1363 Š.), afarnāma yā Tārīḵ-e Fotūḥāt-e Amīr Taymūr –e Gūrkānī, edited by Moḥammad Aḥmad Panāḥī Simnānī, Tehran: Bāmdād. [In Persian]
-       Šoĵā’ (1355 Š.), Anīs al-Nās, edited by Īraĵ Afšār, Tehran: Bongāh-e Tarĵama va Nšr-e Kitāb. [In Persian]
-       Vā’eẓ, Sayyed Aṣīl al-Dīn ‘Abdallāh (1351 Š.), Maqad al-Eqbāl Solṭānīa va Marad al-Amāl ḵāqānīa, edited by Naĵīb Māyil Hiravī, Tehran: Bonyād-e Farhang-e Īrān. [In Persian]
-       Vā’eẓ Kāšifī Sabzivārī, Mawlānā Ḥosayn (1350 Š.), Fotovatnāma-ye Solṭānī, edited by Moḥammad Ĵafar Maḥĵūb, Tehran: Bonyād-e Farhang-e Īrān. [In Persian]
-       Vā’eẓ Kāšifī Sabzivārī, Mawlānā Ḥosayn (1356 Š.), Rašaḥāt ‘Ain al-Ḥayāt, edited by ‘Alī Aṣḡar Mo’īnīān, Vol. 2, Tehran: Bonyād-e Nīḵūkārī Nūrīānī. [In Persian]
-       Vāleh Eṣfahānī Qazvīnī, Moḥammad Yūsef (1379 Š.), ḵold-e Barīn (Rawżahā-ye Šišom va Haftom), edited by Mīr Hāšim Moḥdiṯ, Tehran: Mīrāṯ-e Maktūb. [In Persian]
-       Vāṣifī, Zayn al-Dīn Maḥmūd (1349 Š.), Badāy’e al-Vaqāy’e edited by Aleksandr Bildorf, Vols. 1, 2, Tehran: Bonyād-e Farhang-e Īrān. [In Persian]
-       Yāršāṭir, Eḥsān (1383 Š.), Ši’r-e Fārsī dar ‘Ahd-e Šāhroḵ, Terhan: Dānišgāh-e Tihrān.
-       Yazdī, Šaraf al-Dīn ‘Alī (1387 Š.), afarnāma, edited by Sayyed Sa‘īd Mīr Moḥammad Ṣādiq; Abd al-Ḥosayn Navāīī, Vols. 1, 2, Tehran: Kitābḵāna va Mūza va Markaz-e Asnād-e Šorāy-e Eslāmī. [In Persian]
-       Yusefĵamālī, Moḥammad Karīm; Ḥosayn Mīr Ĵafarī; A’ẓam Kalāntar (1394 Š.), “Ṭabaqāt, Manāṣib va Sāḵtār-e Šahrhā-ye Korāsān-e Dawra-ye Taymūrī”, Maĵala-ye Pežūhišhā-ye Tārīḵ-e Īrān va Eslām, No. 16, pp. 183-203. [In Persian]
-       Zamčī Esfazārī, Mo‘īn al-Dīn Moḥammad (1338 Š.), Rawżāt al-Ĵanāt fi Oāf-e Madīnat al-Hirāt, edited by Moḥammad Kāẓim Emām, Vols. 1, 2, Tehran: Dānišgāh-e Tihrān. [In Persian]
-       ZarrīnKūb, ‘Abd al-Ḥosayn (1378 Š.), Arziš-e Mīrā-e Ṣūfīya, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian]
 
English Sources
-       Browne, Edward G. (2009), A Literary History of Persia, Cambridge University Press.
-       Clavijo, Ruy González de (2018), Narrative of the Embassy of Ruy Gonzalez de Clavijo to the Court of Timurm at Samarcand, A. D. 1403-6, Hard Press.
-       Grousset, Rene (1948), L’emipre des Steppes Attila, Gengis Khan, Tamerlan, Payot.
-       Keyvani, Mehdi (1982), Artisans and Guild Life in the Later Safavid Period: Contributions to the Social-economic History of Persia, Klaus Schwarz.
-       Lambton, Ann K. S. (1988), Continuity and Change in Medieval Persia: Aspects of the Administrative Economic and Social History, 11th-14th Century, I. B. Tauris & Co. Ltd.
-       Schiltberger, Johann; Klaus Schwanitz (2019), Schiltberger: From the Battle of Nicopolis 1396 to Freedom 1427 A. D., Kindle.
-       Thomas, William; S. A. Roy; Lord Stanley of Alderley (2017), Travels to Tana and Persia, by Josafa Barbaro and Ambrogio Contarini, Hakluyt Society.