نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه
چکیده
جزایر، بنادر و پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس و دریای عمان در دورۀ پهلوی اول جایگاه ممتاز اقتصادی خود را حفظ کرده بودند. بخش عمده‌ای از تجارت دریایی ایران از مبادی متعدد خروجی و ورودی این مناطق انجام می‌گرفت. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات اقتصادی کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس و دریای عمان طی سالهای 1304-1320ش. با تأکید بر شناخت علل و زمینه‌های تأثیرگذار رشد منطقه‌ای است. عوامل مؤثر بر فرایند تحولات اقتصادی این مناطق در دوره پهلوی اول چه بوده است؟ نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که مجموعه عملکرد دولت در حوزه‌های گوناگون تجاری و فعالیت‌های عمرانی زیرساختی، در حیات اقتصادی کرانه و پس‌کرانه‌ها نسبت به ادوار پیشین -به‌خصوص اواخر قاجاریه- تأثیر بسیار داشته و حرکت کاملاً رو به رشدی را سبب شده بود؛ هرچند که برخی از این فعالیت‌ها بخشی از برنامه‌های درازمدت بوده و تأثیرات کوتاه‌مدت و آنی خود را نشان نمی‌داد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Factors Affecting the Economic Development of the Coasts and Post-Coasts of the Persian Gulf and the Sea of Oman in the First Pahlavi Period
نویسنده [English]
- Mohammad Jafar Chamankar
Associate Professor, Department of History, Urmia University
چکیده [English]
The islands, ports, and hinterlands of the Persian Gulf and the Sea of Oman maintained their privileged economic position during the first Pahlavi period. Most of Iran's maritime trade was carried out from various points of exit and entry of these regions. The purpose of this article is to study the economic developments of the coasts and post-coasts of the Persian Gulf and the Sea of Oman during the years 1304-1320 (1925-1941), with an emphasis on recognizing the causes and influential areas of regional growth. What were the factors affecting the process of economic developments in these regions in the first Pahlavi period? The results show that the set of government performance in various areas of trade and infrastructure development activities, in the economic life of the coast and post-coastal than in previous periods - especially the late Qajar - had a great impact and caused a completely growing movement; However, some of these activities were part of long-term plans and did not show short-term or immediate effects.
کلیدواژه‌ها [English]
- First Pahlavi
- Persian Gulf
- Sea of Oman
- Islands and Ports
- Economy
- Development
منابع و مآخذ
الف. کتاب‌ها و مقالات
- آدمیت، فریدون (1340)، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، تهران: سخن.
- آوری، پیتر (1368) تاریخ معاصر ایران از کودتای 28 مرداد تا اصلاحات ارضی، ترجمۀ محمد رفیعی مهرآبادی، ج2، تهران: عطایی.
- اسناد اتاق بازرگانی بوشهر (1393)، به کوشش مجتبی پریدار، ج1، 2، بوشهر: اتاق بازرگانی بوشهر و نشر آبادبوم.
- احصائیه محصولات فلاحتی ایران در سال 1310 (مهر 1311)، اداره کل فلاحت و صناعت، تهران: مطبعه روشنایی.
- احصائیه محصولات فلاحتی و صنعتی ایران در سال 1311 (مهر 1313)، اداره کل فلاحت و صناعت، تهران: چاپخانه فردوسی.
- افشار، امیراصلان (2012)، خاطرات امیراصلان افشار، به کوشش علی میرفطروس، مونترال: نشر فرهنگ.
- امیر طهماسب، عبدالله (1304)، تاریخ شاهنشاهی اعلیحضرت رضاشاه پهلوی، تهران: مطبعۀ مجلس.
- ایوانف، م. س. (1356)، تاریخ نوین ایران، ترجمۀ هوشنگ تیزابی و حسن قائم پناه، استکلهم: انتشارات حزب توده ایران.
- بهروزی، علینقی (1356)، شرح حال و اشعار ناخدا عباس دریانورد، شیراز: خیام.
- بلگواد، ﻫارالد و ب. لوپنتین (1369)، ماهیان خلیج فارس، ترجمۀ اسماعیل اعتماد و بابامخیر، تهران: دانشگاه تهران.
- پیردیگار، ژان، برنار هورگاد و بان ریشار (1378)، ایران در قرن بیستم، ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: البرز.
- دریابندری، نجف (1394)، سالهای جوانی و سیاست؛ خاطرات نجف دریابندری از آبادان، به کوشش حسین میرزایی، آبادان: نشر مؤلف با حمایت ماهنامه آبادان‌نامه.
- رحیم‌زاده صفوی، علی‌اصغر (1308)، ایران اقتصادی، تهران: چاپخانه اتحادی طهران.
- رزم‌آرا، علی (1317)، جغرافیای نظامی استان‌های مرزی کشور شاهنشاهی ایران، تهران: چاپخانه سعادت بشر.
- سازمان بنادر و کشتیرانی (1350)، تاریخچۀمختصریازبنادرقدیمواطلاعاتیازبنادرکنونیکشور، تهران: سازمان بنادر و کشتیرانی ایران.
- سالنامه رسمی مملکتی پارس (1309)، به کوشش امیر جاهد، تهران: مؤسسۀ جاهد.
- سالنامه رسمی مملکتی پارس (1311)، به کوشش امیر جاهد، تهران: مؤسسۀ جاهد.
- سالنامه رسمی مملکتی پارس (1312)، به کوشش امیر جاهد، تهران: مؤسسه جاهد.
- سلطان بهبهانی، سلطانعلی (1341)، «بنادر ایران در خلیج فارس»، سمینار خلیج فارس، ج1، تهران: اداره کل انتشارات و رادیو.
- ظهیرنژاد، مینا (1373)،گزیده اسناد خلیج فارس، ج3، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
- کازاما، آکی ئو (1380)، سفرنامه کازاما، ترجمۀ هاشم رجب‌زاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- کیهان، مسعود (1310)، جغرافیای مفصل ایران، ج1، تهران: مطبعه مجلس.
- .......................... (1311)، جغرافیای مفصل ایران، ج3، تهران: مطبعه مجلس.
- گاهنامه پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی (1356)، ج1، تهران: کتابخانه پهلوی.
- هزار، م. ر. (1314)، کتاب دوران پهلوی، شیراز: هزار.
- ماک کرماک، د. و. [بی‌تا]، یاداشت راجع به تریاک ایران (تهیه شده برای دکتر میلسپو رئیس کل مالیه ایران)، تهران: چاپخانه مجلس.
- مجموعه قوانین دوره چهارم مجلس شورای ملی (1303)، مجموعه مصوبات از 1 تیر 1300 تا 21 خرداد 1302، تهران: چاپخانه مجلس.
- مجموعه قوانین دوره هشتم مجلس شورای ملی (1312)، مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره هشتم تقنینیه از 25 دی 1309 تا 25 دی 1311، تهران: مطبعه مجلس.
- مجموعه قوانین دوره نهم مجلس شورای ملی (1329)، مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره هشتم تقنینیه از 24 فروردین 1312 تا 24 فروردین 1314، تهران: مطبعه مجلس.
- محبوبی اردکانی، حسین (1376)، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ج2، تهران: دانشگاه تهران.
- مخبر، محمدعلی (1324)، مرزهای ایران، تهران: کیهان.
- میلسپو، آرتور سی، آر. لینگمن و س. سیموندز (1395)، وضعیت مالی و اقتصادی ایران در دوره رضاشاه، مجموعه گزارشات، ترجمۀ شهرام غلامی، تهران: نشر تاریخ ایران.
- هاکس، مریت (1368)، ایران افسانه و واقعیت، خاطرات سفر به ایران، محمد حسین نظری زاده و دیگران، مشهد، :آستان قدس رضوی.
ب. اسناد[1]
- آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما) (1305ش)، شماره 240000276.
- ........................................................... (1309ش)، سند شماره 240000153.
- ...........................................................(1314ش)، شماره 240003130.
- .......................................................... (1308ش)، شماره 8368.
- ............................................................. (1303ش)، شماره 5756.
- ............................................................. (1303ش)، شماره 5756.
- ............................................................ (1308ش)، شماره 240000870.
- ............................................................. (1314ش)، شماره 240002730.
- .............................................................. (1318ش)، شماره 240001460.
- .............................................................. (1307ش)، شماره 240002511.
- ............................................................... (1307ش)، شماره 5983.
- ............................................................. (1320ش)، شماره 240000292.
- ............................................................. (1308ش)، شماره 240001138.
- ............................................................. (1309ش)، شماره 2409/240.
- ............................................................. (1309ش)، شماره 2409/240.
- ............................................................ (1304ش)، شماره،2317.
- ......................................................................................... (1317ش)، شماره 7559.
- ......................................................................................... (1317ش)، شماره 5022.
- ......................................................................................... (1318ش)، شماره 8015.
- ......................................................................................... (1314ش)، شماره 12623/240.
- ......................................................................................... (1310ش)، شماره 5422/240.
- ......................................................................................... (1316ش)، شماره 24000171.
- ......................................................................................... (1302ش)، شماره 4719.
- .......................................................................................... (1302ش)، شماره 4719.
- .......................................................................................... (1303ش)، شماره 10065.
- .......................................................................................... (1315ش)، شماره 240000125.
- .......................................................................................... (1315ش)، شماره 4267.
- .......................................................................................... (1315ش)، شماره 4278.
- .......................................................................................... (1314ش)، شماره 53219/240.
- ....................................................................................... (1317ش)، شماره 4310/239.
- ....................................................................................... (1317ش)، شمارۀ 8790/350.
- ....................................................................................... (1319ش)، 9325/240.
- ....................................................................................... (1329ق)، 2861/240.
ج. نشریات
- اطاق تجارت، 267 شماره، از 15 آبان 1308 تا 16 آذر 1317.
- اطاق نامه بازرگانی، از 1 بهمن 1317 تا شهریور 1320.
- اطاق تجارت ایران و آلمان (تیر 1315)، شمارۀ 1، سال اول.
- روزنامه اطلاعات (یکشنبه 19/4/1305)، شماره 1.
- ................................ (دوشنبه 23/5/1305)، شماره 8.
- ................................. (چهارشنبه 4/8/1305)، شماره 63.
- ................................. (دوشنبه 22/11/1305) شماره 153.
- ................................. (سه‌شنبه 2/12/1305)، شماره 158.
- ................................. (سه‌شنبه 19/10/1306)، شماره 402.
- ................................. (پنج‌شنبه 26/8/1317)، شماره 3664.
- ................................. (دوشنبه 15/8/1306)، شماره 351.
- ................................. (دوشنبه 10/11/1305)، شماره 141.
- ................................. (دوشنبه 14/12/1306)، شماره 446.
- ................................ (پنج‌شنبه 19/11/1306)، شماره 426.
- حبل المتین(30 تیر 1303).
- ..................... (11 اردیبهشت 1304ش).
- ..................... (20 شهریور 1304).
- ..................... (19 تیر 1304).
- ....................... (25 شهریور 1303).
- ....................... (2 شهریور 1304)، شمارۀ 29.
- ....................... (11 اردیبهشت 1304).
- ....................... (20 شهریور 1304).
- ....................... (27 بهمن 1303).
- ....................... (1 خرداد 1304).
- ....................... (22 دی 1303).
-....................... (29 خرداد 1304).
- ...................... (13 شهریور 1304).
- ...................... (26 دی 1306)، سال 36، شمارۀ 6.
- ........................(9/6/1305).
- روزنامه طوفان (1 حمل 1302)، سال دوم شماره 55.
- ............................. (18 حمل 1302)، سال دوم، شمارۀ 57.
- ............................. (6 ثور 1302)، سال دوم، شماره 94.
- روزنامه عصر جدید (اردیبهشت 1309)، شمارۀ 21.
- .................................(اردیبهشت 1307)، شماره 4.
- ..................................... (مرداد 1307)، شمارۀ 51.
- ...................................... (آبان 1307)، شماره 54.
- ...................................... (دی 1307)، شماره 56.
- ...................................... (اردیبهشت 1308)، شماره 60.
- ...................................... (خرداد 1308)، شماره 61.
- ...................................... (اسفند 1307 و فروردین 1308)، شماره 70-71.
- نشریه علم و هنر (مرداد و بهمن 1307).
- ............................... (اردیبهشت و خرداد و تیر 1307).
- ............................... (دی و بهمن 1306)، سال اول، شماره 3.
- ............................... (مهر 1306)، سال ششم، شماره 1.
- علوم مالیه و اقتصاد (جوزا، سرطان و اسد 1303)، سال اول، شماره 2.
- فلاحت و تجارت (جدی قوئیل 1298)، سال دوم، دوره دوم، شماره 10.
- ................................ (دلو قوئیل 1298)، دوره دوم، شماره 11.
- ................................ (حوت قوی ئیل)، دوره دوم، شماره 12.
- قشون (اول میزان 1303)، سال سوم، شماره 13.
- .......... (15 میزان 1303)، سال سوم، شماره 14.
- .......... (اول میزان 1303)، سال سوم، شمارۀ 13.
- ........... (3 سنبله 1303)، سال پانزدهم، شماره 12.
- ........... (اول عقرب 1303)، سال سوم، شماره 15.
- قلم آزاد (فروردین 1309)، شماره 50.
- .............. (مرداد و شهریور 1309)، شماره8-9.
-گمرکات ایران (اردیبهشت 1313)، شماره 54.
- .......................... (تیر 1313)، شماره 56.
- ........................... (خرداد 1314)، شماره 67.
- ........................... (مهر 1316)، شماره 95.
- ........................... (خرداد 1317)، شماره 103.
- ............................ (مرداد 1317)، شماره 105.
- ........................... (مهر 1317)، شماره 107.
- ........................... (آبان 1317)، شماره 108.
- نامه بازرگان (خرداد 1317)، شماره 4.
- ......................... (مهر 1319) شماره 7.
- نامه راه (شهریور 1319)، سال اول، شماره 4.
[1]. ترتیب اسناد و نشریات براساس موقعیت قرار گرفته شده در مقاله است.
List of sources with English handwriting
A) Books and Articles
- Ādamīyyat, Firaydūn (1340 Š.), Fikr-e Āzādī va Moqadama-ye Nihżat-e Mašrūṭīyat, Tehran: Soḵan. [In Persian]
- Afšār, Amīr Arsalān (2012), ḵātirāt-e Amīr Arsalān Afšār, Edited by ‘Alī Mīrfiṭros, Montreal: Našr-e Farhang. [In Persian]
- Amīr Ṭahlāsb, ‘Abdallāh (1304 Š.), Tārīḵ-e Šāhanšāhī-ye A‘alāḥażrat Reżā Šāh Pahlavī, Tehran: Maṭba‘a-ye Maĵlis. [In Persian]
- Asnād-e Otāq-e Bāzargānī-e Būšehr (1393 Š.), Edited by Moĵtabā Paridār, Vol. 1, Bushehr: Otāq-e Bāzargānī-e Būšehr va Našr-e Ābādbūm. [In Persian
- Bihrūzī, ‘Alīnaqī (1356 Š.), Šarh-e Ḥāl va Aš ‘ār-e Nāḵodā ‘Abbās Daryānavard, Shiraz: ḵayyām. [In Persian]
- Daryābandarī, Naĵaf (1394 Š.), Sālhā-ye ĵāvānī va Siāsat; ḵāṭirāt-e Naĵaf Daryābandarī az Ābādān, Edited by Ḥossein Mīrzāīī, Abadan: Našr-e Moalif bā Himāyat-e Māhnama-ye Ābādānnāma. [In Persian]
- Eḥṡāiyya Maḥṡūlāt-e Falāḥatī-e Īrān dar Sāl-e 1310 (Mihr 1311 Š.), Edāra-ye Kol-e Falāḥat va Ṡanā ‘at. Tehran: Maṭba’a Rošanāīī. [In Persian]
- Eḥṡāiyya Maḥṡūlāt-e Falāḥatī-e Īrān dar Sāl-e 1310 (Mihr 1313 Š.), Edāra-ye Kol-e Falāḥat va Ṡanā ‘at. Tehran: Čāpḵāna-ye Firdosī. [In Persian]
- Gāhnāma-ye Panĵāh Sāl Šāhanšāhī-ye Pahlavī (1356 Š.), Vol. 1, Tehran: Kitābḵāna-ye Pahlavī. [In Persian]
- Hizār, M. R. (1314 Š.), Kitāb-e Dorān-e Pahlavī, Shiraz: Hizār. [In Persian]
- Keyhān, Mas‘ūd (1310 Š.), ĵoḡrāfīā-ye Mofaṡal-e Īrān, Vol. 1, Tehran: Maṭba‘a Maĵlis. [In Persian]
- Keyhān, Mas‘ūd (1311 Š.), ĵoḡrāfīā-ye Mofaṡal-e Īrān, Vol. 3, Tehran: Maṭba‘a Maĵlis. [In Persian]
- Māk Kirmāk. D. W. (n. d.) Yāddāšt Rāĵ‘a bi Taryāk-e Īrān (Tahaya šoda barāya Doktor Millispo Raīs-e Kol-e Mālīya-e Īrān), Tehran: Čāpḵāna-ye Maĵlis. [In Persian]
- Maḥbūbī Aardakānī, Ḥossein (1376 Š.), Tārīḵ-e Moasisāt-e Tamaddonī-ye ĵadīd dar Īrān, Vol. 2, Tehran: Dānišgāh-e Tehrān. [In Persian]
- Maĵmū ‘a Qavānīn-e Dora-ye Čahārom-e Maĵlisi-e Šorā-ye Millī (1303 Š.), Maĵmū ‘a-ye Moṡavabāt az Tīr-e 1300 tā ḵordād 1302, Tehran: Čāpḵāna-ye Maĵlīs. [In Persian]
- Maĵmū ‘a Qavānīn-e Dora-ye Haštom-e Maĵlisi-e Šorā-ye Millī (1312 Š.), Maĵmū‘a-ye Qavānīn-e Możū ‘a va Masāil-e Moṡavaba-ye Dora-ye Haštom-e Taqnīnīa az 25 Day 1309 ta 25 Day 1311, Tehran: Maṭba‘a-ye Maĵlīs. [In Persian]
- Maĵmū ‘a Qavānīn-e Dora-ye Nohom-e Maĵlisi-e Šorā-ye Millī (1329 Š.), Maĵmū‘a-ye Qavānīn-e Możū ‘a va Masāil-e Moṡavaba-ye Dora-ye Haštom-e Taqnīnīa az 24 Farvardīn 1312 ta 24 Farvardīn 1314, Tehran: Maṭba‘a-ye Maĵlīs. [In Persian]
- Moḵbir, Moḥammad ‘Alī (1324 Š.), Marzhā-ye Īrān. Tehran: Keyhān.
- Raḥīmzada Ṡafavī, ‘Alī Aṡḡar (1308 Š.), Īrān-e Eqtiṡādī, Tehran: Čāpḵāna-ye Etiĵādī-e Ṭehrān. [In Persian]
- Razmārā, ‘Alī (1317 Š.), ĵoḡrāfiā-ye Niẓāmī-ye Ostānhā-ye Marzī-ye Kišvar-e Šāhanšāhī-ye Īrān, Tehran: Čāpḵāna-ye Sa ‘ādat-e Bašar. [In Persian]
- Sālnāma-ye Rasmī-ye Malikatī-ye Pārs (1309 Š.), Edited by Amīr ĵāhid, Tehran: Moasisa-ye ĵāhid. [In Persian]
- Sālnāma-ye Rasmī-ye Malikatī-ye Pārs (1311 Š.). Edited by Amīr ĵāhid, Tehran: Moasisa-ye ĵāhid. [In Persian]
- Sālnāma-ye Rasmī-ye Malikatī-ye Pārs (1312 Š.). Edited by Amīr ĵāhid, Tehran: Moasisa-ye ĵāhid. [In Persian]
- Sāzmān-e Banādir va Kaštīrānī (1350 Š.), Tārīḵča-ye Moḵtaṡarī az Banādir-e Qadīm va Eṭilā ‘ātī az Banādir-e Konūnī-ye Kišvar, Tehran: Sāzmān-e Banādir va Kaštīrānī-ye Īrān. [In Persian]
- Solṭān Bihbahānī, Solṭān ‘Alī (1341 Š.), “Banādir-e Īrān dar ḵalīĵ-e Fārs”, Simīnār-e ḵalīĵ-e Fārs, Vol. 1, Tehran: Edāra-ye Kol-e Entišārāt va Rādīo. [In Persian]
- Ẓahīrnižād, Minā (1371 Š.), Gozīda-ye Asnād-e ḵalīĵ-e Fārs, Vol. 3, Tehran: Entišārāt-e Daftar-e Moṭāli ‘āt-e Sīāsī va Bainalmilali-e Vizārat-e Omūr-e ḵāriĵa. [In Persian]
B) Documents[1]
- SAKMA, (1305 š.), No. 240000276.
- SAKMA, (1309 Š.), No. 240000153.
- SAKMA, (1341 Š.), No. 240003130.
- SAKMA, (1308 Š.), No. 8368.
- SAKMA, (1303 Š.), No. 5756.
- SAKMA, (1308 Š.), No. 240000870.
- SAKMA, (1314 Š.), No. 240002730.
- SAKMA, (1318 Š.), No. 240001460.
- SAKMA, (1307 Š.), No. 240002511.
- SAKMA, (1307 Š.), No. 5983.
- SAKMA, (1320 Š.), No. 240000292.
- SAKMA, (1308 Š.), No. 240001138.
- SAKMA, (1320 Š.), No. 240000292.
- SAKMA, (1309 Š.), No. 240/2409.
- SAKMA, (1304 Š.), No. 2317.
- SAKMA, (1317 Š.), No. 7559.
- SAKMA, (1317 Š.), No. 5022.
- SAKMA, (1318 Š.), No. 8015.
- SAKMA, (1314 Š.), No. 240/12623.
- SAKMA, (1310 Š.), No. 240/5422.
- SAKMA, (13131620 Š.), No. 24000171.
- SAKMA, (1302 Š.), No. 4719.
- SAKMA, (1303 Š.), No. 10065.
- SAKMA, (1315 Š.), No. 240000125.
- SAKMA, (1315 Š.), No. 4267.
- SAKMA, (1315 Š.), No. 4278.
- SAKMA, (1314 Š.), No. 240/53219.
- SAKMA, (1317 Š.), No. 239/4310.
- SAKMA, (1317 Š.), No. 350/8790.
- SAKMA, (1319 Š.), No. 240/9325.
- SAKMA, (1329 Š.), No. 240/2861.
C) Periodicals
- Oṭāq-e Tiĵārat, 267 Issue, 15 Ābān-16 Āzar 1317 Š.
- Oṭāq-e Nāna-ye Bāzargānī, 1 Bahman 1317 Šahrīvar 1320 Š.
- Oṭāq-e Tiĵārat-e Īrān va Ālmān (Tīr 1315 Š.), No. 1, 1.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Yikšanba 1305/4/19 Š.), No. 1.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Došanba 1305/5/23 Š.), No. 8.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Čahāršanba 1305/8/4 Š.), No. 63.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Došanba 1305/11/22 Š.), No. 153.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Sišanba 1305/12/2/ Š.), No. 158.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Sišanba 1306/10/9 Š.), No. 402.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Panĵšanba 1317/8/26 Š.), No. 3664.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Došanba 1306/8/15 Š.), No. 351.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Došanba 1305/11/10 Š.), No. 141.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Došanba 1306/12/14 Š.), No. 446.
- Rūznāma-ye Eṭilā‘āt (Panĵšanba 1306/11/19 Š.), No. 426.
- Habl al-Matīn (30 Tīr 1303 Š.).
- Habl al-Matīn (11 Ordībihišt 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (20 Šahrīvar 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (19 Tīr 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (25 Šahrīvar 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (2 Šahrīvar 1304 Š.), No. 29.
- Habl al-Matīn (20 sahrīvar 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (27 BAhman 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (1 ḵordād 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (22 Day 1303 Š.).
- Habl al-Matīn (1291 ḵordād 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (13 Šahrīvar 1304 Š.).
- Habl al-Matīn (26 Day 1306 Š.), No. 6.
- Habl al-Matīn (9 Šahrīvar 1305 Š.).
- Rūznama-ye Ṭūfān (1 Ḥamal 1302 Š.), 2, No. 55.
- Rūznama-ye Ṭūfān (18 Ḥamal 1302 Š.), 2, No. 57.
- Rūznama-ye Ṭūfān (6 Ṯor 1302 Š.), 2, No. 94.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Ordībihišt 1309 Š.), No. 21.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Ordībihišt 1307 Š.), No. 4.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Mordād 1307 Š.), No. 51.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Ābān 1307 Š.), No. 54.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Day 1307 Š.), No. 56.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Ordībihišt 1308 Š.), No. 56.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (ḵordād 1308 Š.), No. 60.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Day 1309 Š.), No. 56.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Ordībihišt 1308 Š.), No. 60.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (ḵordād 1308 Š.), No. 61.
- Rūznama-ye ‘Aṡr-e ĵadīd (Esfand 1307 va Farvardīn 1308 Š.), No. 70-71.
- Našriya-e ‘Elm va Honar (Mordād va Bahman 1307 Š.).
- Našriya-e ‘Elm va Honar (Ordībihišt va ḵordād va Tīr 1307 Š.).
- Našriya-e ‘Elm va Honar (Day va Bahman 1306 Š.), 1, No. 3.
- Našriya-e ‘Elm va Honar (Mihr 1306 Š.), 6, No. 1.
- ‘Olūm-e Māllīya va Eqtiṡād (ĵozā, Saraṭān va Asad 1303 Š.), 1, No. 2.
- Falāḥat va Tiĵārat (Jady Qūīīl 1298 Š.), 2, No. 10.
- Falāḥat va Tiĵārat (Dalv Qūīīl 1298 Š.), 2, No. 11.
- Falāḥat va Tiĵārat (Ḥūt Qūīīl 1298 Š.), 2, No. 12.
- Qošūn, (1 Mīzān 1303 Š.), 3, No. 13.
- Qošūn, (15 Mīzān 1303 Š.), 3, No. 14.
- Qošūn, (3 Sonbola 1303 Š.), 15, No. 12.
- Qošūn, (1 ‘Aqrab 1303 Š.), 3, No. 15.
- Qalam-e Āzād (Farvardīn 1309 Š.), No. 50.
- Qalam-e Āzād (Mordād va Šahrīvar 1309 Š.), No. 8-9.
- Gomrokāt-e Īrān (Ordībihišt 1313 Š.), No. 54.
- Gomrokāt-e Īrān (Tīr 1313 Š.), No. 56.
- Gomrokāt-e Īrān (ḵordād 1314 Š.), No. 67.
- Gomrokāt-e Īrān (Mihr 1316 Š.), No. 95.
- Gomrokāt-e Īrān (ḵordād 1316 Š.), No. 67.
- Gomrokāt-e Īrān (Mihr 1316 Š.), No. 95.
- Gomrokāt-e Īrān (ḵordād 1317 Š.), No. 103.
- Gomrokāt-e Īrān (Mordād 1313 Š.), No. 105.
- Gomrokāt-e Īrān (Mihr 1317 Š.), No. 107.
- Gomrokāt-e Īrān (Ābān 1317 Š.), No. 108.
- Nāma-ye Bāzargān (ḵordād 1317 Š.), No. 4.
- Nāma-ye Bāzargān (Mihr 1319 Š.), No. 7.
- Nāma-ye Rāh (Šahrīvar 1319 Š.), 1, No. 4.
Books in English and Russian
- Akivo, Kazama (2001), A Japanese Diplomat in Persia: Journeys and Memoirs of Akivo Kazama: The First Japanese Envoy in Iran 1929-1932, Translated by Hashim Rajabzadah, Society for the Appreciation of Cultural Woks and Dignitaries.
- Avery, Peter (1965), Modern Iran, New York: Frederick A. Praeger.
- Belgvad, H.; Løppenthin, B. (1944), Fishes of the Iranian Gulf, Copenhagen.
- Digard, Jean-Pierre; Hourcade, Bernard; Richard, Yann (1996), L'Iran au xxe siècle, Paris, Fayard.
- Meritt-Hawkes, Onera Amelia (1935), Persia: Romance and Reality, London: Ivor Nicholson & Watson.
- Millspaugh, A. C. (1926), The Financial and Economic Situation of Persia 1926, New York: Imperial Persian Government.
- Иванов, М. С. (1969), Иран сегодня, Moskva: Nauka.
[1] The order of the documents is based on their citation in the article.
)