نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

2 استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) قزوین، ایران

چکیده

در مقالۀ حاضر به مسئلۀ آموزشگاه‌ها و هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای مخصوص رشتۀ آهن طی سال‌های 1304-1320ش پرداخته شده و ضرورت‌های تأسیس این مؤسسات و نقش آنها در تربیت نیروی انسانی برای صنعت راه‌آهن به بحث گذاشته شده است. فرضیۀ اصلی مقاله این است که به دلیل حضور افرادی مثل علی‌اکبرخان داور که به مقولۀ اقتصاد ملی به مثابه تأمین کننده دولت ملی تأکید می‌کردند، مقولۀ راه‌آهن به عنوان مصداق بارز شکل‌گیری اقتصاد ملی مورد توجه قرار گرفت. بنابراین به منظور توسعۀ این صنعت، تربیت نیروی انسانی از طریق شکل‌گیری آموزشگاه‌های تخصصی سرلوحۀ برنامه‌ریزی‌ها قرار گرفت. پرسش اصلی مقاله این است که نقش آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای در گسترش شبکه سراسری راه‌آهن چه بود؟ با توجه به منابع اصلی این مقاله، نظیر «نشریه تخصصی راه‌آهن» و مصوبات مجلس و برگه‌هایی از اسناد و همچنین کتاب‌های منتشر شده، تلاش شده است به پرسش مزبور پاسخ داده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Technical Schools and Trans-Iranian Railway (1928-1941)

نویسندگان [English]

  • Forough Yazdani 1
  • Ali Bigdeli 2
  • Hossein Abadian 3

1 PhD Candidate in Azad University, Centeral Tehran Branch

2 Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

چکیده [English]

This article deals with the technical schools concerning railways during the years 1928 - 1941 and discusses the necessity of these institutions and the role they played in the human sources training in the railway industry. The hypothesis of the study is that because of policymakers such as Ali Akbar Khan Davar, who emphasized of National Economy as a precondition of National State, the railway was a very important issue in the formation of the National Economy. Thus in respect of the development of this industry, the human source training via exclusive schools was a topic mean at that time. Apparently, the Friedrich List economic viewpoints, directly or indirectly, had a great role in this regard. The main question of this article is: what role did the technical schools play in the development of Trans-Iranian railways? According to sources of this article such as the exclusive journals of railway admiration, the acts of Parliament, unpublished records, and published books, this study tries to respond to that question.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Railway
  • National Economy
  • Industrial School
  • Railway School
  • Technical Administration
منابع و مآخذ
الف. کتاب‌ها و مقالات
- بهار، محمدتقی (1357)، تاریخ احزاب سیاسی ایران،ج1، تهران: امیرکبیر.
-تاریخچه آموزش مهندسی معدن در دانشکده فنی(1361)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- جزایری، شمس‌الدین (1342)، قوانین مالیه و محاسبات عمومی،تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- سالنامه و احصائیه معارف 1307-1308(1308)، تهران: وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه.
- سالنامه و آمار 1315-1316 و 1316-1317(1317)، تهران: وزارت فرهنگ (اداره کل نگارش، دایره آمار)، انتشارات شرکت سهامی چاپ.
- سالنامه و آمار وزارت فرهنگ 1315-1317 (1317)، وزارت فرهنگ (اداره کل نگارش، دایره آمار)، انتشارات شرکت سهامی چاپ.
- صادقی، زهرا (1387)، سیاست صنعتی در دوران رضاشاه 1304-1320، تهران: خجسته.
- عیسوی، چارلز (1369)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: گستره.
- فرخو، جواد (1319)، لکوموتیو، تهران: بنگاه راه‌آهن دولتی ایران.
- قرابگیان، مارکار (مرداد1325)، مدرسه کمال الملک، سال دوم، شماره‌های 10 و 11، صص79-90.
- کاسیرر، ارنست (1362)، افسانه دولت،ترجمۀ نجف دریابندری، تهران: خوارزمی.
- کاظم‌زاده، فیروز (1354)، روس و انگلیس در ایران،ترجمۀ منوچهر امیری، تهران: انتشارات فرانکلین.
- مجموعه قوانین مصوب در سال 1309 خورشیدی(1309)، تهران: مجلس شورای ملی.
-مذاکرات مجلس شورای ملی دوره چهارم (1304)، تهران: مجلس شورای ملی.
- مرجانی، بهناز (1373)، سیر تکوینی آموزش فنی و حرفه ای در ایران،تهران: 1373.
- مکی، حسین (1374)، تاریخ بیست ساله ایران، ج6، تهران: علمی.
- معزی، نجفقلی [بی‌تا]، تاریخ راه‌آهن، [بی‌جا]: [بی‌نا].
- ملکوتی، مجتبی (1327)، راه‌آهن ایران،تهران: چاپخانه خواندنیها.
- هدایت، مهدیقلی (1363)، گزارش ایران، تهران: نشر نقره.
ب. اسناد و نشریات
- سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)، سند شماره 310/190/7.
- اسناد وزارت امور خارجه (19 تیر 1314)، نمره 280.
- ............................................... (بهمن 1316)، نمره 471.
- روزنامه حبل المتین، (28 شوال 1344)، ص11.
- روزنامه حبل المیتن (24 رجب 1345)، ص9.
- .................................... (1 ذی‌قعده 1345)، ص2.
- روزنامه شفق سرخ (8 تیر 1301)، شماره 61، ص1.
- روزنامه مرد آزاد (1301)، سال اول، شمارۀ 17، ص1.
- ................................. (1301)، سال اول، شمارۀ 11، ص1.
- ................................. (1301)، سال اول، شمارۀ 33، ص1.
- ................................. (1301)، سال اول، شمارۀ 95، ص1.
- نامه راه (1319)، سال اول، شماره 9.
- ............... (تیر و مرداد 1319)، سال اول، شماره 2، صص18-21.
- ............... (اسفند 1319)، سال اول، شماره 10، ص13.
- ............... (تیر و مرداد 1319)، سال اول، شماره 2، صص43-51.
- ............... (اسفند 1319)، سال اول، شماره 10، ص6.
- ............... (شهریور 1319)، سال اول، شماره 4، صص10-15.
- ............... (اسفند 1319)، سال دوم، شماره10، ص27.
- ............... (مرداد 1319)، سال دوم، شماره 10، ص52.
- ............... (شهریور 1319)، سال دوم، شماره4، صص7-10.
- ............... (مهر و آبان1319)، سال اول، شماره5، ص5.
- ............... (مهر و آبان 1319)، سال دوم، شماره 5 و6، ص4.
- ............... (مهر و آبان 1319)، سال اول، شماره4، ص4.
- ............... (خرداد 1319)، سال اول، شماره 9، ص34.
- ............... (خرداد 1319)، سال اول، شماره 10، ص41.
- ............... (خرداد 1320)، سال دوم، شماره4، ص160.
- ............... (خرداد 1320)، سال دوم، شماره 3، ص17.
- ............... (خرداد 1320)، سال اول، شماره5، صص174-176.
- ............... (خرداد 1320)، سال دوم، شماره6، صص211-215.
- ............... (خرداد 1320)، سال دوم، شماره 3، صص80-81.
- ............... (فروردین1320)، سال دوم، شماره 1، ص8.
- ............... (فروردین 1320)، سال دوم، شماره 1، ص10.
- ............... (تیر1320)، سال دوم، شماره 4، ص8.
- ............... (فروردین 1320)، سال دوم، شماره 2، ص5.
- ............... (فرودین 1320)، سال دوم، شماره 2، صص5-6.
- ............... (فروردین1320)، سال دوم، شماره 1، ص6.
- ............... (فروردین 1320)، سال دوم، شماره 2، ص7.
- ............... (فروردین 1320)، سال دوم، شماره 2، صص6-7.
- ............... (خرداد 1319)، سال اول، شماره 1، ص33.
- نامه فرنگستان (شهریور 1301)، سال دوم، ش1، ص6.   
List of sources with English handwriting
Books and Articles
-          Bahār, Moḥammadtaqī (1357 Š.), Tārīḵ-e Aḥzāb-e Sīāsī-ye Īrān, Vol. 1, Tehran: Amīr Kābīr. [In Persian]
-          Farḵū, ĵavād (1319 Š.), Lokomotīv, Tehran: Bongāha Rāh Āhan-e Dolatī-ye Īrān. [In Persian]
-          Hidāyāt, Mihdīqolī (1363 Š.), Gozariš-e Īrān, Tehran: Našr-e Noqra. [In Persian]
-          Ĵazāyirī, Šams al-Dīn (1342 Š.), Qavānīn-e Mālīya va Moḥāsibāt-e ‘Omūmī, Tehran: Entišārāt-e Dānīšgāh-e Tehrān. [In Persian]
-          Kazemzadeh, Firuz (1968), Russia and Britain in Persia 1864-1914 A Study in Imperialism, Yale University Press. [In Persian]
-          Maĵmūa-ye Qavānīn-e Moṡavab dar Sāl-e 1309 ḵoršīdī (1309 Š.), Tehran: Maĵlis-e Šorāy-e Millī. [In Persian]
-          Makkī, Ḥossein (1374 Š.), Tārīḵ-e Bīst Sāla-ye Īrān, Vol. 6, Terhan: ‘Elmī.
-          Malakūtī, Moĵtabā (1327 Š.), Rāh Āhan-e Īrān, Tehran: Čāpḵāna-ye Ḵāndanī-hā. [In Persian]
-          Marĵānī, Bihnāz (1373 Š.), Sair-e Takvīnī-e Āmūziš-e Fannī va Ḥirfaīī dar Īrān, Tehran. [In Persian]
-          Moḏākirāt-e Maĵlis-e Šorā-ye Millī-ye Dora-ye Čahārom (1304 Š.), Tehran: Maĵlis-e Šorāy-e Millī. [In Persian]
-          Mo‘izzī, Naĵafqolī (n.d.) Tārīḵ-e Rāh Āha. [In Persian]
-          Qarābagīān, Mārkār (Mordād 1325 Š.), Madrasa-ye Kamāl al-Molk, 2, No. 10, 11, 79-90. [In Persian]
-          Sālāma va Āmār-e 1315-1316 va 1316-1317 (1317 Š.), Tehran: Vizārat-e Farhang (Edara-ye Koll-e Nigāriš, Dāyara-ye Āmār), Entišārāt-e Širkat-e Saḥāmī-ye Čāp. [In Persian]
-          Sālāma va Āmār-e Vizārat-e FArhang 1315-1317 (1317 Š.), Vizārat-e Farhang (Edara-ye Koll-e Nigāriš, Dāyara-ye Āmār), Entišārāt-e Širkat-e Saḥāmī-ye Čāp. [In Persian]
-          Sālnāna va Eḥṡāīa-ye Ma‘ārif 1307-1308 (1308 Š.), Tehran: Vizārat-e Ma‘ārif va Oqāf vā Ṡanāya‘ Mostaẓrafa. [In Persian]
-          Ṡādiqī, Zahrā (1387 Š.), Sīāsat-e Ṡan‘atī dar Dorān-e Rezā Šāh 1304-1320, Tehran: ḵoĵasta. [In Persian]
-       Tārīḵča-ye Āmūziš-e Mohandisī dar Dāniškada-ye Fannī (1361 Š.), Tehran: Entišārāt-e Dānīšgāh-e Tehrān. [In Persian]
-        Cassirer, Ernest (2009), The Myth of the State, Yale University Press.
-        Issavi, Charles Pillip (1971), The Economic History of Iran, 1800-1914, Chicago: University of Chicago press.
 
Documents and Journals
SAKMA, No. 7/190/310.
Asnād-e Vizārat-e Omūr-e ḵāriĵa (19 Tīr 1314), No. 280.
Asnād-e Vizārat-e Omūr-e ḵāriĵa (Bahman 1316), No. 471.
Nāma-ye Farhangistān (Šahrīvar 1301), 2, No. 1, p. 6.
Nāma-ye Rāh (1319), 1, No. 9.
Nāma-ye Rāh (Tīr va Mordād 1319), 1, No. 2, pp. 18-21.
Nāma-ye Rāh (Esfand 1319), 1, No. 10, p. 13.
Nāma-ye Rāh (Tīr va Mordād 1319), 1, No. 2, pp. 43-51.
Nāma-ye Rāh (Esfand 1319), 1, No. 10, p. 6.
Nāma-ye Rāh (Šahrīvar 1319), 1, No. 4, pp. 10-15.
Nāma-ye Rāh (Esfand 1319), 2, No. 10, p. 27.
Nāma-ye Rāh (Mordād 1319), 2, No. 10, p. 52.
Nāma-ye Rāh (Šahrīvar 1319), 2, No. 4, pp. 7-10.
Nāma-ye Rāh (Mihr va Ābān 1319), 1, No. 5, p. 5.
Nāma-ye Rāh (Mihr va Ābān 1319), 2, No. 5, 6, p. 4.
Nāma-ye Rāh (Mihr va Ābān 1319), 1, No. 4, p. 4.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1319), 1, No. 9, p. 34.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1319), 1, No. 10, p. 41.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1320), 2, No. 4, p. 160.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1320), 2, No. 3, p. 17.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1320), 1, No. 5, pp. 174-176.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1320), 1, No. 6, pp. 211-215.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1320), 2, No. 3, pp. 80-81.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No. 1, p. 8.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No. 1, p. 8.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No. 1, p. 10.
Nāma-ye Rāh (Tīr 1320), 2, No. 4, p. 8.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No. 2, p. 5.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No. 2, pp. 5-6.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No, 1, p. 6.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No. 2, p. 7.
Nāma-ye Rāh (Farvardīn 1320), 2, No. 2, pp. 6-7.
Nāma-ye Rāh (ḵordād 1319), 1, No. 1, p. 33.
Rūznāma-ye Ḥabl al-Matīn (28 Šavvāl 1344), p. 11.
Rūznāma-ye Ḥabl al-Matīn (24 Raĵab 1345), p. 9.
Rūznāma-ye Ḥabl al-Matīn (1 Ḏīqa‘ada 1345), p. 2.
Rūznāma-ye Mard-e Āzād (1301), 1, Np, 17, p. 1.
Rūznāma-ye Mard-e Āzād (1301), 1, No, 11, p. 1.
Rūznāma-ye Mard-e Āzād (1301), 1, No. 33, p. 1.
Rūznāma-ye Mard-e Āzād (1301), 1, Np. 95, p. 1.
Rūznāma-ye Šafaq-e Sorḵ (8 Tīr 1301), Np. 61, p. 1.