نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

3 استاد بازنشسته گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

چکیده

فردید فلسفه تاریخِ مدنظرِ خود را علم­الاسماء تاریخی نام می­نهد. در تفکر فردید اندیشة تاریخی که حاصل تجلّی و غیاب اسماءالله در عرفان ابن‌عربی ــ آن­گونه که در کتاب فصوص‌الحکم و در آثار شارحان او آمده است ــ به همراه حوالت تاریخی در فلسفة هیدگر، فیلسوف شهیر قرن بیستم آلمان است درهم‌آمیخته می‌شود و با نوآوری­ هایی  به‌صورت علم ­الاسماء تاریخی درمی‌آید. بسیاری از اندیشمندان، جمعِ اندیشة تاریخی ابن‌عربی و هیدگر را که متعلق به دو سنت تاریخی متفاوت هستند کاری مهمل و بی‌معنی، و حاصل آن را ملغمه ­ای بی‌مبنا و بنیاد دانسته ­اند. نگارندگان هرچند به فلسفه تاریخِ مدنظر فردید انتقاداتی را وارد دانسته، ولی معتقدند کار فردید بازاندیشی دو سنت متفاوت در شرق و غرب جهان و جمع ­آوری آن در دستگاه فکریِ مخصوص به خود است. پرسش اصلی تحقیق، این است که تفکر علم‌الاسماء تاریخی فردید دارای چه بصیرت­ هایی برای محققان رشته تاریخ دارد؟ مدعای این پژوهش آن است که هرچند می­توان ایرادهایی به اندیشة تاریخی فردید وارد کرد، ولی برای کسانی که تاریخ را به‌صورت حرف ه­ای مطالعه می ­کنند، بصیرت­ های بنیادین و اساسی دارد که تاکنون در میان دانشگاهیان رشته تاریخ مغفول مانده و این مقاله سعی بر تبیین و وصفِ این نحوۀ تفکر دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Reconsidering the Philosophy of History in the Thought of Historical Knowledge; the Explanation of the Wisdom of History from the Perspective of Fardid

نویسندگان [English]

  • Mohammad Masoud Aghaei 1
  • Abolhassan Fayyaz Anush 2
  • Seyyed Asghar Mahmoud Abadi 3

1 PhD Candidate in History of Islam, University of Isfahan

2 Associated Professor, Department of History, University of Isfahan

3 Retired Professor, Department of History, University of Isfahan

چکیده [English]

Fardid describes his contemporary philosophy as the knowledge of historical almos. In Fardid's thought, historical thought, the result of the manifestation and absence of the name of Allah in the mysticism of Ibn Arabi, as it appears in the book of Fusus alHikam and in the works of his commentators. Along with historic issues in the philosophy of Heidegger, the great philosopher of the twentieth century, Germany, and brought it together with its own kind of art as a historical knowledge. Many scholars consider the gathering of historical thought of Ibn Arabi and Heidegger, who belong to two different historical, as a worthless action. Although the writer has criticized Frdid's philosophy of history, he believes that Fardid's work is a rethinking of two different traditions in the East and West of the world and its collection in its own intellectual system. The main question of this research is that what fardid philosophical thinking of astrology has had for scholars in history? The claim of this research is that though there may be some flaws in fardid's historical thought, but for those who study history professionally, there are fundamental insights that have so far been missed by academics in the history field and this article tries to explain and describe this way of thinking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fardid
  • Heidegger
  • Wisdom of history
  • Historical knowledge
  • Historical period
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1380). آیینه‌های فیلسوف (گفتگوی عبدالله نصری با ابراهیمی دینانی). تهران: سروش.
- آشوری، داریوش (1383). اسطورة فلسفه در میان ما (بازدیدی از احمد فردید و نظر به غرب‌زدگی). «روزنامه ایران». شماره 2، 3 و 7 مهر ماه.
- جامی، عبدالرحمان (1332). یوسف و زلیخا. تصحیح ع- خیام‌پور. تبریز: شفیق.
- جباری، اکبر (1387). پرسش از وجود. تهران: انتشارات کویر.
- جباری، اکبر (1389). درباره شعر. اصفهان: نشر پرسش.
- جوزی، محمدرضا (1388). از حکمت انسی تا حکمت الهی. «مجله پنجره». شماره 8.
- حافظ، خواجه شمس‌الدین (1387). دیوان حافظ، براساس نسخه محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: انتشارات طلائیه.
- خدابخش پیرکلانی، بهمن (1382). «یادداشت مدیرمسئول»، سالنامه موقف، شماره 10.
- خسرو پناه، عبدالحسین (1388). جریان‌شناسی فکری ایران معاصر. قم: رشید.
- داوری، رضا (1384). فلسفه معاصر ایران. تهران: نشر ساقی.
- -------- (1387). عقل و زمانه. تهران: انتشارات سخن.
- دیباج، سید موسی (1383). آراء و عقاید سید احمد فردید (مفردات فردیدی). تهران: نشر علم.
- رجبی، محمد (1373). «اسم حقیقت هر چیز»، مشرق، سال اول، شماره 1.
- رجبی، محمد (1377). «شبان وادی ایمن گهی رسد به مراد». سوره. شماره 4.
- رسولی فینی، مهدی (1385). «علم‌الاسماء تاریخی بر مبنای تاریخ قرآنی»، روزنامة رسالت. ش: 10 اردیبهشت‌ماه.
- سایت بنیاد حکمی و فلسفی فردید http:// www. fardid. ir
- شبستری، شیخ محمود (1388). گلشن راز. تهران: نشر خلاق.
- صادقی، مهدی (1380). ‌»تفکر مارتین هیدگر و استاد احمد فردید». نامه فلسفه. شماره 11.
- صافیان، محمدجواد (1396). حافظ و هیدگر. تهران: نقد فرهنگ.
- طاهرزاده، اصغر (1389). «محکمات و متشابهات دکتر سید احمد فردید». فرهنگ عمومی. شماره 2.
- عبدالکریمی، بیژن (1385). «میراث سید احمد فردید». ایران. شماره 21-22 فروردین‌ماه.
- ---------- (1392). هیدگر در ایران. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- عیسی‌نژاد، سید محمد (1382). «جریان‌شناسی تفکر هیدگری دینی». مجله حوزه. شماره 119.
- فردید، احمد (1350). «پاسخ به نظرخواهی درباره شرق و غرب»، فرهنگ زندگی. شماره 7.
- -------- (1384). «مشروطیت، دفع فاسد به افسد». زمانه. شماره مردادماه.
- -------- (1389). «مبارزه بنده با مدرنیته است (گفتار منتشرنشده)»، فرهنگ عمومی، شماره 2.
- -------- (1381). دیدار فرهی و فتوحات آخرالزمان، به کوشش محمد مددپور، تهران: چاپ و نشر نظر.
- ------- (1395). غرب و غرب­زدگی. تهران: انتشارات فرنو.
- کوکلمانس، جوزف (1380). مارتین هیدگر. ترجمه سید موسی دیباج. تهران: نشر حکمت.
- مددپور، محمد (1372). خودآگاهی تاریخی. تهران: دفتر مطالعات دینی هنر.
- ---------- (1378). سیر فرهنگ و ادب در ادوار تاریخی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
- معارف، سید عباس (1380). نگاهی دوباره به مبادی حکمت انسی. تهران: نشر رایزن.
- نیچه، فریدریش (1377). اراده قدرت. ترجمه مجید شریف. تهران: نشر جامی.
- هاشمی، محمد منصور (1383). هویت‌اندیشان و میراث فکری احمد فردید. تهران: کویر.
- هیدگر، مارتین (1389). هستی و زمان. ترجمه سیاوش جمادی. تهران: ققنوس.
- --------- (1375). پرسشی در باب تکنولوژی. ترجمه محمدرضا اسدی. تهران: نشر اندیشه.
- --------- (1373). مابعدالطبیعه چیست؟ ترجمه محمدجواد صافیان. اصفهان: نشر پرسش.