نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

به‌کارگیری کارگزاران آشنا با ساختارهای حکومتی جدید یکی از نیازهای مبرم حکومت پهلوی اول بود. یکی از کارگزارانی که نقش مهمی در دگرگونی‌های ساختاری در این زمان داشت، علی­اکبر داور بود، تکاپوهای پانزده‌سالۀ داور در شکل‌گیری و تداوم حکومت پهلوی سرانجام خوشایندی برای او نداشت. مدعای این پژوهش این است که خودکشی داور ریشه در روابط او با رضاشاه دارد. ازآنجاکه تاکنون پژوهش روشمندی در تبیین خودکشی داور و روابط رضاشاه با او انجام‌نشده، این پژوهش درصدد است برای اولین بار، با بهره‌گیری از مدل «تیپ بندی شخصیت» به این کار مبادرت ورزد.
روابط میان رضاشاه و داور در بلندمدت بر اساس نیازهای متقابل و ویژگی‌های شخصیتی هردو بناشده بود. مادامی‌که رضاشاه نیاز به مهارت‌های تخصصی داور داشت و داور نیازمند یک حامی قدرتمند بود، همدیگر را تأیید می‌کردند؛ اما ماهیت شخصیت پهلوی اول پس از بهره‌برداری از مهارت‌های مدیریتی داور در زمان تصدی وزارت عدلیه، نمایان‌تر شد. رضاشاه که برخلاف داور ازنظر تیپ‌شناسی «حسی» و «قضاوت‌تگر» به شمار می‌رفت و به گزاره‌های عینی و نتایج فوری علاقۀ بیشتری داشت مدام داور را به خاطر نتیجه ندادن پروژه‌های اقتصادی‌اش در زمان تصدی پست وزارت دارایی تحت‌فشار قرار می‌داد. داور که برخلاف رضاشاه ازنظر شخصیتی «شهودی» بود و به طرح‌های بلندمدت برای حل مشکلات اقتصادی باور داشت نتوانست در مقابل فشارهای مداوم شاه مقاومت کند و سرانجام دست به انتحار زد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Relations between Ali Akbar Davar and Pahlavi I

نویسنده [English]

  • Yaqub Tabesh

Assistant Professor, Department of History, Hakim Sabzevari University

چکیده [English]

The use of agents familiar with the new government structures was one of the urgent needs of the Pahlavi regime. One of the agents who played an important role in the structural changes at this time was Ali Akbar Davar. The 15years of Davar's attempts at the formation and continuation of the Pahlavi government were not happy ending of him at all. The claim of this research is that the suicide of Davar is based on his relationship with Reza Shah. Since methodological research has not been carried out in explaining suicide of Davar and his relations with Reza Shah, This research seeks to do this for the first time, utilizing the personality typing model.
The relationship between Reza Shah and Davar in the long run was based on both the mutual needs and the personality traits of both. While Reza Shah needed specialist Davar skills and Davar needed a strong supporter, they confirmed each other; however, the nature of Pahlavi's personality became more evident after using Davar's managerial skills at the time of the Ministry of Justice. Reza Shah, who, unlike Davar, was considered “Sensor" and "Judger" typologically. He was more interested in objective propositions and immediate results which disrupted Davar for not having succeeded in his economic projects during the post of Ministry of Finance. Unlike Reza Shah, Davar who was "intuitive" and believed in long-term plans for solving economic problems, was unable to resist Shah's constant pressure and ultimately suicided.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pahlavi I
  • Davar
  • Relations
  • Personality
- آبراهامیان‌، یرواند (۱۳۹۲). ‏‫ایران‌ بین‌ دو انقلاب‌: از مشروطه‌ تا انقلاب‌ اسلامی. ترجمه کاظم‌ فیروزمند، حسن‌ شمس‌آوری و محسن مدیرشانه‌چی. تهران: نشر مرکز‬.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- آرین‌پور، یحیی (1374). از صبا تا نیما: تاریخ ‎۱۵۰ سال ادب فارسی. تهران‎: زوار‎.
- ‫آیتی، عطا. (۱۳۸۵). «دیکتاتوری و اقتصاد: (گزارشی از اوضاع اقتصادی ایران عصر رضا‌شاه)». تاریخ معاصر ایران. شماره 37: صص 202-223.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- ابتهاج، ابوالحسن (۱۳۷۱). خاطرات ابوالحسن ابتهاج. تهران‎: علمی.
- اسکندری، ایرج (1372). خاطرات ایرج اسکندری. تهران‎: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
- اعظام قدسی، حسن (1342). خاطرات من یا روشن‌شدن تاریخ صدساله. بی‌جا: بی-نا.
- افشار، محمود (1358). سیاست اروپا در ایران. ترجمه ضیاء‌الدین دهشیری. تهران: بنیاد موقوفات افشار.
- امیرعلایی، شمس‌الدین (1361). صعود محمدرضاشاه به قدرت یا شکوفایی دیکتاتوری. تهران‎: دهخدا‎.
- انتظام، نصرالله (1371). خاطرات نصرالله انتظام شهریور 1320 ش از دیدگاه دربار. به کوشش محمدرضا عباسی و بهروز طیرانی. تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
- بلوشر، ویپرت فون (1369). سفرنامة بلوشر. ‎ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران‎: خوارزمی‎.
- پهلوی، رضا (1355). سفرنامة خوزستان. تهران‎: مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی.
- -------- (1350). یادداشت‌های اعلیحضرت رضاشاه‌کبیر در زمان ریاست‌الوزرایی و فرماندهی کل قوا.‎ ترجمه شهرام کریملو. بی‌جا‎: ستاد بزرگ ارتشتاران‎.
- باتلر، ایمون‌ (۱۳۷۷). اندیشه‌های‌ اقتصادی‌ میلتون‌ فریدمن. ترجمه فریدون‌ تفضّلی‌. تهران‌: نشر نی‌.‬
- بیات، کاوه (1372). «اندیشة سیاسی داور و تأسیس دولت مدرن در ایران». مجله گفتگو. شماره 2. دی.
- تقی‌زاده، حسن (1372). زندگی طوفانی: خاطرات سیدحسن تقی‌زاده. تهران‎: علمی‎.
- ‫تیگر، ‏‫پل دی‬؛ و باربارا بارون‌تیگر (۱۳۹۵). تکنیک‌های شخصیت‌خوانی راهی برای ارتباط مؤثر. ترجمه مهدی قراچه‌داغی‌ و حسین رحیم‌منفرد. تهران: پیک بهار.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- ---------------- (۱۳۹۲). هنر شناخت مردم. ترجمه محمد گذرآبادی‌. تهران: هرمس.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- جان‌زاده، علی (1371). خاطرات سیاسی رجال ایران از مشروطیت تا کودتای ‎۲۸ مرداد ‎۱۳۳۲. تهران‎: جان‌زاده‎.
- جمال‌زاده، محمدعلی (1373). لحظه‌ای و سخنی. تهران: شرکت همشهری.
- جودت، حسین (1351). یادبودهای انقلاب گیلان و تاریخچه جمعیت فرهنگ رشت: یادداشت‌ها و خاطرات آموزنده دیگر از رویدادهای سایر نقاط ایران. بی‌جا‎: بی‌نا.
- خواجه‌نوری، ابراهیم (بی‌تا). بازیگران عصرطلائی: داور. تهران: زربخش.
- ------------- (بی‌تا). اولین برخورد. تهران: کتاب کیهان.
- ------------- (1357). بازیگران عصر طلائی: داور، تیمورتاش، آیرم، امیرطهماسبی، دشتی. تهران: جاویدان.
- ------------- (بی‌تا). بازیگران عصر طلایی. تهران: بنگاه مطبوعاتی پروین.
- ‫داور، علی‌اکبر (1305). «بحران». آینده. سال دوم. شماره 1. صص 7-24.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- دشتی، علی (1354). پنجاه‌وپنج. تهران: امیرکبیر.
- -------- (1339). ایام محبس. تهران: ابن‌سینا‎.
- رستگار، منصور (1385). علی‌اصغر حکمت شیرازی. تهران: طرح نو.
- روزنامه مرد آزاد. شماره 1، (سال 1301 ش)
- ----------. شماره 119، (سال 1302 ش)
- زندیه، حسن (1392). تحول نظام قضایی در ایران در دوره پهلوی اول. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- سالنامه دنیا. شماره 11 (سال 1334 ش).
- -------. شماره 14 (سال 1337 ش).
- -------. شماره 16 (سال 1339 ش).
- -------. شماره 18(سال 1341 ش).
- ------- شماره 20 (سال 1343 ش).
- -------. شماره 26 (سال 1349 ش).
- -------. شماره 28 (سال 1351 ش).
- -------. شماره 29 (سال 1352 ش).
- -------. شماره 30 (سال 1353 ش).
- سعیدی، خسرو (1367). اللهیار صالح. تهران: طلایه.
- شاهرخ، محمدمهدی (بی‌تا). حقایق. بی‌جا: چاپخانه مروی.
- صالح، اللهیار (1364). خاطرات اللهیار صالح. تهران‎: وحید‎.
- صدرهاشمی، محمد (1363). تاریخ جراید و مجلات ایران. اصفهان: کمال.
- صدیق، عیسی (1352). چهل گفتار درباره سالگردهای تاریخی. تهران: دهخدا.
- عاقلی، باقر (1369). داور و عدلیه. تهران: علمی.
- عاقلی، باقر (1367). ذکاءالملک فروغی و شهریور ‎۱۳۲۰. تهران‎: علمی، سخن‎.
- عاقلی، باقر (1370). خاطرات یک نخست‌وزیر (احمد متین‌دفتری). تهران: علمی.
- عبده، جلال (1368). چهل سال در صحنه قضایی، سیاسی و دیپلماسی ایران و جهان. تهران: مؤسسه رسا.
- غنی، قاسم (1367). یادداشت‌های دکتر قاسم غنی. تهران‎: زوار‎.
- فیروز، فیروز (1370). مجموعه مکاتبات، اسناد، خاطرات و آثار میرزا فیروز (نصرت‌الدوله). تهران‎: نشر تاریخ ایران‎.
- ‫فوران، جان‌. (۱۳۹۲). ‏‫مقاومت‌ شکننده‌‬‏‫: تاریخ‌ تحولات‌ اجتماعی‌ ایران‌ از سال‌ ۱۵۰۰ میلادی‌ مطابق‌ با ۸۷۹ شمسی‌ تا انقلاب‌‬، احمد تدین‌، مترجم، ‏‫تهران‌‬: ‫رسا‬.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- کسروی، احمد (1323). ده سال در عدلیه. تهران: چاپخانه پیمان.
- گلشائیان، عباسقلی (1377). گذشته‌ها و اندیشه‌های زندگی یا خاطرات من. تهران: اینشتین.
- گرمرودی، عبدالفتاح و فتح‌الدین فتاحی (1347). سفرنامه میرزا فتاح‌ گرمرودی به اروپا. تهران: بی‌نا.
- مرسلوند، حسن (1369). زندگینامه رجال و مشاهیر ایران. تهران‎: الهام‎.
- مشفق کاظمی، مرتضی (1350). روزگار و اندیشه‌ها. بی‌جا‎: ابن‌سینا‎.
- مکی، حسین (1366). تاریخ بیست‌ساله ایران. تهران‎: امیرکبیر.
- میلسپو، آرتور (1370). آمریکایی‌ها در ایران: خاطرات دوران جنگ جهانی دوم. ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران‎: نشر البرز‎.
- نامدار، احمد (۱۳۴۳). سلام جناب سفیرکبیر. تهران‎: بی‌نا.
- وکیلی، علی (1343). داور و شرکت مرکزی. بی‌جا: بی‌نا.
- وحیدنیا، سیف‌الله (1364). خاطرات و اسناد. بی‌جا: وحید‎.
- هدایت، مهدیقلی (1344). خاطرات و خطرات. تهران: زوار.
- هفته‌نامه تهران مصور. شماره 391 (13 بهمن 1329 ش).