نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه شهیدبهشتی

3 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

قاضیان از موقعیت مهمی در نظام قضایی و اداری ایران در قرن هشتم قمری برخوردار بودند. آنان زیر نظر قاضی‌القضات و کارگزاران سیاسی به‌ فعالیت می‌پرداختند. وظیفۀ آنها رسیدگی به‌ دعاوی و مشکلات قضایی مردم بود. در این قرن، ایران برخلاف گذشته تمرکز و یکپارچگی سیاسی نداشت و گرفتار بی‌ثباتی شده ‌بود. جدالِ همیشگیِ سلسله‌های محلی با یکدیگر، باعث گسترش ناامنی شده بود. شریان‌های اقتصادی از کار افتاده و ناهنجاری‌های اخلاقی و اجتماعی افزایش یافته‌ بود. در این پژوهش، براساس منابع منظوم و با روش تبیین علّی تلاش شده ‌است به ‌این مسئله پرداخته شود که ناپایداری سیاسی چه ‌تأثیری بر مفاسد اجتماعی قاضیان ایران در قرن هشتم قمری داشته است؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که ناامنی نقطۀ عزیمت بسیاری از تحولات ایران در این قرن بوده و موجب چندگانگی و تضاد اجتماعی، واپس‌گرایی و گسترش انحرافات اخلاقیِ قاضیان شده‌ بود. با توجه به نابسامانی سیاسی، مفاسد اجتماعی قضات بیشتر شد و باعث شده‌ بود تا گروهی از قاضیان بی‌دانش، رشوه‌خوار، ریاکار و بی‌اخلاق روی ‌کار آیند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Influence of Political Instability on the Social Corruptions of Iranian Judges in 14th Century, Based on Poetry

نویسندگان [English]

  • Mohsen LotAbadi 1
  • Allahyar Khal’atbari 2
  • Ataollah Hassani 3

1 P.H.D Student of History, Shahid Beheshti University

2 Professor in History, Shahid Beheshti University

3 Associate Professor in History, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Adjudication and Judiciary branch are one of the important institution in medieval history of Iran, especially in 14th century. Main task of the judiciary was review and settlement of people’s disputes according to Islamic jurisprudence, and appointments and removals in religious affairs. Duty of Judges alongside with governors was establishment of justice in society. In 14th century, Iran due to Moghol’s invasion, had no appropriate social and political conditions. In this Century, Local dynasties throughout Iran, were fighting against each other and created insecure situation. Economic infrastructures was broken down and moral and social abnormalities were increasing. We, in this research by causal approach, seek to find what were effects of political instability on social corruptions of judiciary in 14th Century? Findings of this research shows that insecurity had caused social contrast, retrogradation, and moral deviation among the judges. The political instability, induced in more social corruptions of judges and as we will see later, this led to appointment of illiterate, bribe taker, hypocrite and immoral judges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Instability
  • Iran
  • 14th Century
  • Judge
  • Poetic literature
منابع و مآخذ
- آیتی، عبدالمحمد (1348)، تحریر تاریخ وصاف، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- ابن‌بطوطه، محمدبن‌ عبدالله (1348)، سفرنامه، ترجمۀ محمدعلی موحد، ج1، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- اوحدی مراغه‌ای، رکن‌الدین (1362)، دیوان کامل اوحدی مراغه‌ای، تصحیح امیراحمد اشرفی، تهران: پیشرو.
- ................................................... (1340)، کلیات اوحدی اصفهانی معروف به‌ مراغی، تصحیح سعید نفیسی، تهران: امیرکبیر.
- بخارائی، ناصر (1353)، دیوان اشعار ناصر بخارائی (از سخنوران قرن‌ هشتم هجری)، تصحیح مهدی درخشان، [بی‌جا]: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
- تبریزی، همام (1351)، دیوان همام تبریزی، تصحیح رشید عیوضی، تبریز: مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
- تتوی، قاضی احمد و آصف‌خان قزوینی (1382). تاریخ الفی، ‌تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، ج7، تهران: انتشارات علمی‌ و فرهنگی.
- جوینی، عطاملک (1353)، تاریخ جهانگشای جوینی، تصحیح محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
- چلبی، مسعود (1389)، جامعه شناسی نظم، تهران: نشر نی.
- حافظ‌ابرو، عبدالله‌بن لطف‌الله (1380)، زبدۀ التواریخ، تصحیح سید کمال حاج سید‌جوادی، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد (1387)، دیوان حافظ، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: اساطیر.
- حسنی، عطاءالله (1394)، ادبیات تاریخ‌نگار: خداوندان و مردمان، تهران: آبادبوم.
- خجندی، کمال‌الدین (1337)، دیوان کمال‌الدین مسعود خجندی، تصحیح عزیز دولت‌آبادی، تهران: کتابفروشی تهران.
- خواجوی کرمانی (1369)، دیوان اشعار خواجوی کرمانی، تصحیح احمد سهیلی، تهران: پاژنگ.
- خوافی، فصیح [بی‌تا]، مجمل فصیحی، ‌تصحیح محمود فرخ، مشهد: کتابفروشی باستان.
- خواندمیر، غیاث‌الدین (1333)، تاریخ حبیب‌السیر، ج3، تهران: کتابخانه خیام.
- دشتی، علی(1352)، کاخ ابداع، تهران: جاویدان.
- دهلوی، امیرخسرو (1343)، دیوان کامل، تهران: جاویدان.
- زاکانی، عبید (1374)، اخلاق‌الاشراف، تصحیح علی‌اصغر حلبی، تهران: اساطیر.
- ....................... [بی‌تا]، کلیات عبید زاکانی (شامل قصاید، غزلیات، قطعات، رباعیات و مثنویات)، تهران: کتابفروشی زوار.
- ساوجی، سلمان (1371)، دیوان سلمان ساوجی، ‌تصحیح ابوالقاسم حالت، تهران: سلسله نشریات ما.
- .......................... (1389)، کلیات سلمان ساوجی، تصحیح عباس وفایی، تهران: سخن.
- سعدی شیرازی، مصلح‌الدین (1385)، کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: هرمس.
- سمرقندی، دولتشاه (1318)،  تذکرة الشعرا، به کوشش ادوارد براوون، لیدن: بریل.
- سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1372)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، تصحیح عبدالحسین نوایی، ج1، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- شفق، اسماعیل (1380)، «نگاهی به ‌مدایح ابن‌یمین»، مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت ابن‌یمین، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- صفا، ذبیح‌الله (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، ج3، تهران: فردوس.
- طبیب شیرازی، جلال (1389)، دیوان جلال طبیب شیرازی، تصحیح نصرالله پورجوادی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- عضد یزدی، جلال (1389)، دیوان عضد (سراینده ناشناخته سدۀ هشتم قمری)، تصحیح علیرضا قوجه‌زاده، تهران: مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- فرغانی، سیف‌الدین محمد (1364)، دیوان سیف‌الدین محمد فرغانی، تصحیح ذبیح‌الله صفا، تهران: فردوسی.
- فریومدی، ابن‌یمین [بی‌تا]، دیوان اشعار ابن‌یمین فریومدی، تصحیح حسینعلی باستانی‌راد، [بی‌جا]: کتابخانه سنایی.
- فقیه کرمانی، عمادالدین (1348)، دیوان قصاید و غزلیات خواجه عمادالدین فقیه کرمانی، تصحیح رکن‌الدین همایون فرخ، تهران: [بی‌نا].
- ........................................... (1374)، طریقت‌نامه، تصحیح رکن‌الدین همایون فرخ، تهران: اساطیر.
- قاشانی، عبدالله‌بن ‌محمد (1348)، تاریخ اولجایتو، به‌کوشش مهین همبلی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- کتبی، محمود (1364)، تاریخ آل‌مظفر، به‌کوشش عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
- کرمانی، خواجو (1369)، دیوان اشعار خواجو کرمانی، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: پاژنگ.
- مولوی، جلال‌الدین محمد (1390)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد ا. نیکلسون، تهران: هرمس.
- میرحسینی هروی (1352)، طرب‌ المجالس، به ‌اهتمام علیرضا مجیدزاده، مشهد: کتابفروشی باستان.
- نخجوانی، هندوشاه (1343ش/1964م)، دستور الکاتب فی تعیین المراتب، تصحیح عبدالکریم علیزاده، ج1، آکادمی علوم شوروی.
- هدایت، رضاقلی‌خان [بی‌تا]، مجمع الفصحاء، تهران: امیرکبیر.
- همدانی، رشیدالدین فضل‌الله (1358)، تاریخ مبارک غازانی، به‌ کوشش کارل یان، [بی‌جا]: اوقاف گیب.
- .................................................. (1362)، جامع‌التواریخ، ج2، تهران: اقبال.