نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران باستان دانشگاه شهید بهشتی، کارشناس اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

چکیده

اردشیر بنیان­گذار حکومت ساسانی، ساختار اداری نوینی برای حکومت ایجاد کرد. شاهان ساسانی به مانند اسلاف پارسی‌شان، سکه نقره و طلا ضرب می ­کردند. طلا در حکم واحد پولی دوم، در کنار و کمک‌کار نقره بود. گزارش ­ها از حجم عظیم طلای ساسانی که به خزانه می ­رسید، خبر می­ دهند. طلا برای هزینه ­های نظامی و جنگ­ها، دستمزدها، باج­ها، به عنوان یادبودهای فرهنگی و یا به صورت زیورآلات... مورد استفاده بود. به گواهی منابع، در این دوره بیشترین طلای جهان تهیه و تدارک و جذب می‌شد و تقریباً همه مسیرهای تجارت طلا در جهت قلمرو ساسانیان بود. (لقب یا مقام؟) زَربد، شاهدی براین مدعاست که عقیدة محققان در نمایشی و تشریفاتی‌بودن طلای ساسانی مورد شک قرار گیرد. این مقام اداری جدید با تصویر عمومیِ منابع تاریخی، مناسب و همخوان است. بنابراین، باید نقش طلای ساسانی و کارکردش در فرهنگ و جامعه ساسانی، با ارزیابی دقیق و رویکردی نوین مورد پژوهش قرار گیرد. این مقاله سعی در واکاوی کاربرد اجتماعی و اقتصادی طلا و بازنگری در کارایی و رواج آن در اقتصاد و جامعه ساسانی دارد. همچنین درصدد نقض این فرضیه قدیمی است که طلای ساسانی در ضرب سکه و نیز اقتصاد دولتی و جامعه مذهبی ساسانی نقشی نداشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Gold in the Sassanid Society and Economy

نویسنده [English]

  • Farhad Nambaradarshad

MA in History of Ancient Iran. Shahid Beheshti University, Expert of the National Library and Archives of I.R. IRAN.

چکیده [English]

Ardashir the first, founder of the Sassanid Empire, established a new administrative system. The Sassanid kings, as the Achaemenids, did mint the gold and silver coins. During this period, the gold, whenever it would be needed, was used beside the silver at the cast of second currency. Based on the narrations, a vast amount of gold was arrived to the center. The gold was used as the expenditure of war, wage, tribute, cultural memorial or jewelry. By the testimony of resources, most of the gold of the world was mined and used in this era and almost all of gold rade routes were toward Sasanian realm. The title Zarbod is an evidence to make doubt on idea of ceremonial Sasanian gold. Thus the role of Sasanian gold and its function in society and culture must be studied with a new approach. This article aims to analyze the social and economic function of gold and review its proficenicy and currency in Sasanian society. Also it is about to reject this old hypothesis on inefficiency of Sasanid gold on governmental economy and religious society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sasanian Government
  • Political Economy
  • Gold and Silver
  • Numismatics
  • Coinage
ـ ابراهیم‌زاده، سیروس(1350). شاهان ساسانی، اقتصاد و فرهنگ ایران، تهران: نشر کمیتۀ جشن شاهنشاهی.
ـ آلتهایم، فرانتس(1382). تاریخ اقتصاد دولت ساسانی. هوشنگ صادقی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
ـ آلرام، میشائل (1392). «نخستین سکه­های ساسانی»، در ساسانیان، وستا سرخوش و سارا استوارت، ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: نشر مرکز. صص 21ـ39.
ـ دریایی، تورج(1383). شاهنشاهی ساسانی. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر. تهران: انتشارات ققنوس.
ـ ــــــــــــ(1383). سقوط ساسانی. ترجمه منصوره اتحادیه و فرحناز امیرخانی، تهران: انتشارات تاریخ ایران.
ـ دینکرت (1386)، ترجمه، آوانویسی و پژوهش ژاله آموزگار و احمد تفضّلی. تهران: نشر معین.
ـ ژینیو، فیلیپ، (1392) «قیمت­ها و درهم­ها در اواخر دوره ساسانیان» در ساسانیان، وستا سرخوش و سارا استوارت. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: نشر مرکز. صص 168ـ 176.
ـ سامی، علی(1342). تمدن ساسانی. تهران: انتشارات پهلوی.
ـ سلوود، دیوید (1381). «سکه­های ساسانی»، کمبریج (مجموعه تاریخ ایران). ج3. قسمت اول. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ طبری، محمدبن جریر (1355). تاریخ‌الرسل و الملوک. ترجمه و تحقیق علیرضا شاپورشهبازی. تهران: نشر مرکز دانشگاهی.
ـ قیصری، پروکوپیوس(1347). جنگ‌های ایران و روم. ترجمه محمد سعیدی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ـ کریستن­سن، آرتور(1378). ایران در زمان ساسانیان. رشید یاسمی. تهران: نشر صدای معاصر.
ـ لوکونین، ولادیمیر گریگورویچ(1384). تمدن ایران ساسانی. ترجمه عنایت­الله رضا. تهران: علمی فرهنگی.
ـ مارسلینوس، آمیانوس(1310)، جنگ شاپورذوالاکتاف با یولیانوس امپراطور روم. ترجمه محمدصادق اتابکی. تهران: انتشارات اداره شورای نظام.
ـ نفیسی، سعید(1383). تاریخ تمدن ساسانی. تهران: انتشارات اساطیر.
ـ نلدکه، تئودور (1358). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان. عباس زریاب­خویی. تهران: انجمن آثار ملی.
ـ وستا سرخوش و سارا استوارت(1392). ساسانیان. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: نشر مرکز.
ـ وهرامان، فرخ مرد (1391). ماتیکان هزار دادستان. ترجمه تحقیق سعید عریان. تهران: نشر علمی.