نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

3 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

چکیده

مشارکت سیاسیِ مبتنی بر وفاداری ملیِ گروه­ های قومی و مذهبی موجود در یک کشور، از ارکان اصلی توسعة سیاسی محسوب می­ شود. در ایران دوره رضا شاه، اگرچه زمینه­ی رشد مدرنیته و تحکیم مفاهیم اساسیِ آن فراهم شد اما در عمل توسعه‌یافتگیِ سیاسی به معنای مشارکت‌پذیری کلیه اقوام و ایلات و گروه ­های موجود در این سرزمین صورت نگرفت. مهم‌ترین علّت این امر، چالش این دولت با ایلات و عشایر بود. به علت اهمیت موضوع، این پژوهش با هدف بررسی وتحلیل مناسبات پُرچالش دولت رضا شاه با ایلات و عشایر به عنوان مانع مهم توسعه‌یافتگی سیاسی، قصد آن دارد تا به این سؤال پاسخ گوید که «چالش دولت مدرن رضا شاه با ایلات و عشایر، چرا مانع توسعه‌یافتگی سیاسی شد؟» برای پاسخ به سؤال پژوهش، این فرضیه در نظر گرفته شده که «اعمال سیاست ­های خشونت­ بار علیه ایلات و عشایر، در دولت رضا شاه موجب تحکیم احساسات قومیتی شد، لذا توسعه‌یافتگی سیاسی تحقق نیافت.» پژوهش به شیوه توصیفی ـ تحلیلی به این موضوع می­پردازد. یافته ­ها نشان می­دهد استفاده از شیوه سرکوب، اجبار و کنترل شدید برای مهار ایلات و عشایر به منظور تحقق مدرنیسم و تجدّد مورد نظر در دوره رضاشاه، مانع اصلی توسعه‌یافتگی سیاسی بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Challenge of the modern state of Pahlavi and Tribe: Obstacle of Political Development

نویسندگان [English]

  • Khodabakhsh Gorbanpour 1
  • Ali Akbar Ja'fari 2
  • Fereydoon Allahyari 3

1 PhD Candidate in History of Islamic Iran, University of Isfahan

2 Associate Professor, Department of History, University of Isfahan

3 Professor Department of History, University of Isfahan

چکیده [English]

Political participation based on national loyalty of the ethnic and religious minorities residing in a country is one of the fundamental pillars of the communities being politically developed. Though the grounding for modernity growth and the entry of the essential concepts related thereto was set during the period of Reza Shah, but, practically, the Pahlavi state stood far away from achieving political development bearing the participation of the entire clans and ethnicities and the groups living in this territory. The current research paper tries to adjust the modernism theories and modern government with Iran’s status so as to criticize the centrism tendencies of the Pahlavi’s modern government.
It seems that in communities based on ethnic and tribal minorities, such a condition makes achievement of modern development impossible, and forces the modern state to use the mandatory and controlling practices to restrain these minorities in order to implement the goals and objectives desired.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tribes
  • Modern state
  • Political development
  • Identity
  • Reza Shah
ـ آبراهامیان، یرواند(1376). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل‌محمدی. تهران: نشر نی.
ـ احمدی، حمید (1376). قومیت و قومیت‌گرایی در ایران از افسانه تا واقعیت. تهران: نشرنی.
ـ اکبری، محمدعلی(1389). تبارشناسی هویت جدید عصر قاجار و پهلوی. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ الطایی، علی (1379). بحران هویت قومی در ایران. تهران: انتشارات شادگان.
ـ الیاسی، علی(1393). «بررسی نقش و جایگاه مجلس شورای ملی در سیاست­گذاری­های عشایری در دولت پهلوی». فصلنامه علمی ـ ترویجی اسناد بهارستان. ش2. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
ـ امان‌اللهی بهاروند، سکندر (1380). کوچ نشینی در ایران. تهران: انتشارات آگاه.
ـ  ــــــــــ (1370). قوم لر. تهران: انتشارات آگاه.
ـ امیراحمدی، هوشنگ (1377). پویایی‌شناسی و نابرابری استان‌ها در ایران. تهران: اطلاعات.
ـ ایوانوف، میخائیل.سرگی یوویچ (1387). تاریخ نوین ایران. ترجمه هوشنگ تیزابی. تهران: بی‌تا.
ـ بشیریه، حسین (1376). توسعة سیاسی در ایران. تهران: انتشارات پائیزه.
ـ بیات، کاوه (1370). شورش عشایری در فارس 1309-1307. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ پهلوی، محمدرضا (1356). مأموریت برای وطنم. تهران: انتشارات آثار ملی.
ـ تاپر، ریچارد(1384). شاهسون‌های ایران. ترجمه حسن اسدی. تهران: نشر اختران.
ـ تیشه‌یار، ماندانا (1380). نگاهی تاریخی به پدیدة ملی و قومی در ایران. تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
ـ جلائی‌پور، حمیدرضا(1372). علل تداوم بحران کردستان بعد از انقلاب. تهران: وزارت امور خارجه.
ـ حقانی، موسی(1382). ناسیونالیسم در دوره پهلوی. تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
ـ حق‌پناه، جعفر (1377). جامعه مدنی و قومیت‌ها در جمهوری اسلامی. تهران: مطالعات راهبردی.
ـ خسروی، عبدالعلی (1368). شناخت ایل بختیاری. تهران: انتشارات فرهنگسرا.
ـ دیگارد، ژان پیر و اصغر کریمی(1359). عشایر بختیاری. ترجمه اصغر کریمی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
ـ دیگارد، ژان پیر (1368). فنون کوچ‌نشینان بختیاری. ترجمه اصغر کریمی. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـ رحمانی‌زاده دهکردی، سیدرضا(1395). دولت مدرن و خودکامگی ـ بررسی موردی: دولت پهلوی. تهران: آدینه.
ـ رضایی، احمد (1379). «کرد و کردستان در گذر زمان». فصلنامه مطالعات ملی. سال دوم. شماره پنجم. تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
ـ سلطانی، سیما (1383). اشتراکات فرهنگی تاریخی بلوچ‌ها با سایر ایرانیان. تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
ـ صفی‌نژاد، جواد (1368). عشایر مرکزی ایران. تهران: انتشارات علمی.
ـ طیبی، حشمت‌الله (1374). مبانی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی ایلات و عشایر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ عباسی، علی (1379). زبان‌های ایران غربی. تهران: انتشارات دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
ـ عظیمی، فخر الدین (1372). بحران دموکراسی در ایران. تهران: انتشارات البرز.
ـ غنی، سیروس (1382). ظهور رضاشاه. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: نشر مرکز.
ـ فوران، جان (1380). مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران. ترجمه احمد تدین. تهران: انتشارات رسا.
ـ قاسملو، عبدالرحمن (بی‌تا). کرد و کردستان. ترجمه رضا خیری مطلق. آذربایجان غربی. بی‌نا.
ـ کاتم، ریچارد (1375). ناسیونالیسم در ایران. ترجمه مجتبی امیری. تهران انتشارات کویر.
ـ کاتوزیان، محمد علی (1374). اقتصاد سیاسی ایران. ترجمه کامبیز عزیزی. تهران: انتشارات مرکز.
ـ کرونین، استفانی (1383). رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر. تهران: انتشارات البرز.
ـ کریمی‌مله، علی(1380). «پتانسیل‌های تبدیل رقابت به منازعه سیاسی در ایران»، تهران: فصلنامه مطالعات ملی. سال نهم. شماره سوم.
ـ کنت، دولاند (1379). فارسی باستان، ترجمه سعید عریان. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
ـ مقصودی، مجتبی (1376). توسعه و منازعات قومی. تهران: انتشارات موسسه مطالعات ملی.
ـ نقیب زاده، احمد (1372). دولت رضاشاه و نظام ایلی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ـ نصیری، منصور (1388). نقش قشقایی‌ها در تاریخ و فرهنگ ایران. تهران: وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
ـ نوری، احسان (1363). تاریخ ریشه نژادی کُرد. تهران: انتشارات سپهر.