نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• جمیله یوسفی ¹
• اسماعیل حسن زاده ²

¹ دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه الزهرا

² دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

چکیده

سلجوقیان پس از ورود به ایران با مدیریت نخبگان ایرانی، هویت قبیله‌ای خویش را با ایجاد سپاه ثابت و ساختار دیوانی منظم، به یک امپراتوری قدرتمند تغییر دادند. خواجه با احیای سنت دیرینة اقطاع‌داری و واگذاری حکومت ولایات مرزی به غلام ـ امیران، دو نهاد نظامی و اقتصادی ـ اقطاع ـ را به هم پیوند داد تا علاوه بر تحدید گسترة حکومت و تسهیل ادارة آن، بر تأمین هزینه‌های نظامی هم فائق آید.ساختار حکومت سلجوقی از مثلثِ قدرتِ سلطان، وزیر و امیر تشکیل شده بود. همواره در دوران اقتدارِ حکومت، سلطان در رأس این مثلث و بر دو رکن دیگر مسلط بود، اما در دوره انحطاط، این امیرمقطعان بودند که با تبدیل‌شدن به حاکمانی سرکش، دو پایة دیگر قدرت را تحت سیطره قرار دادند. این مقاله به دنبال تحلیل تأثیر اقطاع‌داری بر تضعیف سلطنت و وزارت است و بر این مدعاست که اقطاع‌داری با کاهش دامنة سیطرة سیاسی سلطان با ایجاد ولایات نیمه‌مستقل و گاه یاغی و رقیب‌تراشیِ شاهزادگان، سلطنت را تضعیف کرد و از طریق تصاحب درآمدهای مالیاتی و عدم پاسخ‌گویی به وزیران با عزل و نصب و در نهایت قتل آنها تضعیف این نهاد را فراهم ساخت.

کلیدواژه‌ها

• سلجوقیان
• اقطاع
• غلام ـ امیران و تضعیف حکومت

عنوان مقاله [English]

The effect of Iqta in the decline of Seljuqs

نویسندگان [English]

• Jamileh Yousefi ¹
• Ismail Hasanzadeh ²

¹ PhD candidate in History of Islamic Iran, Alzahra University

² Associate Professor, Department of History, Alzahra University

چکیده [English]

The Seljuqs after entering Iran, were managed by the elites of Iran and changed their tribal identity to a powerful empire by creating a steady army and a bureaucratic structure. By reclamation a long-standing tradition of Iqta and the transfer of the border provincial government to the slave amirs, Niẓām al-Mulk linked the two military and economic institutions in order to overcome the military costs, in addition to limiting the scope of the government and facilitating its administration. The power triangle of the Seljuq government was composed of the sultan, the minister and the Amir. Under the rule of the state, the Sultan always dominated the other two pillars, but during the period of decline, these were the Seljuq amirs who dominated the two other leaders.
This article seeks to analyze the impact of the iqta on the weakening of the monarchy and the ministry, claiming that the government has weakened the rule of Sultan by reducing the scope of the Sultan's political domination by creating semi-independent and sometimes outlaw provinces and rivaling the princes of the monarchy, refuse to send tax revenues, non-response to the ministry by dismissal, installation and killing of them.                                                                                                           

کلیدواژه‌ها [English]

• Seljuqs
• Iqta
• Slave amirs
• Decline of government