نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

اشکانیان به عنوان احیاگران حکومت ایرانیان، پس از دفع سلطة بیگانگان، خوی و خصیصة ایرانی خود را نمایان ساخته و با سیاست‌هایی که در راستای کشورداری پیش گرفتند، بر پیوند خود با فرهنگ و جامعة متمدن ایرانی وضوح بخشیدند. بدین‌سان محوریت این پژوهش بر آن مبناست که: این دولت ایرانی در حفظ قلمرو و حراست از مرزهای کشور چه راهکاری را در پیش گرفته و چه شواهدی از تلاش آنان در این عرصه موجود است؟ همچنین با توجه به این‌که از ویژگی‌های تمدن؛ نحوة بنیاد شهرها و پیشرفت در فناوری است، اشکانیان به عنوان سلسله‌ای ایرانی در بنیادِ استحکامات مرزی و معماریِ قلاعِ دفاعی و شهرهای مستحکم چگونه عمل کردند و بهره‌گیری آن‌ها از فناوری معماری تا چه میزان در پاسداری از مرزها موثر واقع شد؟ براین مبنا پژوهش حاضر با تکیه بر منابع و پژوهش‌های تاریخی و همچنین بهره‌گیری از یافته‌های باستانشناسی، با رویکرد به روش توصیف و تحلیل اطلاعات بدین‌نتیجه نائل آمده است که اشکانیان با توجه به پیشینة فرهنگی ـ تمدنی خود و خودآگاهی از قلمرو تمدنیِ ایران‌زمین، خویشتن را موظف به حراست از مرزها و حفظ سرحدات دانسته و بدین‌منظور افزون بر ایجاد مرزهای طبیعی و تأکید بر آن‌ها، از هنر معماری نظامی نیز بهره بردند. بدین‌سان با بنیاد استحکامات مرزی و شهرهایی دایره‌ای شکل با دیواره‌های دفاعی و دارای چندین خط دفاعی در تعیین قلمرو و نگاه‌داشتن مهاجمان در آن سوی مرزها، به شیوة آسا‌‌‌ن‌تر و به طور مطلوبی عمل کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Defensive and Border Fortifications of the Parthians and their Tactic in Control of the Frontier

نویسنده [English]

  • Hamid Kavyani Pooya

Assistant Professor, Department of History, Shahis Bahonar University of Kerman

چکیده [English]

Parthians as revivers of the Iranian government, after defeating the domination of the aliens, with their actions had shown their Iranian qualities and properties and clarified their links with the Iranian culture and civilized society. Thus, the focus of this research is that: What was this Iranian government's approach to protecting the territory and protecting the borders of the country? And what evidence of their efforts in this area is available? Also how Parthians acted as an Iranian dynasty in the foundation of border fortifications and defense architecture, and how effective this action has been in protecting the borders? Therefore, the historical documents, and the archeological findings were studied through library research methodology and descriptive approach. The findings revealed that, Parthians according to their cultural-civilization background, and self-awareness of Iran's civilization; were bound to protect the borders, and for that purpose in addition to creating natural boundaries, by using of the art of military architecture formed the foundation of border fortifications and circular cities, thus succeeded in determining the territory and keeping the attackers across the borders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Border fortifications
  • Parthians
  • Border
  • Territory
  • Guard of Border
ـ ابن خردادبه، عبیدالله بن عبدالله(1967). مسالک و ممالک. لیدن: چاپ دخویه.
ـ استرابو (1370). جغرافیای استرابو. ترجمه همایون صنعتی‌زاده. تهران: بنیاد موقوفات افشار.
ـ اصطخری، ابواسحاق ابراهیم بن محمد، (2004). مسالک‌الممالک. لیدن افست بیروت: چاپ دارصادر.
ـ انوری، حسن(1389). «ایران در شاهنامه» مجله فرهنگی و هنری بخارا. سال سیزدهم. (شمارة پی‌درپی 77-78)
ـ آگاتانگغوس(1380). تاریخ ارمنیان ترجمه گارون سارکسیان تهران: انتشارات نائیری.
ـ آیلرز، ویلهم(1373). «ایران و بین‌النهرین»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان. پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد سوم. قسمت اول. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ باسورث، ک.ا(1373). «ایران و تازیان پیش از اسلام» تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد سوم. قسمت اول. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ بلعمی. ابوعلی محمد(1385). تاریخ بلعمی (تکلمه و ترجمه تاریخ طبری). تصحیح محمدتقی بهار. به کوشش محمد پروین گنابادی. تهران: زوّار.
ـ بیانی، ملکزاده(1374). تاریخ سکه از قدیمی‌ترین ازمنه تا دوره ی ساسانیان جلد 2. تهران: دانشگاه تهران.
ـ بیکرمان(1373). «تاریخ سیاسی دورة سلوکی»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد سوم. قسمت اول. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ بیوار، ا.د.ه(1373). «تاریخ سیاسی ایران در دورة اشکانیان». تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان. پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد سوم. قسمت اول. تهران: امیر کبیر.
ـ پاسدرماجیان، هراند(1369). تاریخ ارمنستان. ترجمه محمد قاضی. تهران: انتشارات تدین.
پلوتارخ(1380). ایرانیان و یونانیان، ترجمه احمد کسروی. تهران: نشر جامی.
ـ پیگولوسکایا، ن(1346). تاریخ ایران (از دوران باستان تا سده‌ی هجدهم). ترجمه کریم کشاورز. تهران: موسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
ـ پیگولوسکایا، ن(1387). شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان. ترجمه عنایت‌الله رضا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ الچیبگیان، ژاسمن(1382). ارمنستان و سلوکیان. تهران: انتشارات نائیری.
ـ داندامایف، محمد. آ(1381). تاریخ سیاسی هخامنشیان. ترجمه خشایار بهاری. تهران: نشرکارنگ.
ـ دوبواز، نیلسون(بی‌تا). تاریخ سیاسی پارت، اشکانیان. ترجمه علی‌اصغر حکمت. تهران: ابن سینا.
ـ زیمال. ا.و(1373). «تاریخ سیاسی ماوراءالنهر»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان. پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد سوم. قسمت اول. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ سرفراز، علی‌اکبر، فیروزمندی، بهمن(1393). باستان‌شناسی و هنر دوران تاریخی ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی. تهران: انتشارات مارلیک.
ـ سفر، فواد، مصطفی، محمدعلی(1376). هترا. ترجمه نادر کریمیان سردشتی. میراث فرهنگی.
ـ سیدسجادی، سیدمنصور(1383). مرو بازسازی جغرافیای تاریخی یک شهر برپایه نوشته تاریخی و شواهد باستان‌شناسی، تهران: سازمان میراث فرهنگی (پژوهشگاه).
ـ شول (کیل)، مونیکا(1392). «مدارکی دربارة تاریخ و فرهنگ خاراکنة پارتی»، امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن (مجموعه مقالات) ترجمه هوشنگ صادقی. تهران: نشر فرزان.
ـ طبری، محمد بن جریر(1375). تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر
ـ کاویانی پویا، حمید(1394). «بررسی مفهوم قلمرو و اهمیت مرز و مرزداری در دوران ماد و هخامنشی». جستارهای تاریخی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال ششم. شمارة دوم. صفحات 44-66.
ـ گوتشمید، هرمان آلفرد (1356). تاریخ ایران و ممالک همجوار آن از زمان اسکندر تا انقراض اشکانیان. ترجمه کیکاوس جهانداری. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ـ گیرشمن، رومن (1385). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمه محمود بهفروزی. تهران: جامی.
ـ لوزینسکی، فیلیپ(1380). خاستگاه پارت‌ها. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: نشر پژوهنده.
ـ لوکونین، ولادیمیر(1384). تمدن ایران ساسانی. ترجمه عنایت‌الله رضا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ لوکونین و.گ(1377). «نهادهای سیاسی، اجتماعی و اداری: مالیات‌ها و بازرگانی»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان. پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد سوم. قسمت دوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ محمدی‌فر، یعقوب(1387). باستان‌شناسی و هنر اشکانی. تهران: انتشارات سمت.
ـ دیاکونف، میخایل میخائیلوویچ (1351). اشکانیان. ترجمه کریم کشاورز. تهران: انتشارات پیام.
ـ نامۀتنسربه گشنسپ.(1354) تصحیح مجتبی مینوی با همکاری محمداسماعیل رضوانی. تهران: خوارزمی.
ـ نفیسی، سعید(1387). تاریخ تمدن ایران ساسانی. تهران: کتاب پارسه.
ـ نولدکه، تئودور(1388). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان، ترجمة عباس زریاب. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ ورستاندیک، آندره(1386). تاریخ امپراتوری اشکانیان. ترجمه محمود بهفروزی. تهران: نشر جامی.
ـ ولسکی، یوزف(1383). شاهنشاهی اشکانی. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر. تهران: ققنوس.
ـ هاوسر (برلین). اشتفان(1392). «هترا و پادشاهی اعراب». امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن (مجموعه مقالات) ترجمه هوشنگ صادقی. تهران: نشر فرزان.
ـ هرمان، جرجینا (1373) تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان. ترجمه مهرداد وحدتی. تهران: نشر دانشگاهی.
ـ هوف، دیتریش(1374). «نظری اجمالی به پایتخت­های ایران از آغاز تا ظهور اسلام». در پایتخت ­های ایران. به کوشش محمد یوسف کیانی. تهران. انتشارات سازمان میراث فرهنگی.