نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محسن صبوریان ¹
• حمید پارسانیا ²

¹ دانش آموخته دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

² دانشیار دانشکده‌ علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

حرکت اخباری‌گری، صورت‌بندی مجددی از طریقة محدثان بود که توسط محمدامین استرآبادی در سدة یازدهم آغاز شد. این حرکت حدود یک و نیم سده بر سرزمین‌های شیعی سایه گستراند. دربارة توفیقات این جریان در ایران و عراق معمولاً بیش از اندازه اغراق شده است، گویی در تمامی این یک و نیم سده مجتهدی در ایران و عراق باقی نمانده بود. شخصیت محوریِ عالمِ شیعی در سدة دوازدهم علامه مجلسی و مکتب اوست. شهرتِ او به حدی است که اصولیان سدة دوازدهم متأثر از مکتب حدیثی مجلسی هستند. گذار از مکتب افراطی استرآبادی به طریقة وسطای علامه مجلسی، راه را برای بازگشت و بازسازی طریقة اصولیان فراهم کرد. این حرکت از اواخر سدة یازدهم و اوایل سدة دوازدهم با نگاشتن حاشیه بر کتب اصولی آغاز شده بود. نهایتاً این حرکت توسط وحید بهبهانی، به ثمر نشست و در اواخر سدة دوازدهم، اخباریان به انزوا کشیده شدند. در این پژوهش روندِ برآمدنِ اخباریان و عقایدِ آنان را در سایة کتابِ مرجعِ اخباری‌گری، یعنی الفوائد المدنیة، شرح داده‌ایم. نخست با بیان و نقدِ نظراتِ مختلف پیرامونِ برآمدنِ اخباریان، مهم‌ترین عواملِ تاریخی و نظری را درباره این جنبش برجسته کرده‌ایم. سپس با توضیحِ تحولاتِ مکتبِ اخباری و همچنین مقاومتِ حوزة اصفهان در برابرِ اخباری‌گریِ استرآبادیْ تمهیدی برایِ بازگشت به جریانِ عقل‌گرایِ اصولی ارائه کرده‌ایم.
 

کلیدواژه‌ها

• اخباریان
• اصولیان
• اخباری‌گری
• علامه مجلسی
• محمد امین استرآبادی
• وحید بهبهانی

عنوان مقاله [English]

An Analysis on the Rise and Decline of the Akhbaris

نویسندگان [English]

• Mohsen Saboorian ¹
• Hamid Parsania ²

¹ PhD in Sociology, University of Tehran

² Associated Professor, Faculty of Social Siences, University of Tehran

چکیده [English]

Akhbari (scriptualist) movement, was a revival and reformulation of the traditionists, initiated by Muhammad Amin Astarabadi in 17th century, which became the leading school of shi'a jurisprudence for about one and a half century. It is rather exaggerated about the success of this movement so as to say there was no no 'Usuli (rationalist) mujtahid in these years in Iran and Iraq. The canonical school in 12th century is that of Muhammad Baqir Majlesi, by whom even 'Usuli mujtahids of this century are influenced and owe a lot. The transition from extremist school of Astarabadi to the moderate school of Majlesi opened a room for 'Usulies to reconstruct their teachings. This transition can be seen by writing commentaries to 'usuli writings through 17th and 18th centuries. Finally, this transition was yielded by Wahid Bihbihani, who was respected by both akhbaris and usulis because of his family relations. He could defeat akhbaris by the end of 18th century.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Akhbaris (scriptualists)
• 'Usulis (rationalists)
• Allameh Majlesi
• Muhammad Amin Astarabadi
• Wahid Bihbihani