نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• جواد موسوی دالینی ¹
• لیدا مودت ²
• اکبر حکیمی پور ³

¹ استادیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

² استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز

³ دانش آموخته دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

پژوهش در امور مالی و اداری در زمره موضوعاتی است که به دلایلی مانند کمبود اسناد، مدارک تاریخی و منابع تحقیقی کمتر مورد توجه محققان مسائل دوره صفویه قرار گرفته است. شمار چنین تحقیقاتی نیز به مراتب کمتر از بررسی ­ها در زمینه تشکیلات اداری و مالی می‌باشد. مسئله پژوهش حاضر فهم کاربرد و جایگاه اقتصادی اصطلاحات مالی ایران عصر صفویه است. در این پژوهش با بهره ­گیری از منابع تاریخی موجود و با تکیه بر شیوه توصیفی- تحلیلی، اصطلاحات مالی عصر صفوی در سطوح مختلف اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دستگاه مالیاتیِ ایران عصر صفوی با برخورداری از یک نظام سلسله­ مراتبی، بر قریب به اکثریت زمینه­ های اقتصادی و درآمدزای جامعه عصر خود نظارت داشته است. چنین نظارتی به‌وسیله حضور و فعالیت کارکنان و عمّال حکومتی در مراتب و درجات مختلف دیوان‌سالاری ممکن می­شد. همچنین بخش زیادی از اصطلاحات مالیْ مختص نظام اقتصادی شهری بود. حوزه ­هایی چون مشاغل و مواجب دیوان‌سالاری، هزینه­ های تشریفات درباری، پیشه ­های بازاری و اصناف، امور نظامی و لشکری و راهداری و گمرک از مهم­ترین حوزه ­های اقتصادیِ شهری آن عصر بودند که اصطلاحات مالی و مالیاتی آن­ها به همراه میزان مخارج یا دیگر هزینه ­هایشان در دفترهای دیوان استیفا به ثبت می­رسید. دو جامعة روستایی و کوچ­نشین نیز با توجه به کارکرد اقتصادی خود، بخشی از اصطلاحات مالی را که شامل مالیات ­های مربوط به کشاورزی، دامداری و تأمین نیروی نظامی بود به خود اختصاص می­دادند.
 
 

کلیدواژه‌ها

• اصطلاحات مالی
• دیوان مالی
• مالیات
• صفویه

موضوعات

• تاریخ تحولات ایران بعد از اسلام

عنوان مقاله [English]

Application of Financial Terms in Administrative System in Safavid Period

نویسندگان [English]

• Javad Mousavi Dalini ¹
• Lida Mavadat ²
• Akbar Hakimipour ³

¹ Assistant Professor, Department of History, Shiraz University

² Assistant Professor, Department of History, Shahid Chamran University of Ahwaz

³ PhD in History of Islamic Iran, Shiraz University

چکیده [English]

Research in finance and administration is one of the less concerned topics by researchers of Safavid period for some reasons, such as scarcity of historical documents and research resources. The research on financial terminology is far less than research on administrative and financial arrangements. The issue of present research is the function and economic position of financial terms of Safavid era. In this research, by using the historical method, financial terms of the Safavid era have been recognized at various levels of social and economic development. The results of the research indicate that Iran's taxing system of the Safavid era, with a hierarchical system, had controlled a vast majority of economic and income fields of the society of its own age. Such supervision was possible through the presence and activity of employees and government agents in different levels of bureaucracy. On the other hand, much of the financial terms were specific to the urban economic system. Areas such as bureaucracy, court fines, trades and guilds, military affairs, military, toll collecting, and customs were among the most important urban economic areas of that era; which financial and tax terminology, along with the amount of their tribute or other expenses, were recorded in the books of the taxing office. Two rural and nomadic communities considering their economic performance, allocated part of the financial terms to themselves that included taxes on agriculture, husbandry and military equipment.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Financial terms
• Financial court
• Tax
• Safavid