نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه جیرفت

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

براساس نظر یونگ، کهن­ الگوها محتویات ناخودآگاه جمعی هستند که از گذشته به ما به ارث رسیده ­اند. کهن­ الگو یک ایدة انتزاعی و باستانی و ویژگی بارز مشترک بین گروهی از امور، اشیاء و موجودات است. یونگ به آن صور بدوی و اولیه گفته است که طرح و الگوی کلی و باستانی رفتارها و پندارهای ما را به‌وجود می­آورد. این صُوَر جهانی که میراث نیاکان انسان­ هاست، همه ­زمانی و همه­ مکانی هستند، یعنی در همة زمان­ها و در همه جا به یک شکل عمل می­کنند و پدیدار می ­شوند. هدف اصلی این نوشتار، بررسی کهن­ الگوها در باورهای عامیانه حوزة تمدن هلیل­ رود است و در یک مطالعة میان­ رشته ­ای، براساس نظریه یونگ و با استفاده از منابع در دسترس به دنبال پاسخِ این پرسش است که کهن­ الگوهای شاخص در فرهنگ حوزه هلیل ­رود کدامند و موجد چه باورهایی شده ­اند؟ ابزار گردآوری اطلاعات در این مقاله، مطالعات کتابخانه ­ای و بررسی میدانی از طریق مشاهدة عینی است. به نظر می­رسد که اساس شکل­ گیری کهن ­الگوها، نقش ارزشی آن­ها در زندگی مردم حوزه هلیل ­رود باشد که موجد آداب و رسوم خاصی در منطقه شده­اند. برجسته­ترین نمادها و کهن­الگوهایی که باعث شکل‌گیری باورهای عامیانه در حوزه تمدنی هلیل ­رود شده است، کهن ­الگوهای جمعی و فردی، آتش، درخت­ت باری، پیر دانا و مانا هستند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Archetype in Halilrood Civilization Basin Based on Yung Theory

نویسندگان [English]

  • Reza Sehhatmanesh 1
  • Yosof Faryabi 2
  • Masoumeh Barsam Barsam 3

1 Assistant Professor, Department of History, University of Jiroft

2 MA in Art research, University of Sistan and Baluchestan

3 PhD Candidate in Archeology, Art University of Isfahan

چکیده [English]

According to Yung, archetypes are collective unconscious contents that we inherited from the past. Archetype is an abstract and ancient idea and shared specific features between groups of affairs, objects and creatures. Yong said that the basic and primitive forms create overall pattern and design our ancient behaviors and beliefs. These universal forms that are human ancestors’ inheritances are in all times and all places, this means they perform in same way in all times and in all places. Main objective of this paper is to review the old pattern in folk beliefs of Halilrood civilization and in an interdisciplinary study, based on Yung's theory and using the resources available wants to answer this question that what are prominent archetypes in Halilrood culture and what is causing their beliefs? Method of collecting data in this paper is documentary and field research of objective observation. It seems that the basis of archetypes' formation is their norm role in life of Halilrood people. Most prominent symbols and archetypes that cause the formation of folk beliefs in Halilrood civilization are individual and collective archetypes, fire, tree descent and old wise leaders.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archetype
  • Yung
  • Fire
  • Tree
  • Halilrood Civilization Basin
-ابن ماجه، محمد بن یزید( 1975م ). سنن. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
ـ اقبالی، ابراهیم؛ حسین قمری گیوی و سکینه مرادی (1386). «تحلیل داستان سیاوش بر پایه نظریه یونگ». دانشگاه تبریز. ش 8. صص 69- 85.
ـ امینی، محمدرضا (1381). «تحلیل اسطوره قهرمان در داستان ضحاک و فریدون بر اساس نظریات یونگ». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. ش 34. دوره 17. صص53-64.
ـ باقری­پور، اشرف (1389). «یونگ و روان‌شناسی دین». پژوهش­های فلسفی. ش 18. ص 155-179.
ـ بُتلاب اکبرابادی، محسن و معصومه برسم (1395). «مرگ به مثابه تشرف و نوزایی» (نگرش اسطوره­ای به آیین­های مرگ در حوزة تمدنی هلیل­رود). مجله مطالعات ایرانی. ش 29. س 15. صص1-18.
ـ بهار، مهرداد (1373). جستاری چند در فرهنگ ایران. تهران: نشر روز.
ـ بی. ­ناس، جان (1370). تاریخ جامع ادیان. ترجمة علی­اصغر حکمت. تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی. چاپ 5.
ـ پناهی، مهین (1389). «کهن­الگوی زایش یا مادران ازلی نمود آن در غزل­های بیدل دهلوی». مطالعات روان­شناختی و اجتماعی زنان. س 8. ش 3. صص103- 127.
ـ تسلیمی، علی و مجتبی میرمیران، (1389). «فرایند فردیت در شاهنامه با تکیه بر ـ شخصیت رستم». ادب­پژوهی. دوره 4. ش 14. صص 29- 48.
ـ تفضلی، احمد (1367). «آتش»، در دایرة­المعارف بزرگ اسلامی. ج 1. تهران:  مرکز دایرة­المعارف بزرگ اسلامی.
ـ جعفری، طیبه (1389). «تحلیل و نمادپردازی پیامبر نوشته جبران خلیل جبران با توجه به کهن­الگوهای روان‌شناسی یونگ». مجله فنون ادبی. س 2. ش 2. صص123-134.
ـ جم­زاده، الهام (1387). آنیما در شعر شاملو. چاپ اول، تهران: نشر خورشید.
- حرعاملی، محمد بن حسن (1391ق). وسائل الشیعه. بیروت. ‌دارالاحیاء التراث العربی.
ـ دوستخواه، جلیل (1385). اوستا. پژوهش جلیل دوستخواه. ج2. تهران: مروارید. چ 10.
ـ راس. آلن. ا (1375). روان‌شناسی شخصیت. ترجمه سیاوش جمالفر. نوبت دوم. تهران: نشر روان.
ـ رضی، هاشم (1382) دین و فرهنگ ایرانی پیش از عصر زرتشت. تهران: انتشارات سخن. چ اول.
ـ رمضان ماهی، سمیه؛ محمد فدوی و حسن بلخاری قهی (1389). «تجلی آیین ور در نگاره گذر سیاوش از آتش». مجله هنرهای زیبا. دوره 2. ش41. صص53- 62.
ـ شایگان، داریوش (1371). بت‌های ذهنی و خاطره ازلی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ شمیسا، سیروس (1381). نقد ادبی. تهران: انتشارات فردوس. چ 3 .
ـ  ـــــــــــ (1383). نقد ادبی. تهران: انتشارات فردوس.
- شهید اول، محمد بن جمال‌الدین(1386). اللمعة الدمشقیه. نجف: منشورات جامعه النجف الدینیه.
ـ عفیفی، رحیم (1374). اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته­های پهلوی. تهران: توس.
ـ فروید، زیگموند (1340). روانکاوی و تحریم زناشویی محارم. ترجمه ناصرالدین صاحب­الزمانی. تهران: موسسه مطبوعاتی عطایی. چ3.
ـ  ـــــــــــ (1351). توتم و تابو. ترجمه محمدعلی خنجی. تهران: کتابخانه طهوری. چ2.
ـ فریزر، جیمز جرج (1383). شاخة زرین، پژوهشی در جادو و دین. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: نشر آگاه.
ـ فلاحتی، مریم (1382). «تقدس آتش در ادیان». ادیان و عرفان. ش 6. صص41- 46.
ـ کلانتری خاندانی، حسین (1387). سیری در جغرافیای استان کرمان. کرمان: مرکز کرمان‌شناسی. چ اول.
ـ گروسی، عبدالله (1369). «آیین‌های زایش و رویش در جنوب کرمان». نشریه دانشکده ادبیات علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. س اول. ش اول.
ـ گلی، احمد و فرهاد محمدی (1390). مقاله «وَر آتش». نشریه نامه پارسی. شماره 57 و 56، صص80-100.
ـ مجیدزاده،‌ یوسف (‌1382). جیرفت کهن­ترین تمدن شرق. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چ اول.
ـ مدرسی، فاطمه و پیمان ریحانی­نیا (1391). «بررسی کهن­الگوی سایه در اشعار مهدی اخوان ثالث». س دوم. ش اول. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. صص 113- 137.
ـ مصطفوی، آناهیتا (1370). «چهارشنبه سوری». ایران‌شناسی. س اول. ش ۳ و ۴، صص4-8.
ـ میرمیران، سیدمجتبی و انوش مرادی(1392). «تحلیل کهن­الگویی داستان رستم و اسفندیار». فصلنامه مطالعات داستانی. س1. چ2. صص95- 109.
ـ نجم، سهیلا (1390). هنر نقالی در ایران. تهران: فرهنگستان هنر.
ـ نوبان، مهرالزمان (1380). «چشمه‌ها، قدمگاه‌ها و درختان نظرکرده». کتاب ماه هنر. ش 31ـ 32. صص78- 79.
ـ هینلز، جان راسل(1383) شناخت اساطیر ایران. ترجمه باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
ـ یاوری، حورا (1386). روانکاوی و ادبیات(از بهرام گور تا راوی بوف کور). تهران: سخن.
ـ یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی؛ مادر، ولادت مجدد، روح، مکار. ترجمه پروین فرامرزی. تهران: آستان قدس. چ اول.
ـ ـــــــــــ (1371). خاطرات، رویاها، اندیشه. ترجمه پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـ ـــــــــــ (1373). روان‌شناسی و کیمیاگری. ترجمه پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی و بنیاد پژوهش­های اسلامی.
ـ  ـــــــــــ (1378). انسان و سمبل­هایش. ترجمه محمود سلطانیه. تهران: جامی.
ـ ـــــــــــ (1352). انسان و سمبل­هایش. ترجمه ابوطالب صارمی تهران: امیرکبیر. چ اول.
- Mei, Y.P.(1986), “Mountains”, Encyclopedia of Religion, Mircea Eliade(ed.), vol.14.
- Basafa, Hassan, Mohammad Hosein Rezaei(2014). A Comparative Study of Chlorite Vessels Iconography, Discovered from HalilRood Basin. Sociology and Anthropology 2(5). 196-200.