نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

اقوام‌ اویرات از جمله قبایلی بودند که با حضور در ساختار نظامی حکومت ‌چنگیز با وی پیمان دوستی بسته و ‌به پشتوانة اعتبار نسب و رابطة خویشاوندی توانستند در مناسبات ‌سیاسی ایلخانان نقش مهمی ایفا کنند. این مقاله بر آن است تا نشان دهد نقش امرای‌ اویراتی در مناسبات ‌سیاسی با ایلخانان چه بود؟ دستاوردها نشان می‌دهد دوره نخست اویرات‌ها از طریق ائتلاف با اولوس چنگیز و ازدواج با اوروغ او، به‌ویژه دختران وی، توانستند در ساختار حکومت جای پای خود را محکم کنند. از چهره‌های سرشناس این دوره می‌توان به امیرارغون‌آقا وزیر حکومت ‌ایلخانی اشاره کرد. با قدرت‌گیری امیرنوروز دورة چالش قبایل‌ اویرات به ‌رهبری امیرنوروز با حاکمیت ‌ایلخانی آغاز شد که نتیجه آن مهاجرت خیل عظیمی از اویراتی‌ها به قلمرو ممالیک ‌مصر بود. شورش سولامیش از مهم‌ترین مناسبات ‌سیاسی اویرات‌ها و ایلخانان در دوره دوم به شمار می‌آید. در دوره سوم مقارن انحطاط حکومت ‌ایلخانی می‌بایست به نقش علی‌پادشاه دائی ابوسعید ایلخانی و نماینده اویراتی‌ها در قلمرو روم و امیرارغونشاه حاکم‌ اویراتی خراسان توجه ویژه‌ای داشت. در پژوهش‌ حاضر با روشی توصیفی‌تحلیلی نقش امیران ‌اویراتی چون امیرارغون‌آقا، امیرنوروز، سولامیش و علی‌پادشاه دائی ابوسعید ایلخانی در جریان‌های ‌سیاسی ایلخانان مورد ارزیابی قرار گرفته ‌است.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Oirats Governors in Political Relations of the Ilkhanate

نویسنده [English]

  • Fatemeh Rostami

چکیده [English]


The oirate people were of the tribes, in which by the presence in military structure of Genghis’s ruling, contracted an alliance with him and in support of ancestry credit and familial connection could play a leading role in political relations of The Ilkhanate. This article tends to show, what was the role of Oirate’s governors in political relations of The Ilkhanate. Achievements demonstrate that in first period, through the coalition with Genghis Ulus and marring his daughters, could gain a foothold in government framework. One of the celebrated figures of this time whom can be pointed out to, is Emir Arghun-Agha, minister of The Ilkhanate government. Assumption of authority by Emir Nauruz, the challenging period of Oirate tribes under the leadership of Emir Nauruz with the ruling of Ilkhanate started, in which led to mass emigration of Oirates to the Mamluk real in Egypt. Uprising of Sulamish is considered as one of the major political relations of Oirates and Ilkhanate in second period. In third period, coincident with the decline of Ilkhanate government must pay specific attention to the role of Ali Shah the uncle of Ilkhan Abu Sa’id and Oirates’s representative in Roman realm and Emir Arghun Shah, Oirate ruler of Khorasan. In this research with descriptive method, the role of Oirate’s ruler such as Emir Arghun-Agha, Amir Nauruz, Sulamish, Ali Shah the uncle of Ilkhan Abu Sa’id in Ilkhanate’s political current has been taken into consideration.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mongol
  • The Ilkhanate
  • The Oirates
  • Emir Arghun
  • Emir Nauruz
  • Sulamish
  • Ali Shah
ـ آشتیانی، عباس ‌اقبال (1388). تاریخ ‌مغول: از حمله چنگیز تا تشکیل دولت ‌تیموری. تهران: امیرکبیر. چاپ نهم.
ـ آقسرایی، محمود بن محمد (1362). تاریخ سلاجقه روم (مسامرة‌الاخبار و مسایرة‌الاخیار). تصحیح عثمان توران. تهران: اساطیر.
ـ آیتی، عبدالمحمد (1383) تحریر تاریخ‌ وصاف. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1368). العبر: تاریخ ابن‌خلدون. ترجمه عبدالمحمد آیتی. بی‌جا. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت و آموزش عالی.
ـ ابن‌الوردی، زین‌الدین عمر بن مظفر (1417 ق). تاریخابن‌الوردی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ـ اشپولر، برتولد (1374). تاریخ‌ مغول در ایران. ترجمه محمود میرآفتاب. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ (1366). ترکستان‌نامه. 2 ج. کریم کشاورز. تهران: آگاه.
ـ باسورث، ادموند کالیفورد (1378). تاریخ غزنویان. ترجمه حسن انوشه. 2 ج. تهران: امیرکبیر. چاپ دوم.  
ـ بناکتی، احمد (1348). تاریخ ‌بناکتی: روضة اولی‌الالباب فی‌المعرفة التواریخ والانساب. تصحیح جعفر شعار. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
- بیانی، شیرین (1386). مغولان و حکومت ایلخانی در ایران. تهران: انتشارات سمت. چاپ پنجم.
- تتوی، احمد(1382). تاریخ الفی (تاریخ هزار ساله اسلام). تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ پیلو، پل (1382). تاریخ سری مغولان. ترجمه شیرین بیانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چ دوم.
ـ تاریخ ‌شاهی قراختائیان (2535). تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ـ جوینی، علاءالدین عطاءالملک (1387). تاریخ‌ جهانگشای جوینی. 3 ج. تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی. تهران: هرمس.
ـ حافظ ‌ابرو (1380). زبدةالتواریخ. تصحیح سید کمال حاج سید جوادی. 4 ج. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـ خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین الحسینی (1380). حبیب‌السیر فی اخبار نوع البشر. 4 ج. تصحیح جلال‌الدین همائی. تهران: اساطیر.
ـ دوغلات، میرزا محمدحیدر (1383). تاریخ‌رشیدی. ترجمه عباسقلی غفاری فرد. تهران: میراث مکتوب.
ـ روستا، جمشید (1386). «امیرنوروز؛ سردار نافرجام». مجله پژوهشنامه تاریخ. سال دوم. شماره ششم.
ـ سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1372). مطلع سعدین و مجمع بحرین. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ سومر، فاروق (1381). اوغوزها (ترکمن‌ها). ترجمه آنادردی عنصری. تهران: حاجی طلایی.
ـ سیفی، احسان (1388). «تحقیقیپیرامونوافدیه‌یاویراتیه: بزرگ‌ترینموجپناهندگانمغولبهدولتممالیکمصر». فصلنامهتخصصیفقهوتاریختمدن. سال ششم. شماره بیست و یکم.
 ـ شبانکاره‌ای، محمد بن علی بن محمد (1376). مجمع‌الانساب. 2ج. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
ـ کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد (1348). تاریخ‌ اولجایتو. به اهتمام مهین همبلی. تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
ـ کتبی، محمود (1364). تاریخ آل‌مظفر. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر. چ دوم.
ـ گروسه، رنه (1365) امپراطوری‌صحرانوردان. ترجمه عبدالحسین میکده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ دوم.
ـ مستوفی، حمدالله (1394). تاریخ‌گزیده. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر. چاپ ششم.
ـ همدانی، خواجه رشیدالدین فضل‌الله (1358ق/1940م). تاریخ‌مبارک غازانی. تصحیح کارل‌یان. ناشر اوقاف گیب.
ـ یزدی، شرف‌الدین علی (1387). ظفرنامه. 2 ج. تصحیح سید سعید سید میرمحمد صادق و عبدالحسین نوایی. تهران: انتشارات مجلس شورای اسلامی.
 
 
-Ayalon , David (1951) "the wafidiya in the mamluk kingdom". Studia Islamica, Hyderahad, Deccan.
-Guchinova, Elza-Bair (2006) The Kalmyks, Translated by David C. Lewis, Routldge: London &New York.
-Irwin, Robert (2004)"Futhwwa: Chivalry and Ganqsterism in medieval cairo,"Essays in honor of j.m Rogers”, volums 21, Leiden-Brill.
- Jackson PeterARŪN ĀQĀ,” The Encyclopædia Iranica”. Vol. II, Fasc. 4, pp. 401-402.
- Jackson Peter and Charles Melville,  GĪĀH-AL-DĪN MOAMMAD ,The Encyclopædia. Iranica”. Vol. X, Fasc. 6, pp. 598-599
-Nakamachi, Nobutaka (2006) The Rank and Status of Military Refugees in the Mamluk Army:A Reconsideration of the Wāfidiyah, Mamluk studies ReiIew, The University of Chicago, VOL. 10, NO. 1.
 
-West, Barbara A (1967) Encyclopedia of the peoples of Asia and Oceania, Printed in the United of America.
 
-Wing,Patrick, The Decline of the Ilkhanate and the Mamluk Sultanate’s EasternFrontier,Mamluk stuides,The University of Chicago, Review Vol. 11, No. 2.
-Липчук Я.В (Pylypchuk, Yaroslav) ‌) 2016( , Казачествующие царевичи и Моголистан [Cossack-Prince and Mogolistan] // История Турана [History of Turan]. № 1-3. Ташкент,. С(p p)73-79.
- ــــــــــ (2016) Служилые татары в войнах Великого Княжества Московского конца XV - середины XVI в. // Жусуп Баласыгдын 1000 жылдыгына арналган жыйнак Бишкек, С(p p) 233-239.
 
ـــــــــــ - (2016) Казачество и завоевания Мухаммеда Шейбани в письменных источниках (источниковедческий анализ) // Scriptorium Nostrum. № 2. Херсон, С (p p) 218-246.
 
-Ì. Ñ. Óëàíîâ) 2013) Буддизм в транскультурном пространстве Юга России, “Studia Culturea”. Выпуск 18:p p 135-144.
 
- Golden, peter The Migrations Of The Oguz” https://www.academia.edu/763468.