نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

واگذاری امتیاز دارسی در سال 1280ش/1901 م ودر پی آن کشف نفت در مناطق نفت خیزخوزستان و احداث پالایشگاه عظیم آبادان ،موجب سراریز شدن نیروی کار از خارج وداخل ایران ، به این مناطق گردید . نیروی کار، که تحت عنوان کارگربه استخدام شرکت نفت انگلیس وایران درآمدند از بسیاری از حقوق اولیه ی خود محروم بودندو خواسته ای جز احقاق حقوق از کف رفته ی خود نداشتند، تنها راه چاره را، در برپایی اعتصاب در محیط کار می دیدند . در این مقاله فرایند اعتصاب کارگران مناطق نفت خیز خوزستان در دو محور ارزیابی شده است : زمینه ها وعلل اعتصابات کارگری که بیشتر این اعتصابات جنبه صنفی و معیشتی داشت تا سیاسی . و هدف کارگران از برپایی اعتصاب ،افزایش حقوق و دستمزد ، تهیه مسکن و برخورداری از امکانات رفاهی و بهداشتی بهتر بود . در محور دوم مراحل اعتصاب کارگران در پنج مقطع زمانی که آغاز آن سال 1299 ش و پایان آن همزمان با ملی شدن ضنعت نفت در سال 1330 ش است مورد برسی و تحلیل قرار می گیرد .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Forming Labor Stike Processing in Khouzestan Oil Zones (From Oil Genesis Till Oil Industry Nationnalized Movement)1908-1951

نویسندگان [English]

  • Mostafa Nadim 1
  • Reza Habibinejad 2

1

2

چکیده [English]

Forming Labor Strike Processing in Khouzestan Oil Zones
(From Oil Genesis till Oil Industry Nationalized Movement )
1287- 1330
Mostafa Nadim* / Reza Habibi Nezhad**
Abstract
Darsi privilege cession in 1280 /1901, then oil discovery in Khouzestan oil regions and Abadan great refinery construction caused an increasing flow of laborers from in and out of Iran came there. Labor power, called laborers employed in England and Iran oil companies, deprived from so much initial rights wanted nothing except getting their lost rights, thought that making strike in their labor circumference was the only way. In this article ,labor strike in Khouzestan oil zones is analyzed in two axes: Backgrounds and reasons for labor strikes which most of them was in living and trade aspect than political and their purpose of strike was increasing in wages and rights, house preparing and having better welfare and hygienic equipments. In the second axis of labor strike procedure, five periods of time would be analyzed which its beginning was 1299 and its ending was simultaneous to the oil industry nationalization .
Key words: Laborers strike, oil ,oil zones, Iran and England oil company,
Khouzestan
*Shiraz University Associate Professor(article advisor )Post Electronic:mos.nadim@gmail.com
**Shiraz University Senior. Post Electronic: Olympia 17 m17@yahoo. com

کلیدواژه‌ها [English]

  • laborers strike
  • Oil
  • oil zones
  • iran and England oil company
  • khouzestan
ـ اتابکی، تورج (1390). دولت و فرودستان. ترجمه آرش عزیزی. تهران: انتشارات ققنوس.
ـ ازغندی، علیرضا (1390). روابط خارجی ایران 1357ـ1320. تهران: نشر قومس.
ـ اسکراین، سر کلارمونت (1363). جنگ‌های جهانی در ایران. ترجمه حسین نجف‌آبادی فراهانی. تهران: انتشارات نوین.
ـ افتخاری، یوسف(1370). خاطرات دوران سپری‌شده(خاطرات و...). به کوشش کاوه بیات و مجید تفرشی. تهران: انتشارات فردوسی. 
ـ افشین، کاظم (1333). نفت و خوزستانیان. تهران: اداره روابط عمومی شرکت‌های عامل نفت ایران.
ـ امام (اهوازی). سید محمدعلی (1379). تاریخ خوزستان. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ـ انصاری، مصطفی (1384). تاریخ خوزستان (1878ـ 1925). ترجمه محمد جواهرکلام. تهران: انتشارات شادگان.
ـ ایوانف، م.س (1356). تاریخ نوین ایران. ترجمه هوشنگ تیزابی و حسن قائم‌پناه. بی‌نا.
ـ برهان، عبدالله (1378). کارنامه حزب توده. ج 1. تهران: انتشارات نشر علم.
ـ تقوی، حسین (1359). جنبش اجتماعی ایران (شهریور 1320 28 مرداد 1332). تهران: نشر فانوسا.
ـ جمعی از پژوهشگران (1387). حزب توده از شکل‌‌گیری تا فروپاشی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
ـ جوانشیر، ف. م (1359). تجربه 28 مرداد (نظری به تاریخ جنبش ملی‌شدن نفت ایران). بی‌جا، انتشارات حزب توده ایران.
ـ ذبیح، سپهر (1364). تاریخ جنبش کمونیستی در ایران. ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی. تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی.
ـ روحانی، فواد (1352). تاریخ ملی‌شدن صنعت نفت ایران. تهران: انتشارات شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
ـ ساتن، الول (1374). نفت ایران. ترجمه رضا رئیس‌طوسی. تهران: انتشارات صابری.
ـ طاهراحمدی، محمود (1378). «درآمدی بر اتحادیه‌های کارگری خوزستان 25-1332». فصلنامه فرهنگی و اجتماعی گفتگو. پاییز 78. ش 25.
ـ طرفی، عباس (1383). مدیران صنعت نفت ایران. ج ا. ناشر مؤلف.
ـ علم، مصطفی (1371). نفت، قدرت و اصول. ترجمه غلامحسین صالحیار. تهران: انتشارات اطلاعات.
ـ فاتح، مصطفی (1334). پنجاه سال نفت. تهران: انتشارات کاوش.
ـ فخیمی، قباد (1387). سی سال نفت ایران. تهران: انتشارات کتاب مهراندیش.
ـ فرمانفرمائیان، منوچهر و رخسان فرمانفرمائیان (1383). خون و نفت (خاطرات یک شاهزاده ایرانی). ترجمه مهدی حقیقت‌خواه. تهران: انتشارات ققنوس.
ـ فلور، ویلم (1371). اتحادیه‌های کارگری و قانون کار در ایران 1900 1941. ترجمه ابوالقاسم سرّی. تهران: انتشارات توس.
ـ کیبل، جیمز (1377). طرح سرّی مداخله در آبادان. ترجمه جمشید زنگنه. تهران: انتشارات روزنه .
ـ لسانی، ابوالفضل (1357). طلای سیاه یا بلای ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ لهسائی‌زاده، عبدالعلی (1385). جامعه‌شناسی آبادان. تهران: انتشارات کیان مهر.
ـ موحد، محمدعلی (1387). خواب آشفته نفت. جلد اول. تهران: نشر کارنامه.
ـ وزیری، شاهرخ (1379). نفت و قدرت در ایران. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر. تهران: مؤسسه انتشارات عطائی.
ـFerrier , R. w. (1994) , The History of the petroleum company(vol) , London.                      
ـ Ladjevardi , Habib , Labor , Unions andAutocrac in iran (contemporary issues in the Middle East) Syracuse univer (sd ) : 1 sted edition (November 1985)
ـ Persia , annual Report , 1928 , in Iran political Diaries , 1881-1965 , vol .8 : 1927-1930 , Dr. R. M .Burell (General Editor ), Archive Editions , 1997
ـ آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 4429 / 240 
 ـ آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 21224 / 240
 ـ آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 12127 / 240
 ـ آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 8028 / 230
 ـ آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند شماره 3 / 185 / 2 – 310
 ـ مجله اخبار هفته، شماره 85، چهاردهم تیرماه 1327، آبادان: چاپخانه شرکت نفت.
 ـ مجله اخبار هفته، شماره 94، پنجم شهریور 1327، آبادان: چاپخانه شرکت نفت.
 ـ مجله اخبار هفته، شماره 95، دوازدهم شهریور 1327، آبادان: چاپخانه شرکت نفت.
ـ مجله اخبار هفته شماره 96، نوزدهم شهریور 1327، آبادان: چاپخانه شرکت نفت.