نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

3 استادگروه تاریخ دانشگاه اصفهان

4 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

چکیده

سیاست ،تجارت و زیارت در حجاز ، واژه هایی هستند که روابط بین آن ها بروز پدیده هایی را موجب شد ، که تبیین این روابط موضوع اصلی مقاله حاضر است . این پژوهش با تشریح وضعیت بازار های عرب مقارن ظهور اسلام و اهداف و چگونگی تشکیل آن ها ، کیفیت تأثیر گذاری مفاهیم سه گانۀ مورد نظر پژوهش در تحولات قرن اول هجری در سرزمین حجاز را مورد بررسی قرار می دهد. مسئله اصلی این است که آیا می توان بین سیاست، تجارت و زیارت در حجاز رابطه ای کشف کرد که تأثیر قابل توجهی در حوادث قرن اول هجری داشته باشد؟ و در صورت اثبات ، علل اصلی چگونگی قابل تبیین هستند؟ این پژوهش نشان داد که علیرغم برخی مخالفتهای اولیه مسلمین با بهره برداری های خاص اقتصادی و سیاسی از پدیده حج و زیارت، سرانجام اسلام به نوعی بر این کارکردها صحه گذارد و عاقبت شکل دیگر زیارت اماکن مقدس یعنی زیارت قبور اولیاء الهی بنا بر دلایلی که ذکر شده است خود به موضوع کشمکش تبدیل گردد . علاوه بر آن خلفا خصوصا در دوره بنی امیه همچون عصر جاهلیت از حج به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاسی خود سود بردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Historical explanation of the relationship between politics, trade and pilgrimage in the Hejaz (first century AD)

نویسندگان [English]

  • Amin Reza Tohidi 1
  • Mostafa Pirmoradian 2
  • Seyed Asghar MahmoodAbadi 3
  • Asqar Montazer o Alghaem 4

1 PhD student in Islamic History, University of Isfahan, Faculty Member of Shahid Bahonar University of Kerman

2 Assistant Professor, Department of History of University of Isfahan

3 Professor Department of History of Isfahan University

4 Professor Department of History of Isfahan University

چکیده [English]

Politics, trade and pilgrimage in the Hijaz, words that relations between the phenomena that led to the central theme of this article is to explain this relationship. This study describes the simultaneous rise of Islam and the Arab market objectives and how they are formed, affecting the quality of the research in the development of the first century AD concepts Tuesday urban wetland in the Hijaz examined. The main question is whether it can be between politics, trade and pilgrimage to the Hijaz relationship discovered that a significant influence on the events of the first century AD have? And, if proven, are the main reasons explained how?has become the subject of conflict. In addition, the Umayyad caliphs, particularly in the age of ignorance of the pilgrimage as a tool to further political goals have benefited.Before the advent of Islam's holy places of pilgrimage subject Hejaz so prominent business and political leaders of the region was mixed pagan. Hence the mission of Prophet Muhammad (PBUH) about the impact of new regulations on the origin of many of the negative reactions and opposition element pilgrimage to Islam's noble area Keywords: pilgrimage, politics, Hijaz, the caliphs, trade

کلیدواژه‌ها [English]

  • pilgrimage
  • Politics
  • Hijaz
  • the caliphs
  • Trade
-        آلوسی، محمود شکری (1314ق). بلوغ‌الارب فی معرفة احوال‌‌العرب. تصحیح محمد بهجه الاثری. مصر: مؤسسه للطباعه الحدیثه.
-        ابطحی، السید مرتضی (1416ق). الشیعه فی احادیث الفریقین. قم: چاپخانۀ امیر.
-        ابن‌ابی‌الحدید (1404ق). شرح نهج‌البلاغه. ج۱۵ و ۱۶. قم: منشورات مکتبه آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
-        ابن‌اثیر، علی‌بن محمد (1398ق). الکامل فی التاریخ. ج۱، ۳ و ۴. بیروت: دارالفکر.
-        ابن‌اعثم کوفی، محمدبن علی (1968). الفتوح.  ج۲. حیدرآباد دکن.
-        ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم (1406ق). منهاج السنه النبویه. تحقیق محمد رشاد سالم. مصر: مؤسسۀ قرطیه.
-        _____ [بی‌تا]. اقتضاء الصراط المستقیم. به‌کوشش محمد حامد الفقیه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
-        ابن‌جبیر، محمدبن احمد (1984). رحله. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-        ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن علی [بی‌تا الف]. الاصابه فی تمیز الصحابه. بیروت: داراحیاء التراث.
-        _____ [بی‌تا ب]. فتح‌الباری شرح صحیح‌البخاری. تحقیق محب‌الدین الخطیب. ج۷. بیروت: دارالمعرفه.
-        ابن‌حجر هیثمی، احمدبن محمد (1997). الصواعق المحرقه علی اهل الرفض و الضلال و الزندقه. تحقیق عبدالرحمن‌بن عبدالله الترکی. کامل محمد الخراط. ج۱. بیروت: مؤسسه الرساله.
-        ابن‌حنبل، احمدبن محمد [بی‌تا]. المسند. ج۵. مصر: مطبعه المیمنه.
-        ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌بن محمد (1984). تاریخ ابن‌خلدون. ج۳. بیروت: دارالقلم.
-        ابن‌رسته، احمدبن عمر [بی‌تا]. الاعلاق النفیسه. بیروت: دارصادر.
-        ابن‌شبه نمیری، عمربن شبه (1410ق). تاریخ المدینة المنوره. تحقیق فهیم محمد شلتوت. ج۱. قم: دارالفکر.
-        ابن‌طقطقی، محمدبن علی (1367). تاریخ فخری. ترجمۀ محمدوحید گلپایگانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-        ابن‌عساکر، علی‌بن حسن (1948). تاریخ مدینۀ دمشق. بیروت: دمشق.
-        ابن‌قتیبه، عبدالله‌بن مسلم (1373). عیون‌الاخبار. ج۱.  قم: منشورات الشریف الرضی.
-        _____ (1387). الامامه و السیاسه. ج۱ و ۲. قاهره: چاپ طه محمدزینی.
-        ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر (1407ق). البدایه و النهایه. تحقیق احمد ابوملحم. ج۸. بیروت.
-        ابن‌ماجه، محمدبن یزید (1952-1953). سنن ابن‌ماجه. به‌کوشش محمدفؤاد عبدالباقی. قاهره.
-        ابن‌منظور، محمدبن مکرم [بی‌تا]. لسان‌العرب. ج۷. بیروت: دارصادر.
-        ابن‌نجار، محمدبن محمود [بی‌تا]. الدره‌الثمنیه. به‌کوشش حسین محمدعلی شکری. بیروت: دارالارقم‌بن ابی‌الارقم.
-        ابوالفرج اصفهانی، علی‌بن حسین (1992). الاغانی. ج۱۲، ۱۳، ۱۵ و ۲۱.بیروت: دارالکتب العلمیه.
-        ابوداود، سلمان‌بن اشعث (1410ق). سنن ابی‌داود. ج۲. بیروت: دارالفکر.
-        ابونعیم، احمدبن عبدالله (1415ق). حلیة‌الاولیاء و طبقات‌الاصفیاء. ج۵. بیروت: دارالکتب العلمیه.
-        ازرقی، محمدبن عبدالله (1415ق). اخبار مکه. به‌کوشش رشدی صالح. مکه: مکتبه‌الثقافه.
-        افغانی، سعید (1974). اسواق‌العرب فی الجاهلیه و الاسلام. ج۲. بیروت: دارالفکر.
-        امینی، عبدالحسین (1366). الغدیر. ج۵. تهران. دارالمکتب الاسلامیه.
-        بخاری، محمدبن اسماعیل [بی‌تا]. الصحیح. ج۲.بیروت: دارالفکر.
-        بربهاری، محمدبن حسن (1408ق). شرح‌ السنه.تحقیق محمدسعید سالم قحطانی. دار ابن‌القیم.
-        بکری، عبدالله‌بن عبدالعزیز (1403ق). معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع. تحقیق مصطفی السقاء. ج۳. بیروت: عالم الکتب.
-        بلاذری، احمدبن یحیی (1959). انساب‌الاشراف. به‌کوشش محمد حمیدالله. ج۱ و ۶.  قاهره.
-        پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ (1362). اسلام در ایران. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: پیام.
-        حاکم نیشابوری، محمدبن عبدالله (۱411ق). المستدرک علی الصحیحین. تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا (با تعلیقات ذهبی). ج۴. بیروت: دارالکتب العلمیه.
-        حنبلی، مجیرالدین‌عبدالرحمن‌بن محمد (1973). الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل. ج۱. عمان: مکتبه‌المحتسب.
-        خلیفه‌بن خیاط (1415ق). تاریخ خلیفه‌بن خیاط. بیروت: چاپ مصطفی نجیب فواز و حکمت کشلی فواز.
-        خوارزمی، محمد‌‌بن اسحاق [بی‌تا]. اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثه و البیت العتیق. ج۲. مکه مکرمه: مکتبه نزار مصطفی الباز.
-        دینوری، احمدبن داود  (1366). اخبارالطوال. ترجمۀ دکتر محمود مهدوی دامغانی. تهران: نشر نی.
-        ذهبی، محمدبن احمدبن عثمان (1993). سیر اعلام النبلاء. بیروت: مؤسسه‌الرساله.
-        رفعت پاشا، ابراهیم (1377). مرآه‌الحرمین. ترجمۀ انصاری. ج۱. تهران: مشعر.
-        زرکلی، خیرالدین (1986). الاعلام. ج۲. بیروت.
-        زمخشری، محمودبن عمر (1387ق). اساس‌البلاغه. ج۱. بیروت.
-        _____ (1389). تفسیر کشاف. ترجمۀ مسعود انصاری. تهران: ققنوس.
-        سالم، عبدالعزیز (1386). تاریخ عرب قبل از اسلام. ترجمۀ باقر صدری‌نیا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-        سمهودی، علی‌بن عبدالله (2006). وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی. ج۲ و ۳. بیروت: دارالکتب العلمیه.
-        طبری، محمدبن جریر [بی‌تا]. تاریخ الرسل و الملوک. به‌کوشش محمد ابوالفضل. ج۶. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-        علوی، محمد (1412ق). النصایح الکافیه. قم: دارالثقافه للطباء و النشر.
-        علی، جواد (1969). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. ج۴. بیروت: دارالعلم للملایین.
-        نهج‌البلاغه (۱۴۰۴ق). بیروت:چاپ صبحی صالح.
-        غزالی، محمدبن محمد (1945). احیاء علوم‌الدین. ج۳. بیروت: دارالطباعه و النشر.
-        قلقشندی، احمدبن علی (1331). صبح الاعشی فی صناعه الانشاء. ج۸. قاهره.
-        مجلسی، محمدباقربن محمدتقی (1403ق). بحارالانوار. ج۳. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-        محقق حلی، جعفربن حسن (1413ق). الرسائل التسع. تحقیق رضا استادی. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
-        مسعودی، علی‌بن حسین [بی‌تا]. مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر. ج۳. بیروت: دارالکتب العلمیه.
-        مقدسی، محمدبن طاهر (1962). البدء و التاریخ. ج۴. تهران: کتابفروشی اسدی.
-        نسائی، احمدبن علی (1415ق). سنن‌النسائی. بیروت: دارالفکر.
-        واقدی، محمدبن عمر (1966). المغازی. تحقیق مارسدن جونز. ج۱. لندن.
-        یاقوت حموی، یاقوت‌بن عبدالله (1995). معجم‌البلدان. ج۴. بیروت: دارصادر.
-        یعقوبی، احمدبن اسحاق (1415ق). تاریخ یعقوبی. ج۱، ۲ و ۴. بیروت: دارصادر.