نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد، اصفهان، ایران.

چکیده

در راستای تحولات اجتماعی و فرهنگی عصر قاجار، نشریات به عنوان ابزاری مدرن در دست منورالفکرهای منتقد در جهت تداوم روند نوگرایی در جامعه نقش قابل توجهی ایفا کردند. نشریات زنان نیز با ظهور جنبش مشروطه بستر لازم را برای حضور یافتند. این نشریات، محلی برای عمومی کردن خواستهای زنان و خروج آن از حوزه خصوصی به حوزه عمومی شدند و کوشیدند عملکردی خاص و زنانه بیابند. این پژوهش با روش تحلیل محتوا بدنبال آن است که با تکیه بر هفت نشریه زنان شامل دانش ( 1328 هـ) ، شکوفه (1331 هـ) ، زبان زنان ( 1336هـ)، نامه بانوان (1338هـ)، عالم نسوان (1338هـ) ، جهان زنان ( 1339هـ)، نسوان وطن خواه ( 1341) ، که در فاصله جنبش مشروطه تا سلطنت پهلوی منتشر شدند، شیوه مواجهه و تاکتیک های نشریات زنان برای رخنه در ساختار سنت و دگرگون ساختن مفهوم زن ایده آل در ساختار سنت و عبور به مفهوم و ارزش های جدید زن مدرن را از خلال نوشته های این نشریات واکاوی کند و بدنبال این پرسش اصلی است که نشریات زنان روند گذار از زن ایده آل سنتی به زن ایده آل مدرن را به چه شیوه و روشهایی طرح می کنند و چه مسائلی اولویت های آنها را در بر می گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Women And Discourse Change Through Women Newspapers ( From The Constitutional Movement Upto Pahlavi Era)

نویسنده [English]

  • Soheila Torabi Farsani

Associate Professor Literature and Human Science Faculty, Department of History, Islamic Azad University, Najafabad, Esfahan, Iran

چکیده [English]

In the course of social and cultural change in Qajar era newspapers,as a modern device in the hands of criticising intellectuals, played a vital role in giving pace to modernizing eforts. With the advent of the Constitutional movement women,s newspapers,too,were able to appear on the scene.These women newspapers managed to become an arena for publicizing women,s demands, and brought about a totally femenine character to their efforts.This study using discourse analysis methodology persues to deconstruct the ways and tactics through which these newspapers tried to infiltrate the structure of the traditional realm and, and make passage to the concept and values of modern woman,through the pages of seven women,s newspapers by the title of:Danesh,Shokoofeh,Zaban Zanan,Nameh Banovan,Alam Nesvan,Jahan Zanan,and Nesvan Vatankhah.The main question to tackle is what strategies were adopted by these women,s newspapers to bring about a shift from traditional ideal type of a woman to its modern equvalent,and what issues were their priorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Women
  • Womens newspapers
  • Traditional Realm
  • Modernization"
-         آژند، یعقوب (1363). ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی. تهران: امیرکبیر.
-         ابوترابیان، حسین (1366). مطبوعات ایران از 1320 تا 1326. تهران: اطلاعات.
-         اسنادی از مطبوعات ایران (۱۳۲۰-۱۳۴۰ش) (1378). تهیه و تنظیم ادارۀ کل آرشیو، اسناد و موزۀ دفتر رئیس‌جمهور. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         امیدی‌پور، زهره و دیگران (1392). «تحلیل رویکرد متجددانۀ زنان در دورۀ مشروطیت». فصلنامۀ تاریخ اسلام و ایران. ش20. ص5-33.
-         ببران، صدیقه (1381). سیر تاریخی نشریات زنان در ایران معاصر. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
-         بیات، کاوه و مسعود کوستانی‌نژاد (به‌کوشش) (۱۳۷۲).  اسناد مطبوعات ایران (۱۲۸۶-۱۳۳۰ش). تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
-         پولاک، یاکوب ادوارد (1361). سفرنامۀ پولاک. ترجمۀ کیکاوس جهانداری. تهران: خوارزمی.
-         ترابی فارسانی، سهیلا (۱۳۸۸). «تکاپوی زنان عصر قاجار: جهان سنت و گذار از آن».  فصلنامۀ تاریخ اسلام و ایران. ش2. صص۱۲۲.
-         جمعیت نسوان وطن‌خواه (۱۳۰۲ش). ش۱، ۲، ۵، ۶.
-         _____ (۱۳۰۳ش). ش۷، ۸.
-         _____ (۱۳۰۴ش). ش۹.
-         جهان زنان (۱۲۲۹ق). ش۱.
-         _____ (۱۳۰۰ق). ش۲، ۳، ۵.
-         دانش (۱۳۲۸ق). ش۱، ۲، ۳، ۴، ۶، ۸.
-         _____ (۱۳۲۹ق). ش۱۴.
-         دیولافوا، ژن (1361)، سفرنامۀ مادام دیولافوا. ترجمۀ علی‌محمد فره‌وشی. چ۲. تهران: خیام.
-         دولت‌آبادی، صدیقه (1377). نامه‌ها، نوشته‌ها و یادها. به‌کوشش افسانه نجم‌آبادی و مهدخت صنعتی. ج۱. شیکاگو: انتشارات نگرش و نگارش زن.
-         رابینو، هـ. ل (1380). فهرست روزنامه‌های ایران از آغاز تا سال 1329ق. تهران: اطلاعات.
-         رایس، کلاراکالیور (1366). زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان. ترجمۀ اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی.
-         زبان زنان (۱۳۳۸ق). ش۲، ۳، ۵، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۱۷، ۲۱، ۲۲.
-         _____ (۱۳۳۹ق). ش۲۹.
-         سرنا، کارلا (1363). مردم و دیدنی‌های ایران (سفرنامۀ کارلا سرنا). ترجمۀ غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
-         شکوفه (۱۳۳۱ق). ش۳، ۵، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸.
-         _____ (۱۳۳۲ق). ش۹، ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۲۳، ۲۴.
-         _____ (۱۳۳۳ق). ش۱۲.
-         _____ (۱۳۳۴ق). ش۱۱.
-         شیخ‌الاسلامی، پری (1351). زنان روزنامه‌نگار و اندیشمند ایران. تهران: زرین.
-         صدرهاشمی، محمد ( 1364). تاریخ جراید و مجلات ایران. ج۲ و ۴. تهران: کمال.
-         عالم نسوان (۱۳۰۵ش). ش۱.
-         _____ (۱۳۰۶ش). ش۶.
-         _____ س۱. ش۲، ۳، ۴.
-         _____ س۷. ش۱، ۲، ۶، ۷، ۸.
-         فرخ‌زاد، پوران (1378). دانشنامۀ زنان فرهنگ‌ساز ایران و جهان. ج1. تهران: زریاب.
-         فصیحی، سیمین (۱۳۹۱). «از خلوت خانه تا عرصۀ اجتماعی: رویارویی زنان عصر مشروطیت با دوگانگی فرهنگ و طبیعت». فصلنامۀ تاریخ اسلام و ایران. س۱۹. ش۸. صص۱۱۵-۱۳۷.
-         قاسمی، فرید (1374). راهنمای مطبوعات ایران  عصر قاجار. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-         کهن، کوئل (1362)، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران (از صدور فرمان مشروطیت تا کودتای 1299). تهران: آگاه.
-         محیط طباطبایی، محمد (1366). تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران. تهران: بعثت.
-         مونس‌الدوله (1380). خاطرات مونس‌الدوله؛ ندیمۀ حرمسرای ناصرالدین‌شاه. به‌کوشش سیروس سعدوندیان. تهران: زرین.
-         نامۀ بانوان (۱۲۹۹ش). ش۲، ۳، ۴، ۵.
-         وطن‌دوست، غلامرضا (1385 ). زن ایرانی در نشریات مشروطه. تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.