نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه
چکیده
بررسی پیشینه تاریخی سرزمینهای ایرانی در دوره باستان، به روشن بودن زمینه جغرافیایی آنها بسیار وابسته است. در این میان ابهام در موقعیت ایالات/نواحی ایران میتواند به پریشانی و جابجایی رویدادهای تاریخی، و در نتیجه بر تحلیل پیامدهای آنها تأثیر بگذارد. ابهام در جایگاه پارت در دوره ساسانی، نمونه روشنی است که سبب آشفتگی در توصیف تاریخی و جغرافیایی نواحی دیگر پیوسته به آن نیز گردیده است. بر خلاف تصور رایج که پارتِ دوره ساسانی را در شمال شرق فلات ایران میداند که سپس به خراسان تغییر نام یافت، مدارک موجود از اوایل دوره ساسانی تأیید نمیکنند که پارت در این زمان در شمال شرق ایران قرار داشته است. در منابع کتیبهای اوایل ساسانی همچون کتیبه شاپور یکم بر کعبه زردشت، ابرشهر در شمار ایالتهای شمال شرق ایران، و پارت ایالتی در نواحی مرکزی، در شمال پارس و خوزستان نام برده شده است. در اصلاحات اداری سده ششم م.، تقسیمات اداری تازهای جایگزین نظام پیشین شد که در نتیجه آن، کشور به چهار بخش (کوست)، هر یک شامل چند ایالت تقسیم شد. در این میان، نام خراسان برای نخستین بار به صورت یکی از بخشهای چهارگانه کشور و شامل ایالتهای پیشین شمال شرق ایران در منابع کتیبهای این دوره و منابع کتبی پس از آن ظاهر شد و بدین سان، نگارنده با مقایسه این دو دسته از مدارک، نتیجه گرفته است که تغییری در نام، از پارت به خراسان، در دوره ساسانی صورت نگرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Parthia and Khorasan During the Sasanian Period: A Study in Historical Geography
نویسنده [English]
- Mehrdad Ghodrat Dizaji
Assistant Professor, Department of History, Urmia University
چکیده [English]
Research in the history of Iranian regions in ancient times, depends greatly to ascerta in the geographical areas of Iran. The ambiguity of the areas can cause in confuse and displacement of historical events and affect their analysis. In the meantime, ambiguity in the position of Parthia in the Sasanian period, clearly caused confusion in describing the historical and geographical areas related to it too. Contrary to the common notion that situated Sasanian Parthia in the North East of Iranian plateau, who then renamed into Khorasan, evidence of early Sasanians do not confirm that at this time that Parthia was located in the North East of Iran. In Sasanian inscriptions, province of Abarshhr is listed in NorthEast of Iran, and Parthia, mentioned as a region in central Iran, in North of Persis and Khuzestan. In the sixth century AD, when administrative structure of the country changed, North East of Iran was called Khorasan, as one of the four sections of Iran. Thus, the authors concluded that no change has taken place in the name, from Parthia to Khorasan.
کلیدواژه‌ها [English]
- Abarshahr
- Khorasan
- Parthia
- Sasanians
)