نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته تاریخ ایران اسلامی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

چکیده

مطرح شدن دوره تیموریان به عنوان یک مقطع شاخص و مهم در تاریخ هنر ایران از یک سو و حجم کمی و کیفی فعالیت های هنری و صنعتی و آثار تولید شده در این حوزه از سوی دیگر، هنرمندان و صنعتگران را به قشری تأثیرگذار در جامعه این عصر مبدل نمود. این امر خود موجب شکل گیری جامعه ای هنری در این دوره گردید که اگر چه اعضای آن را هنرمندان و صنعتگران تشکیل می دادند ولی این افراد از مقام و موقعیت و جایگاه اجتماعی یکسانی برخوردار نبودند. تفاوت در خاستگاه(تنوع قومی و نژادی)، طبقه اجتماعی، اعتقادات مذهبی(اعم از شیعه و سنی و سایر مذاهب)، ویژگی های اخلاقی، تحصیلات، وضعیت معیشتی(سطح درآمد و میزان رفاه) و میزان شهرت و مقبولیت اجتماعی اعضای این جامعه مؤید این مطلب می باشد.مواردی که تحقیق حاضر میزان تأثیر آن ها را در تعیین، تثبیت یا عدم ثبات جایگاه اجتماعی هنرمندان و صنعتگران این دوره بررسی می نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The investigation of social status of Artists and Craftsmen in Timurids era

نویسندگان [English]

  • Masoomeh Samaei Dastjerdi 1
  • Fereidoon Allahyari 2
  • Asghar Forughi Abari 2

1 PhD student in the history of Islamic Iran, University of Isfahan

2 Associate Professor, Department of History, University of Isfahan

چکیده [English]

The investigation of social status of Artists and Craftsmen in Timurids era  Abstract: In the research of historical evolutions continually has been asserted to the role of groups such as politicians, the military and clergymen; nevertheless, there were groups such as artists and craftsmen in the different periods like Timurids era that they played an important role in shaping of these evolutions. Growth and inclusion of art and craft and efficiency of artists and craftsmen in various areas led to the different status for this group than in other periods. On the one hand, the activity and attention to art and craft among various classes (those with the highest levels or slave origin) prevented from establishing of artists and craftsmen in definite social order. On the other hand, the presence and contribution of artists and craftsmen of different nationalities in artistic and industrial activities, their different social origins, their different levels of welfare and livelihood, different attitudes and moral beliefs, their scientific and technological capabilities, interaction with upper and lower classes of society and their reputations among people led to raising the status of this population in the community. The present study aimed to represent different aspects of individual and social life of Timurid artists and craftsmen. The result of this study is important in recognizing status of these groups and studying social history. In this regard, this article based on analytic – descriptive method and historical, social and artistic documents. Keywords: Timurids, Artists, Craftsmen, Social status

کلیدواژه‌ها [English]

  • Timurids
  • Artists
  • Craftsmen
  • social status
-        آژند، یعقوب (1386). سلطانعلی مشهدی. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
-        _____ (1387). مکتب نگارگری هرات. تهران: فرهنگستان هنر.
-        ابن عربشاه (1356). عجایب‌المقدور. ترجمه محمدعلی نجاتی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-        بیانی، مهدی (1363). احوال و آثار خوشنویسان. ج1و2. تهران: علمی.
-        پات، فریبا، احمدرضا خضری و مهرانگیز مظاهری (1390). «خوشنویسی در آغاز عصر صفوی»، شماره 1، تهران: پژوهش‌نامه تاریخ تمدن اسلامی.
-        پولیا کووآ، ی.آ (1381). نقاشی و ادبیات ایرانی. ترجمه زهره فیضی. تهران: روزنه.
-        جوینی، عطاملک (1385). تاریخ جهانگشا. ج1. تصحیح علامه محمد قزوینی. تهران: دنیای کتاب.
-        حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله (1328). ذیل ظفرنامه شامی. تصحیح بهمن کریمی. تهران: بنگاه افشاری.
-        _____ (1372). زبدةالتواریخ. ج2. تصحیح سید کمال حاج‌سید‌جوادی. تهران: نی.
-        حسینی تربتی، ابوطالب (1342). تزوکات تیموری. تهران. کتابفروشی اسدی.    
-        حقیقت، عبدالرفیع (1384). تاریخ هنرهای ملی و هنرمندان ایرانی. ج1. تهران: مؤلفان و مترجمان ایرانی.
-        خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1372). مآثر الملوک. به کوشش میرهاشم محدّث. تهران: رسا.
-        دین‌پرست، ولی (1391). «نقش ایرانیان مهاجر در آناتولی با تأکید بر دوره تیموری و صفویه». فصلنامه تاریخ اسلام. ش 4.
-        راوندی، مرتضی (1356و 1368). تاریخ اجتماعی ایران. ج3 و 7. تهران. امیرکبیر.
-        روملو، حسن بیک (1349). احسن التواریخ. ج11. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران. بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-        ریاضی، غلامرضا (1336). دانشوران خراسان. خراسان. کتابفروشی باستان.
-        زکی محمد حسن (1363). تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام. ترجمه محمدعلی خلیلی. تهران: اقبال.
-        زمچی اسفزاری، معین‌الدین (1339). روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات. ج2. تهران: دانشگاه تهران.
-        سمرقندی، دولتشاه بن علاءالدوله (1382). تذکره الشعراء. تصحیح ادوارد براون. تهران: اساطیر.
-        سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1383). مطلع سعدین و مجمع بحرین. ج2. دفتر دوم. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-        شامی، نظام‌الدین (1363). ظفرنامه. به کوشش پناهی سمنانی. تهران: نشر بامداد.
-        شعبانی، رضا، ولی دین‌پرست (1389). «مهاجرت هنرمندان ایرانی به عثمانی». تهران: فصلنامه تاریخ اسلام و ایران. ش  6.
-        شیرازی، یعقوب بن سراج (1376). تحفةالمحبّین. به کوشش کرامت رعنا حسینی و ایرج افشار. تهران: نقطه.
-        شیمل، آن ماری(1368). خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی.
-        عالی افندی، مصطفی (1369). مناقب هنروران. ترجمه توفیق سبحانی. تهران: سروش.
-        فخری هروی (1345). تذکره روضةالسلاطین، تصحیح عبدالرسول خیامپور. تبریز: مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
-        فرخ‌فر، فرزانه، محمد خزایی (1390). «جایگاه هنرمندان کتاب‌آرای ایرانی در کارگاه‌های هنری توپقاپی‌سرای»، تهران: مجله مطالعات هنر اسلامی. ش 15.
-        قلیچ خانی، حمیدرضا (1373). رسالاتی در خوشنویسی و هنرهای وابسته. تهران: روزنه.
-        کاتب، احمد بن حسین بن علی (1357). تاریخ جدید یزد. به کوشش ایرج افشار. تهران. اساطیر.
-        کلاویخو، گنزالز (1366). سفرنامه. ترجمه مسعود رجب‌نیا. تهران: علمی و فرهنگی.
-        گلمبک، لیزا، دونالد ویلبر (1374). معماری تیموری در ایران و توران. ترجمه کرامت‌الله افسر و محمد یوسف کیانی. تهران: سازمان میراث فرهنگی.
-        گورویچ، ژرژ (1352). مطالعه درباره طبقات اجتماعی (فکر طبقه اجتماعی از مارکس تا امروز). ترجمه باقر پرهام. تهران: دانشگاه تهران.
-        مایل هروی، نجیب (1372). کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
-        مرعشی، ظهیرالدین (1333). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، تصحیح عباس شایان. تهران.
-        مستوفی بافقی، محمد مفید (1385). جامع مفیدی، ج3. به کوشش ایرج افشار. تهران: اساطیر.
-        منشی قمی، قاضی میر احمد (1359). گلستان هنر. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: منوچهری.
-        نظامی باخزری، عبدالواسع (1357). منشأ الانشاء، ج1. به کوشش رکن‌الدین همایون‌فرخ. ایران: دانشگاه ملی.
-        نوائی، امیرعلیشیر (1363). مجالس‌النفایس. به اهتمام علی‌اصغر حکمت. تهران: کتابخانه منوچهری.
-        نوایی، عبدالحسین (1379). رجال کتاب حبیب‌السیر. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-        واصفی، زین‌الدین محمود (1349). بدایع‌الوقایع، ج2، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-        واعظ هروی، اصیل‌الدین (بی تا). مزارات هرات. حصه اول. تصحیح فکری سلجوقی. بی‌جا. بی‌نا.
-        یزدی، شرف‌الدین علی (1387). ظفرنامه. ج1. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
-        Pope, Arthur upham (1969): Persian Architecture, London, Oxford University Press.
-        Thackston, w (2000): Album Prefaces and other documents on the History of Calligraphers and Painters, Leiden, Brill.
-        Uzunçarşılı, Ismail Hakkı (1986): OsmanlıSarayı’ndaEhl-i Hiref(Sanatkârlar) defter, Belgeler11/15, pp23-76.