جغرافیای تاریخی ماد بعد از تشکیل پادشاهی و گسترش آن(612 – 550ق.م)

ملازاده, کاظم; طاهری دهکردی, معصومه

doi:10.22051/hii.2016.2220

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

² دانشجوی دکتری گروه باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2220

چکیده

پادشاهی ماد علی‌رغم فرصت اندک تاریخی منشاء تحولات مهم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شد. متاسفانه در ارتباط با جنبه‌های مختلف این پادشاهی ابهامات اساسی وجود دارد به گونه‌ای که تعدادی از پژوهشگران منکر وجود یک پادشاهی بزرگ مادی شده و تعدادی دیگر دوره اصلی پادشاهی ماد را به دلیل فقدان مدارک کافی«دوره تاریک ماد» خوانده‌اند. فقدان داده‌های باستان‌شناسی و تاریخی کافی از پادشاهی ماد و مراکز مهم آن زمینه چنین برداشت‌هایی را فراهم ساخته است. با این حال شواهد متعدد و اشارات غیرمستقیم منابع تاریخی زمینه‌ای را فراهم می‌کند که با بررسی تحلیلی آن می‌توان به بازسازی جنبه‌های مختلف وجودی ماد اقدام کرد. مقاله حاضر به بازسازی جغرافیای تاریخی ماد بعد از تشکیل پادشاهی و گسترش آن اختصاص یافته و تلاش دارد با تکیه بر منابع مختلف تاریخی و داده‌های باستان‌شناسی بازسازی مستندتری ارائه دهد. بر اساس این مطالعات قلمرو غربی و شمال‌غربی ماد شامل بخش شمال‌شرقی بین‌النهرین، جنوب‌شرقی آسیای صغیر و ارمنستان می‌شده و قلمرو شرقی آن تا نواحی مرزی ترکمنستان امروزی گسترش می‌یافته است. رشته کوه البرز مرز شمالی این پادشاهی را شکل می‌داد و با سیطره ماد بر ایالت پارس مرزهای سیاسی آن تا خلیج فارس کشیده می‌شد. بازسازی صورت گرفته در کل با تصویر ارائه شده منابع یونانی از شکل‌گیری پادشاهی ماد و گسترش غربی آن مطابقت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Historical Geography of Media after Establishing Kingdom and Its expansion(612-550 B.C)

نویسندگان [English]

Kazem Mollazadeh ¹
Masoome Taheri ²

¹ Associate Professor, Department of Archeology, Bu Ali Sina University, Hamadan

² PhD student in Archeology, Bu Ali Sina University

چکیده [English]

Median kingdom despite historically low time, was origin of the important political, social and cultural developments. Unfortunately, there are fundamental ambiguities associated with various aspects of this kingdom. So that number of researchers deny the existence of a great kingdom of median. and others due to lack of sufficient evidence, called this period " Median dark age". The lack of sufficient archaeological and historical evidence of the Median kingdom and major centers, have provided such interpretations. However, indirect evidence and different sources provide historical context that by analyzing them can reconstitutes the various aspects of Median kingdom. This paper attempts to reconstruct the historical geography of the Median after establishing kingdom and its expansion and attempted to rely on various historical sources and archaeological data, provide documented reconstruction. According to studies conducted, Median western and northwestern territory includes: northeast of Mesopotamia, southeast of Asia Minor and Armenia. Its eastern territory had been extended to parts of current Turkmenistan. Alborz mountain range forms the northern border of the Median kingdom and with the domination of Median in Pars, their political boundaries were drawn to Persian Gulf. In the whole this reconstruction conforms to the image provided by Greek sources of the Median Kingdom formation and western expansion.

کلیدواژه‌ها [English]

Media
Historical Geography
Ecbatana

مراجع

منابع

- ایمان‌پور، محمدتقی (1388). «بررسی جایگاه سیاسی ساتراپ‌های هخامنشی در دورۀ داریوش بزرگ با تکیه بر کتیبه‌ها». تاریخ ایران. ش5/61. صص23-54.

- ------------- و علی‌اکبر شهابادی (1389). «بررسی تحلیلی محدودۀ جغرافیایی و اداری ساتراپی‌های هخامنشی در کتیبۀ بیستون». مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش‌نامۀ انجمن ایرانی تاریخ. س2. ش5. صص37-63.

- ------------- و راضیه قصاب‌زاده (1390). «بررسی رابطۀ مادها و پارس‌ها پیش از ظهور امپراتوری هخامنشی». پژوهش‌های تاریخی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. س3. ش12. صص۷۳-۸۶.

- بریان، پی‌یر (1385). امپراتوری هخامنشی. ترجمۀ ناهید فروغان. ج۱. تهران: قطره- فروزان.

- توپلین، کریستوفر (1388). تاریخ هخامنشیان: پارسیان چونان مادها. ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر. ج8. تهران: توس.

- جاف، حسن (1355). «بازماندگان ماد». بررسیهای تاریخی. س11. ش2. صص۳۷-۵۶.

- دیاکونف، ام (1371). تاریخ ماد. ترجمۀ کریم کشاورز. چ2. تهران: شرکت انتشارات علمی ‌و فرهنگی.

- عبدی، کامیار (1372). «وارسی دورۀ ماد (قسمت اول)». باستان‌شناسی و تاریخ. مرکز نشر دانشگاهی. س8. ش15. صص۱۵-۲۸.

- فیشر، ویلیم‌بین (ویراستار) (۱۳۸۶). «مادها و اسکیت‌ها و فرمانروایان مشرق». تاریخ ایران کمبریج. ترجمۀ تیمور قادری. ج۱. تهران: امیرکبیر.

- کورت، آملی (1386). هخامنشیان. ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر. ج۵. تهران: ققنوس.

- کیناست، بورکهاست (1383). «آنچه امپراتوری ماد خوانده می‌شود». ترجمۀ کریم علیزاده. گزارش‌های‌ باستان‌شناسی (2). صص۲۰۵-۲۱۴.

- گزنفون (1350). سیرت کوروش کبیر. ترجمۀ غ. وحید مازندرانی. تهران: چاپخانۀ بانک بازرگانی ایران.

- لوکوک، پی‌یر (1386). کتیبه‌های هخامنشی. ترجمۀ نازیلا خلخالی. زیر نظر ژاله آموزگار. چ2. تهران: فرزان.

- ملازاده، کاظم (1388). «پادشاهی مانّا؛ نگاهی به ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی مانّا برپایۀ آگاهی‌های باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی». باستان‌پژوهی. س4. ش7. صص۴۵-۵۳.

- ---------- (1393). باستان‌شناسی ماد. تهران: سمت.

- ---------- و معصومه طاهری دهکردی (1390). «تاریخچه، جایابی و ساختار هگمتانۀ مادی». مطالعات شهر ایرانی- اسلامی. پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. س2. ش6. صص5-16.

- ----------------------- (1392). «مطالعۀ جغرافیای تاریخی ماد پیش از تشکیل پادشاهی و گسترش آن (۶۷۲-۸۳۵ق.م)». تاریخ اسلام و ایران- تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری. دانشگاه الزهرا. صص۱۴۳-۱۶۵.

- هرودوت (1362). تاریخ هرودوت. ترجمۀ غ. وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

- هینتس، والتر (1388). داریوش و پارس‌ها. ترجمۀ عبدالرحمن صدریه. تهران: امیرکبیر.

- Boucharlat, R. and others (2005). "The Citadel of Ulug Depe and the Iron Age Archaeological Sequence in Southern Central Asia". Iranica Antiqua 40. pp. 479-514.

- Cogan, M. (2008). "The Raging Torrent; Historical Inscription from Assyria and Babylonia Relating to Ancient Israel". Carta Jerusalem.

- Curtis, John (2003). The Assyrian Heartland in the Period 612-539 BC. Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. (Lanfranchi, G.B and others) eds. Padova. pp. 157-167.

- Diakonoff, I.M and M.S. Kashkai (1981). "Geographical Names According to the Urartian Text". Wiesbaden.

- "Excavations in Iraq" (1979). Iraq. vol. 41, no. 2. p.172.

- Jursa, Michael (2003). "Observations on the Problem of the Median “Empire” on the Basis of Babylonian Sources". In Continuity of Empire): Assyria, Media, Persia. (Lanfranchi, G.B and others) eds. Padova. pp. 169-178.

- Henkelman, W. (2003). "Persians, Medes and Elamites: acculturation in the Neo-Elamite period". In Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. (Lanfranchi, G.B and others) eds. Padova. pp. 181-233.

- Herodotus(1890). The History of Herodotus. By: G .C. Macaulay. M .A. In Two Volumes. London and New York.

- Imanpour, Mohammad-Taghi (2002-2003). "The Medes and Persians: were the Persians ever Ruled by the Medes?". Name-ye Iran-e Bastan. Vol. 2. No. 2. pp. 61-79.

- Kroll, Stephan (2003). "Medes and Persians in Transcaucasia: Archaeological horizos in north- WESTREN Iran and Transcaucasia, Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. (Lanfranchi, G.B and others) eds". Padova. pp. 326-381.

- -------------- (2013). Notes on the Post- Urartian Horizon at Bastam. In tarhan Armağani M. Taner Tarhan’a Sunulan Makaleler Essays in Honour of M. Taner Tarhan,eds by Oğuz Tekin- Mustafa H. Sayar- Erkan Konyar. pp. 247-255.

- Lanfranchi, G., M. Roaf and R. Rollinger (eds.) (2003). In Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. Padua.

- Levine, L.D. (1973). "Geographical studies in the Neo- Assyrian Zagros – I". Iran 11. pp. 1-27.

- -------------- (1974). "Geographical studies in the Neo- Assyrian Zagros – II". Iran 12. pp. 99-124.

- Liverani, M. (2003). "The Rise and fall of Media". In Lanfranchi, Roaf, and Rollinger (eds.) In Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. Padua. pp. 1-12.

- --------------- (2003). Medes and Persians in Transcaucasia: Archaeological Horizons in Northwestern Iran and Transcaucasia. In Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. (Lanfranchi, G.B and others) eds. Padova. pp. 1-12.

- Minorsky, V. (1945). "The Tribes of Western Iran". The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. Vol. 75. No. ½. pp. 73-80.

- Panaino, Antonio (2003). "Herodotus I, 96-101: Deioces conquest of power and the foundation of sacred royalty". In Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia, Lanfranchi, G.B and others (eds). Padova. pp. 327-338.

- Parpola, S. and M. Porter (eds) (2001). The Helsinki Atlas of the Near East in the Neo-Assyrian Period. Helsinki.

- Rawlinson, M.A G. (1871-1873). The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World. Vol. II .University of Oxford.

Read, J. (2003). "The Median Dark Age". In Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. Lanfranchi, Roaf, and Rollinger (eds.). Padova. pp. 13-22.

- Roaf, M. (2003). "The Median Dark Age". In Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia. Lanfranchi, Roaf, and Rollinger (eds.). pp. 13-22.

- ---------- (2008). "Medes beyond the borders of modern Iran". Bastanpazhuhi (Persian journal of Iranian studies). vol. 3. No. 6. pp. 9-11.

- Rollinger, Robert (2004). The Median Empire. The End of Orartu and Cyrus the Great Campaing in 547 B.C (Nabonidus Chronicle II 16). Proceeding of the 1 Internation Conference on Ancient Cultural Relation Between Iran and West Asia Tehran 2004. In press. pp. 1-13.

- --------------------- (2008). "The Median ‘Empire’, the end of Urartu and Cyrus the great’s campaign in 547 B.C". AWE 7. pp. 51-65.

- Sancisi- Weerdenburg, H. (1988). "Was There ever a Median Empire?".Achaemenid History III: Method and Theory. Proceeding of the London 1985 Achaemenid History Workshop, ed: A. Kuhrt, and H. Sancisi- Weerdnbug, Leiden: Nederland Instuut voor het Nabije Oosten. pp. 197-212.

- --------------------------- (1994). "The Orality of Herodotus Mêdikos Logos, or: The Median Empire ervisited".Achaemenid History III: Continuity and Change, Proceedings of the Last Achaemenid History Workshop, April 6-8, 1990-Ann ArborMichigan, ed. By: H. Sancisi-Weerdenburg et al. Leiden Nederland voor Nabije Oosten. pp. 39-55.

- Summers, G.D. (1997). "The identification of Iron on Kerkenes Dag in central Anatolia". Journal of Near Eastern Studies. Vol. 59. pp. 81-94.

- --------------------- (2000) .The Median Empire Reconsiderd: Aviwe from Kerkenes Dag’, Anatolia Studies. Vol. 50. Pp. 55-73.

- Sykes, Mark (1908). "The Kurdish Tribes of the Ottoman Empire". The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. Vol .38. pp. 451-486.

- Tuplin, C. (2004), “Medes in Media, Mesopotamia, and Anatolia:

- "Empire, Hegemony, Domination or Illusion?". West & East. Vol. 3. No. 2. pp. 223-251.

- Tuplin, C. (2004). "Medes in Media, Mesopotamia, and Anatolia: Empire, Hegemony, Domination or Illusion?". West & East. Vol. 3. No. 2. pp. 223-251.

- Zawadzki, S. (1988). The fall of Assyria and Median, Babylonian Relations in Light of the Nobopolassar Chronicle. Puznan.

جغرافیای تاریخی ماد بعد از تشکیل پادشاهی و گسترش آن(612 – 550ق.م)

مراجع

مراجع

دوره 25، شماره 28 - شماره پیاپی 28زمستان 1394اسفند 1394صفحه 273-300

دوره 25، شماره 28 - شماره پیاپی 28
زمستان 1394
اسفند 1394
صفحه 273-300