نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• علی بحرانی پور ¹
• علی لجم اورک مرادی ²
• فرشید جعفری ³

¹ دانشیار دانشگاه شهید چمران

² دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید چمران

³ کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید چمران

چکیده

استان خوزستان از دیرباز به دلیل وجود رودخانه‌های پر آب و زمین‌های پست و جلگه‌ای، یکی از مستعدترین نواحی ایران از نظر کشاورزی بوده است. با توجه به این بستر مناسب، از دیرباز کشاورزی در این منطقه رواج داشته و واجد نقشی حیاتی برای ساکنان آن بوده است. که البته با توجه به تحولات تاریخی هر برهه‌ی زمانی (همچون امنیت، فعالیت‌های عمرانی حکومت‌ها، سیاست‌های مالیاتی) رشد یا رکود در کشاورزی این استان مشاهده شده است. یکی از وقایع تعیین کننده در تاریخ خوزستان فتح آن توسط تازیان مسلمان است. آن‌ها در اواخر سال 15ق به خوزستان وارد و طی دو سال نبرد شدید، موفق به فتح خوزستان شدند. چون اکثر خوزستان با جنگ فتح شد، بر مبنای این شیوه‌ی فتح، مالیات‌هایی بر کشاورزان خوزستانی بسته شد. پرسشی که این پژوهش در پی پاسخ به آن می‌باشد این است: فتح خوزستان توسط تازیان مسلمان و سیاست‌های مالیاتی آن‌ها چه تأثیری بر اوضاع کشاورزی خوزستان نهاد؟ فرضیه تحقیق آن است که برخلاف نظر مشهور که مبدأ زوال کشاورزی خوزستان را در حمله تازیان می‌دانند، ویرانی در شبکه آبیاری، گسترش باتلاق‌ها و در نتیجه زوال کشاورزی خوزستان از اواخر عهد ساسانی آغاز شده بود، اما این زوال با ورود مسلمانان شدت یافت. روش کار در این پژوهش توصیف و تحلیل اطلاعات تاریخیِ منابع دست اول است که با کمک روش اقتصادسنجی (کلیومتریکس) به تحلیل داده‌ها پرداخته شده است. یکی از یافته‌های پژوهش این است که با توجه به نرخ مالیات پرداختی می‌توان به روش کلیومتریکس میزان رونق کشاورزی یک منطقه را بررسی کرد. یافته دیگر آن‌که، حمله عرب بلافاصله موجب زوال کلی کشاورزی در خوزستان نشد. بلکه این زوال از نیمه دوم قرن یکم قمری آغاز شد.

کلیدواژه‌ها

• خوزستان
• کشاورزی
• فتوحات اسلامی
• سیاست‌های مالی
• کلیومتریکس

عنوان مقاله [English]

Islamic conquests and the impact of fiscal policy on the agriculture in Khuzestan during Muslim-Arabs conquests

نویسندگان [English]

• Ali Bahranipour ¹
• Ali Lajmorak Moradi ²
• Farshid Jafari ³

¹ Associated Professor, Shahid Chamran University of Ahvaz

² PhD Candidate in History of Islamic Iran, Shahid Chamran University of Ahvaz

³ MA in History of Islamic Iran, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

Since past, Khuzestan province is one of the most fruitful areas in agriculture aspect in Iran due of rich rivers and prolific lands. Hence, this area has played a vital role in agriculture for inhabitants due to historical reasons (like security, development activities of governments, financial and tax policies). Progress and recession of agriculture has been seen in each period of time. Triumph by Muslim Arabs can be considered as one of the key events in this province’s history. In the late of 15 AH, Muslim Arabs arrived this providence and could conquer it after two years fighting. Owing to the fact that most of this province was conquered by war, taxes were determined for farmers of Khuzestan. The question which this study is intending to answer can be expressed as, what is the effect of Khuzestan conquered by Muslim Arabs and their tax policy on agricultural situation in Khuzestan. The assumption of this research is opposite of popular opinion that conquered this providence by Muslim Arabs and their tax policy caused a decreasing trend in its agricultural but this decreasing began since the late Sassanid era and intensified with the invasion of Muslims. This research Method is analysis and descriptive on historical data of reliable sources using econometric method. The one of the important result in this study is that agricultural prosperity of a region can be calculated using tax rate by Clio metrics method. Other result is the Arab attack immediately didn’t cause of a general decline in agriculture in Khuzestan But this decline was the beginning of the second half of the first century AH.

کلیدواژه‌ها [English]

• Khuzestan
• Agriculture
• the Islamic conquest
• fiscal policies
• Clio metrics