نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد دانشگاه آزاداسلامی

2 عضو هیئت علمی گروه کتابداری دانشگاه آزاد اسامی واحد تهران شمال

3 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناخت الگوهای استناد دهی و استفاده از منابع اطلاعاتی در نگارش رساله ها به منظور شناسایی نیازهای اطلاعاتی و پژوهشی محققان حوزه تاریخ از طریق تحلیل استنادی پایان نامه های دکتری رشته تاریخ موجود در دانشگاه الزهراء (س) می باشد . نتایج این امر در سهولت فرآیند پژوهش در رشته تاریخ بسیارموثر می باشد. روش : پژوهش حاضر از نوع مطالعه سندی و با روش تحلیل استنادی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه شامل تمامی منابع مندرج در فهرست منابع و مآخذ پایان نامه های دکتری رشته تاریخ دانشگاه الزهرا (س)از سال 1380 تا 1391بوده است. در این پژوهش 25 پایان نامه مورد بررسی استنادی قرار گرفته است. ابزار تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزار مایکروسافت اکسل بوده و در مجموع حدود5949 استناد از این پایان نامه ها استخراج شده است. دستاوردهای تحقیق: بررسی نوع منابع مورد استناد،بیانگر این است که از مجموع 25پایان نامه مورد بررسی، مجموعاً کتاب‏ها با 4736 ( 61/79 درصد)استناد در جایگاه پر استنادترین منابع و زبان فارسی با 3414 استناد (39/57درصد) زبان غالب و بعد از زبان فارسی زبان عربی با 2035 استناد (21/34درصد) در جایگاه دوم منابع قرار دارد.گرایش ایران اسلامی با میانگین 25/57 استناد بیشترین تعداد استناد را داشته است؛. میانگین نیم عمر کل کتاب های مورد استناد گرایش تاریخ اسلام برابر با 90/9 سال و گرایش تاریخ ایران اسلامی برابر با 97/10 سال می باشد. میانگین نیم عمر کل نشریات مورد استناد درگرایش تاریخ اسلام برابر با 95/7 سال و تاریخ ایران اسلامی برابر با 62/8 سال می باشد. بر اساس یافته های حاصل از پژوهش، کتاب ها اصلی ترین قالب فیزیکی منابع مورد استناد می باشند .استناد به کتاب ها و مقاله های تألیفی بیش از کتاب ها و مقاله های ترجمه ای و گردآوری شده بوده است.کتاب ها و نشریات فارسی مورد استناد نیز روزآمدتر از کتاب ها و نشریات عربی ولاتین بوده اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Citation analysis of the PhD thesis in history at Alzahra University in the years 1380-1391

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Mokhtari okghni 1
  • Hojjatullah Hassan Larijani 2
  • Shahla Bakhtiari 3

1 M.A of Islamic Azad University

2 Member of the faculty of the Library Department of Azad University, North Tehran Branch

3 Associate Professor, Department of History, Alzahra University

چکیده [English]

Recognizing the patterns of citation and material usage in thesis writing, this research intends to identify the researcher’s needs for data in History area by citation analysis. The output taken from PhD thesis on History at Al-Zahra University would highly contribute to History research and studies. Employing citation analysis method, the research studies on bibliography in 25 thesis from 1380 to 1391 (Solar Calendar) with a total citation of 5949 by applying Microsoft Excel. Findings: It seems that books, having 4736 calls (79.61%), possess the highest rank in citation while Persian resource, with 3414 calls (57.39%) is the first among other language resource such as Arabic , with 2035 calls (34.21%). The field “History of Islamic Iran” assigned the largest number of citation to itself with almost 57.25% as well as comparing to the field “History of Islam” the average half-life of books cited in the former field is 10.97 to 9.90 in the latter. Moreover, the average half-life of total journals cited in the former field is 8.62 when the average in the latter field is 7.95. The findings also show that books have been the main accesible source with the emphasis on compiled rather than translated works. Cited journals and periodicals in Persian have been more up-to-date comparing with Arabic and Latin ones.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citation Analysis
  • Bibliometric
  • Half-life
  • Bibliography
  • Core journals
  • Department of History in Alzahra University

منابع

- اکبری، خدیجه و اشرف بزرگی (1387). «تحلیل استنادی مقالات نمایه‌سازی‌شدۀ ارسالی توسط سازمان انرژی اتمی ایران به پایگاه اطلاعاتی اینیس طی سال­های 1381-1385». دانش‌شناسی. ش3. ص15-27.
- انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.

- پناهی، عبدالعظیم (1390). تحلیل تطبیقی استنادهای پایان‌نامه‌های دکتری روانشناسی عمومی دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تربیت مدرس. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی.

- پورشعرباف، الهه (1375). تحلیل استنادی مآخذ پایان‌نامه‌های فارغ‌التحصیلان دانشکدۀ علوم پایۀ دانشگاه تربیت مدرس در سال‌های 1367-1374. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه تربیت مدرس.

- تصویری قمصری، فاطمه و محمد‌رضا جهان‌نما (1385). «تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های پژوهشگران پژوهشکدۀ مهندسی جهاد کشاورزی». فصلنامۀ کتاب. ش67. ص75-88.

- تیمورخانی، افسانه (1381). «تحلیل استنادی مقالات تألیفی». فصلنامۀ کتاب. ش51. ص32-45.

- حداد، زهرا (1388). «تحلیل استنادی مآخذ پایان‌نامه‌های دکتری ارتباطات دانشکدۀ علوم اجتماعی و ارتباطات علامه طباطبایی». فصلنامۀ کتاب. ش78. ص139-152.

- حرّی، عباس (1362). «تحلیل استنادی و شباهت‌های آن با علم الحدیث». نشر دانش. ش4، (2). ص11-17.

- -------- (1372). مروری بر اطلاعات و اطلاع‌رسانی. تهران: هیئت‌امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، دبیرخانه.

- -------- (1381). «تحلیل استنادی». در دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. ج1. ص616-620. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.

- حرّی، عباس و اعظم شاه‌بداغی (1383). «استناد در آثار علمی: چاله­ها و چالش­ها». مجلۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. ش69. ص65-96.

- حرّی، عباس و نرگس نشاط (1381). «بررسی رفتار استنادی نویسندگان مقاله‌های مندرج در مجلۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران از آغاز تا پایان سال 1379». مجلۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. ش32 (2). ص1-31.

- سلطانی، پوری و فروردین راستین (1379). دانشنامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: فرهنگ معاصر.

- سن‌گوپتا، آی. ان. (1379). «مروری بر کتاب‌سنجی، اطلاع‌سنجی، علم‌سنجی و کتابخانه‌سنجی». ترجمۀ مهردخت وزیری. اطلاع‌رسانی. ش10 (3). ص38-58.

- عبدالمجید، امیر‌حسین (1386). «تحلیل استنادی: تعاریف و کاربردها». فصلنامۀ علوم و فناوری اطلاعات. ش22 (3). ص73-88.

- عبدالمجید، امیر‌حسین و یعقوب نوروزی (1387). «کتاب‌سنجی: مروری بر تعاریف و کاربرد­ها». کتاب ماه کلیات. ش125. ص22-29.

- عصاره، فریده (1376الف). «بررسی مختصر کتاب‌سنجی». فصلنامۀ کتاب. ش32. ص90-108.

- --------- (1376ب). «کتاب‌سنجی». مجلۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز. ش3 (3 و 4). ص63-77.

- --------- (1377). «تحلیل استنادی». فصلنامۀ کتاب. ش35 و 36. ص34-48.

- --------- (1385). «کتاب‌سنجی». در دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. ج2. ص1556-1561. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.

- عطارها، حامد (1388). بررسی جهتگیری‌های موضوعی در تولیدات علمی ایران و کشورهای خاور‌میانه در نمایۀ گسترش‌یافتۀ استنادی علوم در سال‌های 1998-2007. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه شیراز.

- کریمیان مزیدی، محمد‌علی (1381). «تحلیل استنادی مآخذ پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد آبیاری دانشگاه‌های شهید چمران اهواز، تهران و فردوسی مشهد». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز.ش 37. ص62- 78.

- گارفیلد، یوجین (1983). «چگونه استناد کنیم؟». ترجمۀ عبدالحسین فرج‌پهلو. مجلۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز. ش1-2. ص127-141.
- مظفری غربا، رستم، غلام‌رضا فدایی عراقی و عباس حرّی (1384). «تحلیل استنادی پایان­نامه­های دکتری شیمی دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس (1376-1383)». مجلۀ کتابداری. ش39. ص15-43.
- مکی‌زاده، فاطمه (1387). «تحلیل استنادی پایان­نامه­های رشتۀ جغرافیا (برنامه‌ریزی شهری) در دانشگاه­های تهران، تربیت مدرس و یزد (1376-1384) با تأکید بر پایان­نامه­های مورد‌استناد به‌عنوان عامل اثر‌گذار». فصلنامۀ کتاب. ش76. ص125- 148.
- منصوریان، یزدان (آبان 1389). «افراط و تفریط در استناد». پایگاه خبری و کتابداری و اطلاع­رسانی. ش12، 15.
 - Burman, Joginder Singh and M. Sheela (January 2011). Citation Analysis of Dissertation of Law Submitted to University of Delhi. Library Philosophy and Practice (E-Journal). Retrieved Febuary 4, 2012 from the World Wide Web: http:// digitalcommons.unl.edu.
- Fasae, Kehinde Joseph (2012). Citation Analysis of Dissertation and Theses Submitted to the Department of Agricultural Economics And Extension. Federal University of Technology Akure. Nigeria. Library Philosophy and Practice (E-Journal). Retrieved Febuary 4, 2012 from the World Wide Web: http:// unllib.unl.edu.

- Nasir, Jamal, Kumar, Devendra (2011). Citation Analysis of Doctoral Dissertations Submitted between 1990 and 2010 in the Department of Economics. Aligarh Muslim University. Aligarh (India). Chinese Librarianship: An International Electronic Journal. 32. Retrieved Febuary 4, 2012 from the World Wide Web: http:// iclc.us.