نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• حسن زندیه ¹
• محمدعلی منفرد ²
• مسعود آدینه وند ³

¹ استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

² دانشجوی دکترا در دانشگاه عالی دفاع ملی

³ دانشجوی دکترا تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمین قزوین

چکیده

از جمله ویژگیهای حکومت پهلوی دوم تعدّد و تکثر نهادها و سازمانهای اطّلاعاتی- امنیتی بود و اصولاً این امر جدای از ضرورت وجود چنین سازمانهایی برای مملکت‌داری، از ترس و بدگمانی محمدرضاشاه نسبت به دولتمردان و نهادهای دولتی نشأت می‌گرفت. سازمان بازرسی شاهنشاهی از مهّمترین این مکانیسم‌ها بود که در اوایل مهرماه 1337ش. تأسیس شد و برای اطّلاع شاه از اخبار و رویدادهای کشور و وضعیّت مناطق مختلف شروع به‌کار نمود. با تأسیس این سازمان که یکی از پیامدهای کودتای 28 مرداد 1332ش. و واکنشی به فساد و ناکارآمدی داخلی به شمار می-رفت، وظایف نامحدودی به آن محّول و ریاست آن به افراد مورد اعتماد رژیم پهلوی (یزدان‌پناه و فردوست) واگذار شد. این مقاله با استفاده روش تحلیلی و با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه‌ای، به ترسیم وضعیت کشور بعد از کودتا، بسترها و روند تأسیس سازمان مذکور و اقدامات دولت در این زمینه می-پردازد و درصدد پاسخگویی به این پرسش‌هاست که اصولاً تأسیس بازرسی شاهنشاهی محصول چه شرایطی بود و این سازمان چرا به‌وجود آمد؟ دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که تشکیل این سازمان کوچک در دهه‌ی ناآرام 1330ش. علی‌رغم اختیارات نامحدود و اقدامات فراوانی که انجام داد، نشانه‌ای دیگر بر تمامیت‌خواهی محمدرضاشاه، تلاش برای کنترل همه‌جانبه بر کشور و مهمتر ناکارآمدی و عدم تمرکز نهاد بازرسی در این دوره می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• محمدرضاشاه
• کودتای 28 مرداد 1332ش
• سازمان بازرسی شاهنشاهی
• فساد اداری

عنوان مقاله [English]

An Investigation of the Formation Process of the Royal Inspection Office in 1337

نویسندگان [English]

• Hassan Zandiyehh ¹
• Mohammadali Monfared ²
• Masoud Adinehvand ³

¹ Assistant Professor, Department of History, University of Tehran

² PhD Candidate in the Higher National Defense University

³ PhD Candidate in History, Imam Khomieni International University of Qazvin

چکیده [English]

During The reign of Pahlavi II, there existed a diversity of information and security (intelligence) offices in Iran. These institutions were mostly the result of Shah᾿s suspicion of his own officials and governmental  institutions, rather than  the need to maintain  the affairs of the nation. Imperial inspection office  was an important institution in this reared  which began its work in Mehr  1337  and its responsibility was to keep the Shah informed of the country's various  places and their situations or activities. This institution  which was a consequence of Mordad 28th  Coup in 1332, displayed the corruption and the internal inefficiency of the Pahlavi  regime. It had a range of infinite duties and its head were  (Yazadanpanah and  Fardoust) two of Shah᾿s trustees.
The present study uses an  analytic  approach and relies on the library and documentary sources to deal with the condition  of the country after the coup and the reasons for the springing up of such institutions. It intends to answer the following questions: why did the Imperial inspection office appear? and what conditions led to the emergence of this office? this paper reveals the inefficiency of the Pahlavi regime and  its desire to have control over all  aspects of life in the  country and the conditions of the turbulent 1330᾿s. It also shows the inefficiency of the inspection office in this period.

کلیدواژه‌ها [English]

• Imperial Inspection office
• Mohammad Reza shah
• 28 Mordad coup