نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

2 استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

ساختار و عملکرد سیاسی-نظامی شهرها نقش برجسته ای در درگیری ها و رقابت های سیاسی-نظامی کشور در دوره بعد از مرگ نادرشاه افشار داشت؛ با توجه به این مسئله، این مقاله درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: ساختار قدرت شهرها چگونه و به چه سان عمل می کرد و در چه زمینه هایی منجر به قدرت گیری و حاکمیت کریم خان زند گردید؟ پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی ویژگی های ساختاری و کارکردی شهرهای دوره مورد نظر به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تاثیرات آن بر قدرت گیری کریم خان زند می پردازد. برخی از عواملی که می توانند در تحلیل این پرسش مورد بررسی قرارگیرند، عبارتند از: ساختار قدرت شهرها، بزرگان شهری، پایگاه های اجتماعی متفاوت بزرگان، رقابت ها و توطئه های مختلف برپایه منافع فردی و جمعی و در نهایت منافع مشترک اهالی و بزرگان که منجر به حمایت از کریم خان زند و طرد حاکمان چپاول گر گردید. این عوامل پیش گفته، به نوبه خود زمینه قدرت گیری و حاکمیت کریم خان را مهیا نمودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Political – Military Structure and Function of Cities in the Reign of Karim Khan Zand

نویسندگان [English]

  • Mehdi Dehghani 1
  • Reza Sha'bani 2

1 PH.D candidate in History, Shahid Beheshti University

2 Professor of History, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Political – military structure and function of cities had a prominent role in political – military conflicts and competitions before and after decease of Nader Shah Afshar; with regard to this issue, this article attempts to answer to this question: how was the operation of the structure of power of cities and in what areas leads to the power and empire of Karim Khan Zand? This research by using the methods of historical research and techniques of library data collection from original historical references after description and classification of structural and functional specifications of related cities in that specific times deals to analyses and interpretations of these features and their impacts on the power of Karim Khan Zand. Some of the factors which could be studies in this regard are : the cities’ power structure, cities’ important people, the different social bases of important people, competitions and different plots based on individual and plural interests and finally the common interests of ordinary and important people lead to the protection of Karim Khan Zand and rejection of Predatory rulers. These above mentioned factors have terminated to formation of power and rule of Karim Khan Zand.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cities’ power structure
  • cities’ political – military function
  • cities’ security and civil
  • founded the Zand
منابع
- اولیویه، آنتوان گیوم (1371). سفرنامه. ترجمة محمدطاهر میرزا. تهران: اطلاعات.
- آصف، محمدهاشم (رستم‌الحکما) (1382). رستم‌التواریخ. مصحح میترا مهرآبادی. تهران: دنیاى کتاب.
- جزائره، عبدالله‌بن نورالدین (1343ق/ 1924م). تذکرة شوشتر. تصحیح محمد هدایت حسین. کلکته.
- حبیبى، حسن و محمدباقر وثوقى (گردآورندگان) (1387). بررسى تاریخى، سیاسى و اجتماعى اسناد بندر عباس. تهران: بنیاد ایران‌شناسى.
- حسینى فسایى، حاج میرزا حسن (1382). فارسنامة ناصرى. 2ج. چ3. تهران: امیرکبیر.
- شریف قاضی، ملامحمد (1379). زبده‌التواریخ سنندجی در تاریخ کردستان. به‌کوشش محمد رئوف توکلی. تهران: توکلی.
- شوشتری، میر عبداللطیف‌خان (1363). تحفه‌العالم و ذیل التحفه. به‌اهتمام صمد موحد. تهران: کتابخانة طهوری.
- غفاری، میرزا ابوالحسن (1369). گلشن مراد. به‌اهتمام غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: زرین.
- فلور، ویلم (1371). اختلاف تجاری ایران و هلند. مترجم ابوالقاسم سری. تهران: توس.
- کلانتر، میرزا محمد کلانتر (1362). روزنامه. تصحیح عباس اقبال. تهران: کتابخانة سنایی و طهوری.
- کروسینسکى، یوداش تادوش (1369). ده سفرنامه. ترجمة مهراب امیرى. تهران: وحید.
- گزارش کارملیت‌ها از ایران (1381). مؤلف ناشناس. ترجمة معصومه ارباب. تهران: نشر نی. 
- گلستانه، ابوالحسن‌بن محمد امین (بی‌تا). مجمل‌التواریخ. گرد‌آورنده محمدتقی مدرس رضوی. تهران: بی‌نا.
- مجموعه کتاب آگاه: ایلات و عشایر (1362). تهران: آگاه.
- مردوخ کردستانی، شیخ‌محمد (1354). تاریخ مردوخ (تاریخ کرد و کردستان). 2ج. بی‌جا: بی‌نا.
- موسوى اصفهانى، محمدصادق (1363). تاریخ گیتى‏گشا در تاریخ زندیه. چ2. تهران: اقبال.
- نیبور، کارستن (1354). سفرنامه. ترجمة پرویز رجبى. تهران: توکا.
-  فلور، ویلم (1366). جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران. ترجمة ابوالقاسم سری. تهران: توس.
-  متولی، عبدالله (1391). «شالوده‌های شهری و مناسبات قدرت از فروپاشی افشاریه تا مرگ کریم‌خان زند». مجلة پژوهش‌های علوم تاریخی. س4. ش2 (6). صص63 -84.
-  ملکم، جان (1380). تاریخ کامل ایران. ترجمة میرزا اسماعیل حیرت. 2ج. تهران: افسون.
-  نائینى، محمدجعفربن محمدحسین (1353). جامع جعفرى. تهران: انجمن آثار ملى.