نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محمد مهدی مرادی خلج ¹
• مهدی برزنونی ²

¹ دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

² دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

شیخ‌جعفرکاشِف‌الغطاء (1156-1228ه.ق)، یکی از علمایِ اصولی و برجسته دوره فتحعلی‌شاه قاجار (1212ـ1250ه.ق) بود که نقش بسزایی در تاریخ سیاسی، اجتماعی آن دوره ایفا نمود. کاشِف‌الغطاء با نوشته‌ها و ارتباطات خود با دولت و دربار ایران، نه تنها کوشید بستر فقهیِ مناسبی برای تحویل اقتدار مفروض نائب امام، به پادشاهِ زمان فراهم نماید، بلکه نقش فعالی را نیز در بحران-های این دوره ایفا نمود. این پژوهش، سعی دارد با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای، اندیشه فقهی و عملکرد سیاسی‌کاشِف‌الغطاء، در برابر شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حاکم را، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بر همین اساس، درصدد پاسخ به این پرسش است که بحران اجتماعی و سیاسیِ دوره‌ای که کاشِف‌الغطاء در آن به سر می‌برد چه بود، او بحران عصر خود را چگونه درک نموده، و برای رهایی از آن چه راهکاری ارائه داده است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کاشِف‌الغطاء فقیهی زمان‌شناس و سیاست‌آشنا بود. او با بهره‌گیری از اصول و مبانی مکنون در گفتمان اجتهادی شیعه و آشکارسازی این اصول، در جستجوی رهیافت‌ها و راه‌حل‌هایی بود که بتواند از طریق آنها میان آرمان و واقعیت، همبستگی و پیوند ایجاد کند. مناسباتِ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حاکم بر این دوران، کاشف‌الغطاء را به تکاپوهای فکری واداشت. او با رویکردهای نظری و عملی خود، علاوه بر تأثیر مؤثر بر تحولات زمانه خود، گفتمان سیاسی و فقهی شیعه را نیز، در مواجهه با چالش‌ها و بحران‌های آن دوره تقویت کرد.

کلیدواژه‌ها

• کاشف‌الغطاء
• فتحعلی‌شاه
• جنگ‌های ایران و روس
• مشروعیت
• دگراندیشان

موضوعات

• تاریخ تحولات جهان اسلام

عنوان مقاله [English]

The Role of Kashiful Qata’s Thoughts and Actions in Resolving the Crises of Fath-Ali Shah Qajar’s Era

نویسندگان [English]

• Mohammad Mehdi Moradi Khalaj ¹
• Mahdi Barzanouni ²

¹ Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran

² PhD student in Islamic History, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Sheikh Ja’far Kashif al-Ghitta (1156-1228 AH), a prominent scholar during Fath Ali Shah Qajar’s reign (1212-1250 AH), significantly impacted the socio-political history of that period. Through his writings and interactions with the Iranian government, he aimed to establish a theological framework that linked the authority of the Imam’s representative to the reigning king while actively addressing contemporary crises. His perspectives provide valuable insights into the changes during the early Qajar period.This research utilizes a descriptive-analytical methodology and relies on library resources to analyze Kashif al-Ghitta’s theological thought and political actions in response to the social, cultural, and political conditions of his time. It seeks to answer key questions: What were the social and political crises of his era? How did he perceive these crises, and what solutions did he propose? Findings indicate that Kashif al-Ghitta was a politically astute jurist who utilized Shiite ijtihad principles to bridge ideals and reality. The social and political dynamics of his time motivated his intellectual pursuits. His theoretical and practical approaches not only influenced transformations in his era but also strengthened Shiite political and theological discourse amidst the challenges of that period.

کلیدواژه‌ها [English]

• Kashif al-Ghitta
• Fath Ali Shah
• Iran-Russia Wars
• Legitimacy
• Dissenters