نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دانش‌آموخته دکتری رشته باستان شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
قنات یکی از مهم‌ترین فناوری‌های ساخته‌شده به دست انسان است که نقش مهمی در رشد و توسعۀ جوامع ساکن در ایران داشته است. بیشتر پژوهشگران معتقدند که نخستین قنات‌ها در حدود نیمۀ نخست هزارۀ اول پیش‌از‌میلاد ساخته‌شده‌اند. ایران با توجه به وجود تعداد بالای قنات‌ها، فناوری پیشرفتۀ ساخت و فرهنگ مرتبط با آن به‌عنوان مهم‌ترین نامزد محل ظهور و گسترش این فناوری ارزشمند، شناخته می‌شود؛ با این وجود پژوهش‌های باستان‌شناختی مستقل درزمینۀ پیشینۀ ساخت نخستین قنات‌ها در ایران بسیار ناچیز است. دشت قزوین نیز از این امر مستثنا نیست. بر اساس مدارک مکتوب و شواهد باستان‌شناختی موجود می‌توان متصور شد که این فناوری در دوران هخامنشی مورداستفادۀ جوامع ساکن در دشت قزوین بوده است. اگرچه شواهد مستقیمی از قنات‌های دوران پیشا‌هخامنشیِ منطقه در دسترس نیست اما بر اساس وجود شواهدی از وقوع یک پدیدۀ اقلیمی خشک، افزایش جمعیت، تشدید رقابت‌های سیاسی، توسعۀ دامداری به‌ویژه پرورش اسب، گسترش باغ‌های میوه و ساخت پردیس‌ها؛ انگیزه‌ها و محرکه‌های لازم برای ساخت این فناوری در حدود نیمۀ دوم سدۀ هفتم پیش‌از‌میلاد در منطقه فراهم بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The first Qanats of the Qazvin Plain Based on Archaeological Findings and Written Sources
نویسندگان [English]
- Mostafa Dehpahlavan 1
- Saman Babazadeh 2
1 Associate Professor, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD in Archaeology, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Qanat is an important human-made technology that plays a crucial role in the growth and development of settled communities in Iran. Most researchers believe the first qanats were built around the first half of the first millennium BC. Iran is recognized as the most likely candidate for the birthplace and spread of this advanced technology along with its associated culture due to the presence of a large number of qanats. Unfortunately, there is scarce independent archaeological research on the origins of the first qanats in Iran, and the Qazvin Plain is no exception. However, based on available evidence, it can be assumed that this technology was used by settled communities in the Qazvin Plain during the Achaemenid period. Even though there is no direct evidence of qanats from the pre-Achaemenid period in this region, the evidence of a dry climate phenomenon, population growth, intensified political competition, expansion of animal husbandry, especially horse breeding, expansion of fruit orchards, and the construction of Paradise provided the necessary motivation and drivers for the construction of this technology in this region around the second half of the seventh century BC.
کلیدواژه‌ها [English]
- Qanat
- Kariz
- Qazvin Plain
- First millennium BC
)