نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم‌انسانی (سمت)، تهران، ایران
چکیده
در دهۀ 1360به عنوان دهه آغازین دولت جمهوری اسلامی نه تنها بنیادهای این دولت تثبیت، بلکه شالوده‌های امور مختلف نیز ترسیم و ریخته شد. ریل‌گذاری‌هایی که در این دهه در زمینه‌های مختلف و از جمله حفاظت محیط زیست صورت گرفت، تأثیری دیرپا بر جای گذاشت و عملاً در حکم شالوده برنامه‌ریزی و اجرا در دهه‌های بعدی به حساب آمد. این مقاله در نظر دارد با استفاده از روش تحقیق تاریخی و با بررسی روند تدوین برنامه‌های توسعه‌ای در دهه 1360، نشان دهد که محیط‌زیست و حفاظت از آن چه جایگاهی در آنها داشته است؟ و مهمترین اقدامات دولت در این زمینه چه ثمراتی به بار آورد؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که در این دهه کشاورزی به عنوان محور توسعه و یکی از مشخصه‌های استقلال به شمار آمد و تلاش شد برای رفع وابستگی غذایی و کسب خودکفائی در تولید مواد غذایی، توسعۀ سریع بخش کشاورزی عملی گردد. همین امر سبب گردید در برنامه‌ریزی‌های دولتی، بیشترین توجه به کشاورزی و بهره‌برداری از منابع آبی به ویژه آب‌های زیرزمینی مصروف گردد و محیط‌زیست به عنوان امری حاشیه‌ای محسوب و یا نادیده گرفته شود. نادیده گرفته شدن حفاظت محیط زیست سبب شد تا مسائل و معضلاتی که از دوره پهلوی ایجاد شده بود، در این دهه نیز همچنان ادامه داشته باشد و وضعیت محیط زیست در شاخص‌هایی چون هدر رفت آب، از بین رفتن جنگل‌ها، تخریب مراتع و فرسایش خاک رو به وخامت بگذارد و زمینه را برای شروع بحران محیط زیستی در ایران به ویژه پس از جنگ تحمیلی فراهم کند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Ignoring the environment in the shadow of agricultural-based development and focus on food independence in the 1980s
نویسنده [English]
- Mahdi Rafatipanah Mehrabadi
Assistant professor of the institute for research and development in the humanities (SAMT), Tehran, Iran
چکیده [English]
In the 1360s/ 1990s, as the first decade of the Islamic Republic of Iran, not only the foundations of this government were established, but also the foundations of various affairs were drawn and laid. The measures that were taken in this decade in various fields, including environmental protection, left a lasting impact and were practically considered as the foundation of planning and implementation in the following decades. Using a descriptive and analytical method, this article seeks to show the place of the environment and its protection in development plans in the 1360s and the result of the most important actions of the government in this field. The findings of the research show that in this decade, agriculture was considered as the axis of development and one of the characteristics of independence, and efforts were made to eliminate food dependence and achieve self-sufficiency in food production. This caused the most attention to be paid to agriculture and the use of water resources, especially underground water, in government planning, and the environment was considered as a marginal issue or ignored. Ignoring the protection of the environment caused the issues and problems that had been created since the Pahlavi period to continue in this decade and the environmental indicators such as water wastage, loss of forests, destruction of pastures and soil erosion worsened and provide the ground for the start of the environmental crisis in Iran, especially after the imposed war.
کلیدواژه‌ها [English]
- Environment
- 1360s/1990s
- development plans
- food self-sufficiency
- Iran
)