Document Type : Scientific-Research
Authors
1 Assistant Professor, Department of History, University of Isfahan
2 M.A of History of Ancient Iran, University of Tehran
Abstract
Although the great empires in ancient Iran, caused great changes in the world, however the lack of a tremendous historical works in this period, made some historians conclude that ancient Iranians have no knowledge and monuments. In this article, it is tried to show that there has been a type of historiography in ancient Iran on the base of evidences and documents. Its accuracy is confirmed by historical resources of other nations.
This historiography had special characteristics which was defined in the form of ideology and religious history regarding. Historical events and human's role in history were interpreted via this insight. This historiography which was defined in framework of Zoroastrian theology was not the same with what ancient Greek historians interpreted. The Iranian style of historiography offered a narrative from human and its place in the world which is in contrary with new definitions from human's nature and place as an absolute historical creature. Therefore, this historiography is different with characteristics of modern historiography and also differs from a historical work which is called "scientific".
Keywords
Main Subjects
- آریان (1388). لشکرکشی اسکندر. ترجمة انگلیسی از اوبری دو سلینکورت. بازنگری، مقدمه و حواشی از جی. آر. همیلتون. ترجمة فارسی از محسن خادم. چ۱. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- آموزگار، ژاله (1390 الف). «تاریخ واقعی و تاریخ روایی». زبان، فرهنگ و اسطوره (مجموعه مقالات).چ۳.تهران: معین. صص185-200.
- _____ (1390 ب). «سنت شفاهی در ایران باستان». زبان، فرهنگ و اسطوره (مجموعه مقالات). چ۳. تهران: معین. صص324-336.
- _____ (1392). یادگار زریران. چ۱. تهران: معین.
- ارفعی، عبدالمجید (1389). فرمان کوروش بزرگ. چ۱. تهران: نشر دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- استنفورد، مایکل (1382). درآمدی بر فلسفۀ تاریخ. ترجمة احمد گل‌محمدی. چ۱. تهران: نشر نی.
- الهیاری، فریدون؛ مرسل‌پور، محسن و حسین شیرمحمدی (1392). «تکوین هویت ایرانی در تاریخ‌نگاری عهد ساسانی». مجلۀ پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام. ش12. صص۱-۲۰.
- الیاده، میرچا (1382). اسطوره، رؤیا، راز. ترجمة رؤیا منجم. چ۳. تهران: علم.
- ایمان‌پور، محمدتقی؛ زرین‌کوب، روزبه و شهناز حجتی نجف‌آبادی (1391).«نقش حکومت‌های محلی ایرانی‌نژاد شرق آسیای صغیر در شکل‌گیری اندیشة بازیابی امپراتوری هخامنشی نزد اشکانیان». مجلة مطالعات تاریخ فرهنگی. پژوهش‌نامة انجمن ایرانی تاریخ. س۳. ش۱۱. صص1-12.
- _____ (1392). «اندیشة بازیابی امپراتوری هخامنشی در میان ساسانیان و نقش اشکانیان در این انتقال». فصلنامة تاریخ اسلام و ایران. دانشگاه الزهرا. س۲۳. ش17. صص25-45.
- ایمان‌پور، محمدتقی (1393). «نگاهی دوباره بر اهمیت تاریخ ساسانیان طبری: یک مطالعة تطبیقی». طبری‌پژوهی. به‌همت محمدحسین ساکت. چ۱. تهران: خانۀ کتاب.
- بریان، پیر (1386). وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی در شاهنشاهی هخامنشی. ترجمۀ ناهید فروغان. چ1. تهران: اختران.
- _____ (1387). امپراتوری هخامنشی. ترجمۀ ناهید فروغان. چ۳. تهران: فرزان روز.
- بویس، مری (1386). زردشتیان. ترجمۀ عسگر بهرامی. چ۹. تهران: ققنوس.
- بویس، مری؛ ویلیامز، آلن؛ کرین بروک، فیلیپ جی و جان هیلنز (1388). جستاری در فلسفۀ زردشتی (مجموعه مقالات). ترجمة سعید زارع، سیدسعیدرضا منتظری و نیلوفرالسادات نواب. چ۱. تهران: نشر دانشگاه ادیان و مذاهب.
- بهرامی، روح‌الله (1382). «گفتمان انتقادی در تاریخ‌نگاری مسعودی». دانش تاریخ و تاریخ نگاری اسلامی. حسن حضرتی. چ۱. قم: موسسة بوستان کتاب.
- _____ (1392). «تاریخ‌نگاری منقّش و مصوّر در عهد ساسانیان (پژوهشی در ماهیت و شناخت کتاب الصّور یا صور ملوک بنی‌ساسان)». فصلنامة تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری. دانشگاه الزهرا. دورۀ 23. ش11. صص27-57.
- پلوتارک (1387). حیات مردان نامی. ترجمة رضا مشایخی. ج۱. چ۵. ققنوس.
- پیرنیا، حسن و عباس اقبال آشتیانی [بی‌تا]. تاریخ ایران (از آغاز تا انقراض قاجاریه). به‌کوشش دکتر محمد دبیرسیاقی. کتابخانة خیام.
- تفضلی، احمد (1386). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به‌کوشش ژاله آموزگار. چ۵. تهران: سخن.
- _____ (1387). جامعة ساسانی. ترجمۀ مهرداد قدرت دیزجی. چ۱. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- تویین بی، آرنولد (1370). مورخ و تاریخ. ترجمة حسن کامشاد. چ۱. تهران: خوارزمی.
- جعفری دهقی، محمود (1391). بازشناسی منابع و مآخذ تاریخ ایران باستان. چ۳. تهران: سمت.
- حضرتی، حسن (1389). «تاریخ‌نگاری ایران باستان؛ چیستی و چرایی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش145. صص۳۳-۳۹.
- دریایی، تورج (1390). شاهنشاهی ساسانی. ترجمة مرتضی ثاقب‌فر. چ۵. تهران: ققنوس.
- _____ (1391). ناگفته‌های امپراتوری ساسانیان (مجموعه مقالات). ترجمة آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی. چ۱. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
- دیاکونوف، ا.م (1383). تاریخ ماد. ترجمۀ کریم کشاورز. چ۷. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- _____ (1390). تاریخ ایران باستان. ترجمۀ روحی ارباب. چ6. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- دیودور سیسیلی (1384). کتابخانة تاریخی. ترجمة اسماعیل سنگاری و حمید بیکس شورکایی. چ۱. تهران: جامی.
- رزمجو، شاهرخ (1389). استوانة کوروش بزرگ (تاریخچه و ترجمة کامل متن). چ۱. تهران: فرزان روز.
- رضوی، مسعود (1383). گسترۀ تاریخ. چ۱. تهران: هرمس.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1381). تاریخ در ترازو. چ۷. تهران: امیرکبیر.
- _____ (1390). تاریخ مردم ایران (ایران قبل از اسلام). چ13. تهران: امیرکبیر.
- ژینیو، فیلیپ (1386). ارداویراف‌نامه. ترجمه و تحقیق ژاله آموزگار. چ۳. تهران: معین- انجمن ایران‌شناسی فرانسه.
- سنگاری، اسماعیل و علیرضا کرباسی (1394). «شکل‌گیری نخستین بنیادهای جهانی شدن در عصر هخامنشی با رویکردی دینی». مجلۀ پژوهش‌های تاریخی. دانشگاه اصفهان. س۵۱. دورۀ جدید. س۷. ش۱ (پیاپی 25). صص۶۳-۸۴.
- شارپ، رلف نارمن (1382). فرمان‌های شاهنشاهان هخامنشی. تهران: موسسۀ فرهنگی و انتشاراتی پازینه.
- شاکد، شائول (1387). تحول ثنویت. ترجمۀ سیداحمدرضا قائم‌مقامی. چ۱. تهران: ماهی.
- شیپمان، کلاوس (138۶). مبانی تاریخ پارتیان. ترجمۀ هوشنگ صادقی. چ۱. تهران: فروزان روز.
- عرفان‌منش، جلیل (۱۳۸۹). «اهمیت تاریخ‌آموزی و تاریخ‌نگاری». همشهری. س۱۸. ش5134. ص۱۰.
- عریان، سعید (1382). راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه (پهلوی- پارتی). چ۱. تهران: نشر سازمان میراث فرهنگی کشور.
- علی‌یف، اقرار (1388). پادشاهی ماد. ترجمۀ کامبیز میربها. چ۱. تهران: نشر ققنوس.
- فرای، ریچارد نلسون (1380). تاریخ باستانی ایران. ترجمۀ مسعود رجب‌نیا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- قدرت دیزجی، مهرداد (1391). «تاریخ هخامنشی در منشور کوروش». فصلنامۀ تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری. دانشگاه الزهرا. دورۀ 22. ش10. صص75-102.
- کالج، مالکوم (1388). اشکانیان (پارتیان). ترجمة مسعود رجب‌نیا. چ۴. تهران: هیرمند.
- کالینگوود، رابین جورج (1385). مفهوم کلی تاریخ. ترجمة علی‌اکبر مهدیان. چ۱. تهران: اختران.
- کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید) (1980). انجمن پخش کتب مقدس.
- کخ، هاید ماری (1380). از زبان داریوش. ترجمة پرویز رجبی. چ۶. تهران: کارنگ.
- کریستن‌سن، آرتور (1350). کارنامۀ شاهان. ترجمة باقر امیرخانی و بهمن سرکاراتی. تبریز: دانشگاه تبریز.
- _____ (۱۳۸۱). کیانیان. ترجمۀ ذبیح‌الله صفا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- _____ (1384). ایران در زمان ساسانیان. ترجمة رشید یاسمی. تهران: نشر صدای معاصر.
- کلیما، اوتاکر (1371). تاریخچۀ مکتب مزدک. ترجمة جهانگیر فکری ارشاد. تهران: توس.
- _____ (1386). تاریخ جنبش مزدکیان. ترجمۀ جهانگیر فکری ارشاد. چ2. تهران: توس.
- کورت، آملی (1389). هخامنشیان. ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر. چ۶. تهران: ققنوس.
- کوک، جان مانوئل (1387). «ظهور هخامنشیان و بنیان‌گذاری امپراتوری هخامنشی». تاریخ ایران: دورة هخامنشیان (از مجموعة تاریخ کمبریج). به‌سرپرستی ایلیا گرشویچ. ترجمة مرتضی ثاقب‌فر. ج۲. ق۲. چ۲. تهران: جامی.
- کولپ، کارستن (1389). سیر اندیشۀ دینی (از مجموعۀ تاریخ ایران کمبریج). به‌سرپرستی احسان یارشاطر. ترجمۀ حسن انوشه. ج3. ق2. چ5. تهران: امیرکبیر. صص239-281.
- کیانی هفت‌لنگ، کیانوش (1381). ایران‌شناسی. چ۱. تهران: توس.
- گارسویان، نینا (1383). بیزانس و ساسانیان (از مجموعۀ تاریخ کمبریج). به‌سرپرستی احسان یارشاطر. ترجمۀ حسن انوشه. ج۳. ق۱. چ۴. امیرکبیر.
- گرشویچ، ایلیا (1387). تاریخ ایران دورۀ ماد (از مجموعۀ تاریخ ایران کمبریج). ترجمة بهرام شالگونی. چ۱. تهران: جامی.
- گسنوفون (1386). کوروش‌نامه. ترجمۀ رضا مشایخی. چ۶. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- لنسکی، گرهارد و جین لنسکی (1374). سیر جوامع بشری. ناصر موفقیان. تهران: شرکت انشارات علمی و فرهنگی.
- لوکرنین، و.گ (1389). نهادهای سیاسی، اجتماعی و اداری، مالیات‌ها و دادوستد (از مجموعۀ تاریخ ایران کمبریج). به‌سرپرستی احسان یارشاطر. ترجمۀ حسن انوشه. ج3. ق2. چ5. تهران: امیرکبیر. صص71-145.
- مجتبایی، فتح‌الله (1388). «سویه‌های تاریخ‌نگاری دینی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش136. صص۱۰-۱۸.
- مجیدزاده، یوسف (1388). «تاریخ سیاسی». تاریخ و تمدن بین‌النهرین. ج۱.تهران: نشر مرکز نشر دانشگاهی. چاپ دوم
- ملاصالحی، حکمت‌الله (1387). باستان‌شناسی در بوتۀ معرفت‌شناختی. چ۱. تهران: نشر مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
- موسی خورنی (1380). تاریخ ارمنیان. ترجمة ادیک باغداساریان (ا. گرمانیک). چ۱. تهران: ادیک باغداساریان.
- میراحمدی، مریم (1369). کتاب‌شناسی تاریخ ایران در دوران باستان. تهران: امیرکبیر.
- نارمن شارپ، رولف (1342). فرمان‌های شاهنشاهان هخامنشی. تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی.
- نولدکه، تئودور (1378). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان. ترجمۀ عباس زریاب. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- نیولی، گراردو (1393). زردشت در تاریخ. ترجمة مهدیه چراغیان. چ۱. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
- ولسکی، یوزف (1383). شاهنشاهی اشکانی. ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر. تهران: ققنوس.
- ویسهوفر، یوزف (1389). قیام گئوماته و آغاز پادشاهی داریوش اول. ترجمۀ هوشنگ صادقی. چ۲. تهران: کتاب آمه.
- _____ (1390). ایران باستان. ترجمة مرتضی ثاقب‌فر. چ۱۱. تهران: ققنوس.
- وینتر، انگلبرت و بئاته دیگناس (1386). روم و ایران. ترجمة کیکاووس جهانداری. چ۱. تهران: فرزان روز.
- هرودوت (1378). تواریخ. ترجمۀ عیسی مازندرانی. چ۲. تهران: افراسیاب.
- _____ (۱۳۹۳). تاریخ هرودوت: مادها و هخامنشیان تا فرجام کوروش کبیر. ترجمة اسماعیل سنگاری. چ۱. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
- یارشاطر، احسان (۱۳۸۳). تاریخ روایی ایران (از مجموعۀ تاریخ ایران کمبریج). به‌سرپرستی احسان یارشاطر. ترجمة حسن انوشه. ج۳. ق۱. چ۴. تهران: امیرکبیر. صص 9-95 (پیشگفتار)؛ صص449-587.
- Ashouri, D. (2003). “Nietzsche and Persia”. In Encyclopaedia Iranica .edited by E. Yarshater.
- Boyce, M. (1957). “The Parthian gōsān and the Iranian minstrel tradition”. Journal of the Royal Asiatic Society. Pp. 10-45.
- Cameron, A. (1969). “Agathias on the sassanians”. Dumborton Oaks Papers. vol. 23. pp. 67-183.
- Cameron, George. G. (1955). “Ancient Persia”. In The Idea of History in the Ancient near East. Ed. Robert C. Dentan. American oriental Society Series. New Haven: Yale University Press.
- Ctésias de Cnide (2005). Persika et Indika. Traduit Par D. Lenfant. Les Belles lettres. Paris.
- Dentan, Robert C. (ed.) (1955). The Idea of History in the Ancient near East. American Oriental Series. New Haven: Yale University Press.
- Dewald, C. and J. Marincola (eds.) (2006). The Cambridge Companion to Herodotus. Cambridge University Press.
- Jacoby, F. (1958). Die Fragmente der griechiscben Historiker. Vol. III. Leiden. pp. 367-547.
- Klima, O. (1968). Wie sah die persische Geschichts Schreibung in der vorslamischen period aus? ArOr. 36. S. 213-232.
- Momigliano, A. (1990). “Persian Historiography, Greek Historiography and Jewish Historiography”. The Classical Foundation of Modern Historiography. University of California Press, Berkley, Los Angeles, London. pp. 5-28.
- Shapur Shahbazi, A. (1977) “Traditional Date of Zoroaster’s explained”. Bulletin of the school of oriental and African studies. University of London. Vol. 40. No.1. p. 69.
- _______ (2001). “Early sasanians claim to Achaemenid Heritage”. Name–ye Iran-e Bastan. No. 1. P.69.
- Wiesehofer, j. (1978). Der Aufstand Gaumatas und die Anfange Darios I. Habelts Dissertations drucke: Reihe Alte Geschichte 13. Bonn.
- Yarshater, E. (1971). “Were the sasanians Heirs to the Achaemenids?” La Persia nel Medioevo. Accademia Nazionale dei Lincei. Roma. pp. 517-531.
)