دوره 32 (1401)
دوره 31 (1400)
دوره 30 (1399)
دوره 29 (1398)
دوره 28 (1397)
دوره 27 (1396)
دوره 26 (1395)
دوره 25 (1394)
دوره 24 (1393)
دوره 23 (1392)
دوره 22 (1391)
دوره 21 (1390)
دوره 20 (1389)
دوره 19 (1388)
موضوعات = تاریخ تحولات جهان اسلام
تعداد مقالات: 49
تاریخ گذاری یک رخداد: پیدایشِ شهر «سلمیه» در منابع اسماعیلی و غیراسماعیلی
دوره 29، شماره 41 ، خرداد 1398، ، صفحه 9-25
چکیده
فتح سلمیه در راستای فتوحات شام در دوران عمر بن خطاب صورت گرفت و این شهر یکی از توابع حمص بوده است. با وجود این، ساکنان این شهر تا دورة عباسی همواره بر دین مسیحیت بوده اند، لذا می توان گفت که آغاز تاریخ ... بیشتر
تجهیزات جنگی امام حسین(ع) و یارانش در واقعة عاشورا
دوره 29، شماره 41 ، خرداد 1398، ، صفحه 49-69
چکیده
واقعۀ عاشورا از جنبه‌های مختلفی بررسی و مطالعه شده و با این حال زوایای مبهمی از آن دغدغة پژوهشگران این عرصه است. از جملة این جنبه‌ها واکاوی هدف و فلسفة قیام حسینی است و ردّ یا اثبات آرای مطرح در این مسئله ... بیشتر
بررسی تاریخی جهاد ابتدایی در عصر رسول خدا(ص)
دوره 29، شماره 41 ، خرداد 1398، ، صفحه 91-116
چکیده
نبردهای پیامبر(ص) موضوع تحقیقات بسیاری بوده است. این تحقیق به سهم خود تلاش می‌کند به بررسی غزوات و مقایسه آن با جهاد ابتداییِ مصطلحِ ابواب فقهی یعنی؛ جهاد برای توسعه و گسترش اسلام پرداخته، تصویری واقعی ... بیشتر
ارزش‌داوری‌های تاریخیِ ناهمگن درباره اصحاب خاص امام سجاد(ع)
دوره 29، شماره 41 ، خرداد 1398، ، صفحه 163-187
چکیده
روایت‌ها و گزارشهای گوناگونی دربارة اصحاب خاصِ امام سجاد(ع) در منابع حدیثی و رجالی امامیان نقل شده است. برخی برپایة این گزارش‌ها جایگاه و مقامات خاصی برای این گروه از اصحاب در تاریخ حدیث امامیه لحاظ ... بیشتر
اولین پنداره های عالمان مسیحی از ویژگیهای فردی پیامبر اسلام (ص)
دوره 28، شماره 40 ، اسفند 1397، ، صفحه 9-31
چکیده
ظهور دین اسلام و گسترش سریع آن در جهان، با واکنش مسیحیان روبه‌رو شد زیرا آنان اسلام را دینی رقیب می‌دانستند. نخستین موضعگیریها، از سوی روحانیون کلیسا صورت گرفت. روحانیون و مبلّغان مسیحی در متون ... بیشتر
اوضاع اقتصادی ایالت قهستان در قرون نخستین اسلامی
دوره 28، شماره 40 ، اسفند 1397، ، صفحه 149-173
چکیده
قهستان یکی از ایالات مهم ایران در قرون نخستین هجری به شمار می رفت که نامش با خراسان عجین بود. این منطقه اگرچه در ساختار سیاسی و اداریِ بخشی از خراسان شمرده میشد اما در منابع متعدد جغرافیایی، واحد ... بیشتر
تحلیل گفتمان شیوه‌های گفتاری سران قریش با پیامبر(ص) در دوره مکی با تکیه بر نظریة تحلیل گفتمان ارنستو لکلوئو و شنتال موفه
دوره 28، شماره 38 ، شهریور 1397، ، صفحه 9-32
چکیده
بعثت رسول اکرم(ص) به ارائه گفتمان توحیدی انجامید که در اساس و بنیان با گفتمان بتپرستی رایج و هژمونی‌شده در جامعة عرب قبل از اسلام متفاوت بود. عدم سنخیت و همگرایی گفتمان‌های مذکور در جامعه مکّی، زمینه ... بیشتر
معیارهای سنجشِ نسبت جامعه با جاهلیت در نهج‌البلاغه
دوره 27، شماره 36 ، اسفند 1396، ، صفحه 33-48
چکیده
شناخت جاهلیت و متعلّقات جامعهشناختی آن از حیث ارتباط بسیار نزدیکش با جامعة صدر اسلام، اهمیت و ضرورت دارد. علاوه بر آن، ماهیت و ویژگیهای جاهلیت نشان میدهد که باید آن را نه منحصر به قبل از اسلام، ... بیشتر
اصول اندیشة سیاسی و نظریه «امامت قهریة» ابن‌جماعه، با تکیه بر کتاب تحریرالأحکام فی تدبیر أهل الإسلام
دوره 27، شماره 36 ، اسفند 1396، ، صفحه 111-134
چکیده
بدرالدین ابن جماعه (639-733 ه.ق) قاضیالقضات دمشق و قاهره، در روزگاری میزیست که مغولان به سرزمین‌های اسلامی حمله کردند و خلافت عباسیان را در بغداد منقرض نمودند. این رویداد، نگرانی شدیدی در میان ... بیشتر
سنخ‌شناسی عملکرد سیاسی زنان در دستگاه خلافت عباسی (132ـ 656 هـ.ق)
دوره 27، شماره 36 ، اسفند 1396، ، صفحه 135-159
چکیده
زنان در صحنة سیاست جهان اسلام، با توجه به سنت‌ها، عقاید و آموزههای دینی، موقعیت متفاوتی داشتهاند. با وجود بحث‌های فقهی و دینی گسترده در این زمینه، عصر عباسی نقطة عطفی در حیات سیاسی زنان به حساب می‌آید. ... بیشتر
پژوهشی در اصول و تکنیک‌های جرّاحی گوش، حلق و بینی در طبّ سنّتی دورۀ اسلامی (از قرن سوّم تا دوازده هجری)
دوره 27، شماره 34 ، شهریور 1396، ، صفحه 89-116
چکیده
در میان شعبه‌های متعدّد طبّ سنّتی دورۀ اسلامی، جرّاحی نیاز به تخصّص، تجربه و دقّت بسیار بالایی دارد. هدف از این پژوهش، یافتن اصول و تکنیک‌های ثابتِ مورد استفاده جرّاحان، از قرن سوّم تا دوازدهم هجری ... بیشتر
افول در اوج شکوه: بررسی تحلیلی مناسبات سلطان محمد فاتح و طبقه علمیه عثمانی
دوره 27، شماره 34 ، شهریور 1396، ، صفحه 117-138
چکیده
در ادوار پیش از سلطنت محمد دوم(855-886/1451-1481)، سیر تاریخی مناسبات دولت عثمانی و طبقه علمیه، به گونه‌ای پیش رفته بود که فارغ‌التحصیلان مدارس به‌واسطۀ دانش مدرسی و جایگاه دینی‌ـ اجتماعی خود، در دولت عثمانی ... بیشتر
بررسی عملکرد متکلمان شیعة امامی در مواجهه با چالش‌های تقریب مذاهب در عصر سلجوقی
دوره 27، شماره 33 ، خرداد 1396، ، صفحه 9-36
چکیده
قدرت‌یابی سلجوقیان (429-552 ق) در ایران و عراق و ائتلاف نیروهای سیاسی مذهبیِ اهل‌سنت (سلطنت و خلافت)، موجب رشد نفوذ حدیث‌گرایانِ سنی‌مذهب شد. همچنین دراثر عملکرد واگرایانه برخیمراکز علمی عصر و تقابل رویکرد ... بیشتر
نخستین نقش آفرینی سیاسی عیاران در بغداد قرن دوم هجری
دوره 26، شماره 31 ، آذر 1395، ، صفحه 5-18
چکیده
عَیّاران گروهی از جوانمردان فقیر و بی باک بودند که در تحولات بغداد عهد عباسی نقشی بسزا ایفا کردند؛ این گروه از افراد را به اقتضای محل ظهورشان به نامهای گوناگون و گاه مشابه شطّاران، زَواقیل، صَعالیک، ... بیشتر
تبیین تاریخی رابطه سیاست ، تجارت و زیارت در حجاز (قرن اول هجری قمری)
دوره 26، شماره 30 ، شهریور 1395، ، صفحه 93-112
چکیده
سیاست ،تجارت و زیارت در حجاز ، واژه هایی هستند که روابط بین آن ها بروز پدیده هایی را موجب شد ، که تبیین این روابط موضوع اصلی مقاله حاضر است . این پژوهش با تشریح وضعیت بازار های عرب مقارن ظهور اسلام و اهداف ... بیشتر
تاریخ چشم‌پزشکی مسلمانان تا قرن پنجم هجری
دوره 21، شماره 12 ، بهمن 1390، ، صفحه 23-49
چکیده
پزشکان مسلمان در مسیر شناخت و درمان بیماریهای چشم همت فراوان گماشتند. آنان در گام اول به مطالعه، بررسی و ترجمه کتب و مقالات چشم‌پزشکی متعلق به تمدن‌های دیگر نظیر یونانی، سریانی، هندی، ایرانی و غیره ... بیشتر
راهبردهایی برای مقابله با هنجارشکنی در عهد نبوی
دوره 21، شماره 12 ، بهمن 1390، ، صفحه 77-103
چکیده
مدینه پس از هجرت پیامبر (ص)،نیازمند تبیین روابط افراد و ایجاد فضایی برای تبلیغ دین اسلام بود. این امر به تعیینحدود آزادی افراد و گستره فضای سلوک آنان نیاز داشت.درمدینه آن سال‌ها، به‌سبب نبودتصوری روشن ... بیشتر
فتح آذربایجان و گرایش مردم آن به اسلام(22-35 هجری)
دوره 21، شماره 10 ، تیر 1390، ، صفحه 1-22
چکیده
حمله اعراب مسلمان به آذربایجان را از دو دیدگاه سیاسی و دینی می‌توان بررسی کرد؛ از لحاظ سیاسی، حمله‌های اعراب و فتح آذربایجان در سال 22 هجری و آغاز حکومت مسلمانان، برای اهالی آذربایجان تحمل‌ناپذیر بود، ... بیشتر
ضرب آیات قرآن کریم بر سکه‌های اسلامی عصر اموی و واکنش مسلمانان به آن
دوره 21، شماره 10 ، تیر 1390، ، صفحه 23-40
چکیده
با وجود آنکه بدون طهارت شرعی نباید آیات قرآن کریم را لمس کرد، آیات قرآن بر سکه‌های اسلامی در عصر عبدالملک‌بن‌مروان (حک:65 -86 هـ) ضرب شد و این اقدام واکنش‌هایی را در میان برخی قرّاء، فقها و علمای دین برانگیخت.مسأله ... بیشتر
جایگاه و اهمیت سکه در دعوت عباسی
دوره 20، شماره 7 ، آبان 1389، ، صفحه 45-65
چکیده
عباسیان در سال‌های پایانی دعوت خویش و در آستانه پیروزی نهایی بر امویان (132هـ.ق)، به ضرب سکه‌هایی با نقش برخی شعارهای انقلابی و تأکید بر نسبت با پیامبرخدا(ص) و ذکر آیه 23 سوره مبارکه شوری، پرداختند.آنان ... بیشتر
ریشه‌های بحران در روابط امین و مأمون
دوره 20، شماره 7 ، آبان 1389، ، صفحه 89-111
چکیده
در پی مرگ هارون‌الرشید در سال 193 هجری، خلافت عباسی به ورطه یک بحران سیاسی فرو غلطید و قلمرو آن با محوریت بغداد و مرو دو پاره شد.بیشتر تاریخ‌نگاران سده‌های آغازین اسلامی بر این باورند که تیرگی روابط میان ... بیشتر
برکه خان و بیبرس: تأثیر عوامل دینی- اقتصادی بر تعمیق روابط تجاری آلتین اردو و ممالیک
دوره 20، شماره 5 ، فروردین 1389، ، صفحه 85-101
چکیده
حکومت آلتین اردو از مهمترین هم‌پیمانان دولت ممالیک بود؛ هر دو با مغولان در ایران خصومت بسیار داشتند واین وجه مشترک در تحکیم روابط سیاسی و تجاری آنان تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشت.پس از مرگ مُنگوقا آن، به ... بیشتر
ایلاف قریش و تأثیر آن بر حیات اقتصادی و اجتماعی مکه در روزگاران پیش از اسلام
دوره 19، شماره 2 ، تیر 1388، ، صفحه 103-126
چکیده
ظهور قصی بن کلاب در عرصه ی سیاسی ـ اجتماعی مکه و اهتمام او در تجمیع قریش و تأسیس مناصب اجتماعی این شهر، زمینه ورود این منطقه را به عرصه مدنیت هموار کرد. بازرگانان قریش که به حیث تحمس در دین و حفظ حرمت کعبه ... بیشتر
نخستین نظریه پرداز ارجاءبررسی تحلیلی نامه حسن بن محمد بن حنفیه درباره ارجاء
دوره 19، شماره 2 ، تیر 1388، ، صفحه 127-152