منصور عنبرمو
چکیده
مسئلۀ اصلی این مقاله چیستی منطق درونی، نگرش و رویکرد جریانهای اصلی اهل سنت کشور به مقوله سلفیگری است. دنیای اسلام همواره شاهد شکلگیری جریانهای مذهبی در شمایل مختلفی بوده است که هر یک در تلاشاند ...
بیشتر
مسئلۀ اصلی این مقاله چیستی منطق درونی، نگرش و رویکرد جریانهای اصلی اهل سنت کشور به مقوله سلفیگری است. دنیای اسلام همواره شاهد شکلگیری جریانهای مذهبی در شمایل مختلفی بوده است که هر یک در تلاشاند قرائتی متفاوت از دین به دست دهند. جریانهای مرتبط یا نماینده اهل سنت در ایران که عموماً در طیفهای جریانهای سیاسی ، مذهبی و یا تلفیقی از این دو دستهبندی میشوند، سابقه ظهور و فعالیت طولانی در تاریخ معاصر کشور را ندارند و به دنبال گشایش فضای سیاسی و مذهبی پس از انقلاب اسلامی، در مناطق غرب و شرق کشور تشکیل شدند و به فعالیت سیاسی و اجتماعی روی آوردهاند. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که مدلول و مثال سلفیگری در ایران امروز در میان جریانهای اصلی اهل سنت به چه صورتی قابل تبیین است؟ نگارندۀ این تحقیق از برنامۀ پژوهشی «لاکاتوش» به عنوان روش تحقیق بهره برده و تلاش کرده است جریانهای عمدۀ اهل سنت کشور را به مثابه یک «برنامه پژوهشی سلفیت» مورد پرسمان قرار دهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که جریانهای جماعت تبلیغ، جماعت دعوت و اصلاح و مکتب قرآن، به عنوان جریانهای عمده اهل سنت ایران، در چارچوب برنامۀ پژوهشی سلفیت به تبیین قرائت خود از نظر و عمل مذهبی و سیاسی پرداختند. بنابراین بررسی کیفیت خوانش این جریانها از سلفیگری به عنوان یکی از ابزارها و منابع هویتساز در راستای اعلام موجودیت در فضای سیاسی-مذهبی اهل سنت کشور، در اشکال مختلف موضوعیت مییابد. با وجود همنوایی این جریانها با سلفیگری، به دلیل جرح و تعدیلهای نظری و همچنین تأثیرپذیری از شرایط عینی سیاسی و اجتماعی ملی و فراملی این جریانها، از هستۀ سخت سلفیگری که دارای مؤلفههای اساسی چون تکوارگی هویتی، ظاهرگرایی تفسیری، حدیثگرایی صرف، تفسیر افراطی از توحید، جهادگرایی، خشونت، تکفیر دیگر مذاهب، جزمیت اجتماعی و آرمانگرایی مبتنی بر سیاست نجات است، خارج شده و به قرائتی خاص از سلفیگری از نوع میانهرو با مؤلفههای خاص خود در برنامه پژوهشی سلفیت روی آوردهاند.
