تاریخ اسلام و ایران - فهرست مقالات

فرشبافی در آذربایجان از قدمت دیرینه ای برخوردار است. در دورۀ قاجار با انتخاب تبریز به عنوان مقر ولیعهد و مرکز مبادلات با روسیه و کشورهای غربی، آذربایجان به یکی از آبادترین مناطق کشور تبدیل شد. در ... بیشتر فرشبافی در آذربایجان از قدمت دیرینه ای برخوردار است. در دورۀ قاجار با انتخاب تبریز به عنوان مقر ولیعهد و مرکز مبادلات با روسیه و کشورهای غربی، آذربایجان به یکی از آبادترین مناطق کشور تبدیل شد. در این دوره صنعت فرش آذربایجان متأثر از موقعیت ممتاز اقتصادی و تجاری مذکور و به تبع آن ویژگی های طبیعی و اقلیمی مناسب آن منطقه، از رونق خوبی برخوردار شد. گفتنی است نه تنها تولید این کالا پیشرفت قابل ملاحظه ای کرد، بلکه تجارت آن نیز گسترش یافته و این ایالت سهم عمده ای از تولید و صادرات فرش کشور را به خود اختصاص داد. نگارندۀ این پژوهش در نظر دارد با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای، به بررسی مسئلۀ اصلی تحقیق یعنی وضعیت و سیر تحول تولید و تجارت فرش در آذربایجان در دوره قاجار بپردازد. براساس یافته های پژوهش، در نیمۀ اول قرن نوزده میلادی فرشبافی در آذربایجان عموماً حرفه ای روستایی بوده که توسط روستاییان، ایلات و معدود بافنده‌های شهری در کارگاه های خانگی به صورت محدود تولید می شد و به عنوان یک کالای تجاری داخلی مطرح بوده است. البته از نیمۀ دوم این قرن با سرمایه گذاری تجار تبریز و شرکت خارجی در صنعت فرش آن منطقه و به کار افتادن کارگاه های بزرگ قالیبافی و سازماندهی نسبی تولید و تجارت، نه تنها حجم تولید فرش افزایش قابل ملاحظه ای یافت، بلکه ارزش صادرات و تجارت آن نیز رونق قابل توجهی پیدا کرد. فرش آذربایجان در اواخر دورۀ قاجار علاوه بر کشورهای هم‌جوار چون روسیه و ترکیه، در مقیاس بالا به بازارهای اروپا و آمریکا نیز صادر میشد.

بررسی کارکرد تجاری راه‏سازی عصر ناصری در ایالت مازندران

علی رستم نژاد نشلی؛ اصغر منتظرالقائم؛ ابوالحسن فیاض انوش

دوره 28، شماره 38 ، شهریور 1397، ، صفحه 33-64

https://doi.org/10.22051/hii.2017.10703.1168

چکیده

در عصر قاجار مازندران از حیث تجاری برای حاکمیت دارای اهمیتی دوگانه بود: اول، نزدیک‏ترین ایالتِ غنی در تولید مواد غذایی به پایتخت بود. دوم، نزدیک‏ترین راه ارتباطی دارالخلافة تهران با دریای مازندران ... بیشتر در عصر قاجار مازندران از حیث تجاری برای حاکمیت دارای اهمیتی دوگانه بود: اول، نزدیک‏ترین ایالتِ غنی در تولید مواد غذایی به پایتخت بود. دوم، نزدیک‏ترین راه ارتباطی دارالخلافة تهران با دریای مازندران ــ که مسیر تجارت ایران با عمده‏ترین شریک تجاری ایران یعنی روسیه بودــ از این ایالت می‏گذشت. علاوه بر این، مازندران دارای مزیت نسبی در تولید برخی اقلامِ خامِ صادراتی و ارزآوری چون برنج، پنبه، ابریشم و چوب بود. به همین دلایل توسعة راه‏ های مازندران متغیرِ مهمی در توسعة اقتصاد محلی، منطقه‏ ای و ملی به حساب می‏ آمد.در دوره ناصرالدین‏ شاه علی‌رغم چالش ‏های سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی در توسعه راه‏ های مازندران، پس از یک رشته مطالعات مقدماتی توسط مهندسان راه ‏سازی از بین سه راه موجود هزارچم، لاریجان و سوادکوه، حکومت با ملاحظة حفظ امنیت سیاسی و اقتصادی پایتخت تصمیم به توسعه و ترمیم راه لاریجان گرفت و هزینة سنگینی صرف این کار نمود.این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، براساس داده‏ های آماری و با ترسیم نمودارها به بررسی تأثیر سیاست‏ های راه‏ سازی ناصرالدین شاه بر تجارت مازندران می‏ پردازد. یافته‏ های پژوهش نشان می‏ دهد پس از پایان اقدامات راه‏سازی، میزان واردات و صادرات ایالت مازندران افزایش یافت. از دیگر پیامدهای سیاست‏ های راه‏ سازی این دوره بر تحولات تجاری مازندران، افزایش تعداد کاروان سراهای تجاری، رشد و توسعة بازار شهرهای بارفروش، ساری و اشرف بود.

تبیین تاریخی رابطه سیاست ، تجارت و زیارت در حجاز (قرن اول هجری قمری)

امین رضا توحیدی؛ مصطفی پیرمرادیان؛ سید اصغر محمودآبادی؛ اصغر منتظرالقائم

دوره 26، شماره 30 ، شهریور 1395، ، صفحه 93-112

https://doi.org/10.22051/hii.2016.2503

چکیده

سیاست ،تجارت و زیارت در حجاز ، واژه هایی هستند که روابط بین آن ها بروز پدیده هایی را موجب شد ، که تبیین این روابط موضوع اصلی مقاله حاضر است . این پژوهش با تشریح وضعیت بازار های عرب مقارن ظهور اسلام و اهداف ... بیشتر

مناسبات تجاری جمهوریهای ونیز و جنوا با ایران عصر ایلخانی

ناصر صدقی؛ ولی دین پرست؛ سعیده صوری

دوره 25، شماره 26 ، شهریور 1394، ، صفحه 49-69

https://doi.org/10.22051/hii.2015.2062

چکیده

یکی از تحولات عصر مغول در عرصه جغرافیای سیاسی قرار گرفتن آسیای میانه، دشت قپچاق، ایران، قفقاز و آناتولی تحت حاکمیت مغولان بود. از نتایج بلافصل چنین دگرگونی ای در نواحی مذکور، گسترش مناسبات تجاری و بازرگانی ... بیشتر یکی از تحولات عصر مغول در عرصه جغرافیای سیاسی قرار گرفتن آسیای میانه، دشت قپچاق، ایران، قفقاز و آناتولی تحت حاکمیت مغولان بود. از نتایج بلافصل چنین دگرگونی ای در نواحی مذکور، گسترش مناسبات تجاری و بازرگانی بین اقوام و ملل مختلف آسیایی بود که طی چندین دهه آینده آثار آن به سرزمین های غربی آسیا از جمله به اروپا هم رسید. در چنین وضعیتی یکی از فعال ترین مناطقی که در وضعیت گسترش مناسبات تجاری بین آسیا و اروپا آن هم با محوریت ایران ظاهر شد، دولت شهرهای ایتالیایی ونیز و جنوا بود که پرداختن به چگونگی مناسبات تجاری این دولت شهرها با مراکز تجاری ایران و ایلخانان موضوع محوری پژوهش حاضر را شکل می دهد. موقعیت جغرافیایی ایران در حد فاصل ارتباط شرق و غرب و سیاست های ایلخانان در زمینه حمایت ویژه از تجارت و جلب تجار اروپائی موجب روی آوردن تجار ونیزی و جنوایی به ایران شد. همچنان که در سوی دیگر توسعه کارگاههای ابریشم بافی در شهرهای ایتالیا و نیاز مبرم به ابریشم خام آسیا در کنار سایر تولیدات مشرق زمین نظیر ادویه جات و دیگر مواد خام تولیدی، انگیزه های قدرتمندی برای توجه تجار جمهوری های ونیز و جنوا به مراکز تجاری ایران بود. به طوری که آنان از یک سو پارچه های کتانی، نخی و پشمی و چوب، فلز، شمش های طلا و نقره را از اروپا به آسیا وارد کرده و از دیگر سو محصولات و کالاهایی چون ابریشم خام ایران و چین، ادویه هند، زعفران، زاج و پنبه و بردگان دشت های قپچاق را به اروپا منتقل می ساختند.

بررسی روابط تجاری ایران و کمپانی هند شرقی انگلستان در دوره‌ی زندیه، براساس تئوری سیستمی

محمدکریم یوسف جمالی؛ سهیلا ترابی فارسانی؛ هدایت بهنام پور

دوره 24، شماره 24 ، اسفند 1393، ، صفحه 159-178

https://doi.org/10.22051/hii.2015.811

چکیده

انطباق نظریات جامعهشناسی با موضوعات تاریخی، با دشواریهایی که دارد، کاری است که تاریخنگاری جدید باید برای پویایی و پرهیز از فقط نقل رویدادهای تاریخی درپیش گیرد و از نتایج مطالعات رشتههای دیگر، ... بیشتر

روابط تجاری ایران و جنوا در دوره‌ی ایلخانان

محمد رضائی؛ علیرضا کریمی

دوره 23، شماره 18 ، مرداد 1392، ، صفحه 51-68

https://doi.org/10.22051/hii.2014.770

چکیده

موقعیت مناسب دولت‌شهر جنوا و همکاری در جریان جنگ‌های صلیبی و تحول در تجارت از لحاظ تشکیلات و شیوه در آستانه‌ی تشکیل امپراتوری مغول، باعث شکل‌گیری مرحله‌ی جدیدی از تجارت بین‌قاره‌ای شد. تجارت ... بیشتر

کانون‌‌های تجارت ابریشم ایران در دوره تیموریان و ترکمانان (قرن نهم هجری)

ولی دین پرست

دوره 21، شماره 11 ، آبان 1390، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22051/hii.2013.654

چکیده

ابریشم از تولیدات مهمی بوده که در طول تاریخ بشر در تجارت جهانی ارزش زیادی داشته است. از دوره ایلخانان صادرات ابریشم ایران به اروپا رونق گرفت. هر چند با سقوط این حکومت برای مدتی کوتاه در صدور این کالا وقفه‌ای ... بیشتر ابریشم از تولیدات مهمی بوده که در طول تاریخ بشر در تجارت جهانی ارزش زیادی داشته است. از دوره ایلخانان صادرات ابریشم ایران به اروپا رونق گرفت. هر چند با سقوط این حکومت برای مدتی کوتاه در صدور این کالا وقفه‌ای ایجاد شد، با روی کار آمدن تیموریان و ترکمانان بار دیگر تولید و صادرات ابریشم رونق گذشته خود را باز یافت. در این دوره تبریز و سلطانیه به عنوان مهم‌ترین مراکز فروش ابریشم استرآباد، مازندران، گیلان، شیروان و شماخی درآمدند. در آناتولی نیز، بورسا به مرکز تجارت بین‌المللی ابریشم ایران تبدیل شد. در سایه افزایش تقاضای جهانی به ابریشم خام، قیمت آن در بازار‌های جهانی مدام در حال افزایش بود. تعداد زیادی از تجار ایرانی این کالای ارزشمند را به خارج از کشور صادر می‌کردند. بر اثر رفت‌و‌آمد زیاد کاروان‌ها عواید دولت از عوارض گمرکی ابریشم مدام در حال افزایش بود. گسترش تجارت ابریشم در این دوره نشان می‌دهد که این کالای تجاری تا چه حد در رونق اقتصادی و تجاری ایران مؤثر بوده است. در این نوشته تلاش می‌کنیم مراکز مهم تجارت ابریشم و رشد تجارت آن قرن نهم هجری و نحوه صدور این محصول را شرح دهیم؛ با این توضیح که در نتیجه فعالیت این مراکز، زمینه‌های گسترش تولید و تجارت ابریشم در دوره صفویه فراهم شد

تأثیر مسایل قندهار بر چالش‌‌های سیاسی میان صفویان و بابریان (932- 1108ه. ق)

بدرالسادات علیزاده مقدم

دوره 21، شماره 11 ، آبان 1390، ، صفحه 81-98

https://doi.org/10.22051/hii.2013.653

چکیده

حکومت بابریان بزرگ (932- 1118ه. ق) از ادوار درخشان در تاریخ شبه قاره هند است. اگر چه بابریان طلیعه قدرت‌گیری خود را به مدد همسایه بزرگ خود یعنی ایران عهد صفوی آغاز کردند، تا پایان دوره اورنگ زیب(1118ه. ق) در پوشش ... بیشتر

ابرام شاهرخ تیموری و قرایوسف قراقویونلو برای سلطه بر سلطانیه

محمدرضا رحمتی

دوره 21، شماره 9 ، فروردین 1390، ، صفحه 75-91

https://doi.org/10.22051/hii.2014.713

چکیده

در دهه‌های آغازین سده نهم هجری، شاهرخ تیموری برای حفظ سلطه بر سلطانیه و قرایوسف ترکمان برای کسب سلطه بر آن شهر تلاش داشتند.سلطانیه شهری خوش‌ آب و هوا با کشاورزی پررونق بود و جایگاه بازرگانی و سوق‌الجیشی ... بیشتر

برکه خان و بیبرس: تأثیر عوامل دینی- اقتصادی بر تعمیق روابط تجاری آلتین اردو و ممالیک

یونس فرهمند؛ قدریه تاج بخش

دوره 20، شماره 5 ، فروردین 1389، ، صفحه 85-101

https://doi.org/10.22051/hii.2014.676

چکیده

حکومت آلتین اردو از مهمترین هم‌پیمانان دولت ممالیک بود؛ هر دو با مغولان در ایران خصومت بسیار داشتند واین وجه مشترک در تحکیم روابط سیاسی و تجاری آنان تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشت.پس از مرگ مُنگوقا آن، به ... بیشتر حکومت آلتین اردو از مهمترین هم‌پیمانان دولت ممالیک بود؛ هر دو با مغولان در ایران خصومت بسیار داشتند واین وجه مشترک در تحکیم روابط سیاسی و تجاری آنان تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشت.پس از مرگ مُنگوقا آن، به دلیل اختلافات خان‌های مغول بر سر جانشینی جنگ داخلی ایجاد و سلسله نزاع‌هایی میان آنان و به گونه‌ای ویژه میان دو حکومت رقیب و هم مرز آلتین اردو به فرماندهی برکه‌خان و مغولان به رهبری هلاکو آغاز گردید.درگیری هلاکو با برکه بر سر قدرت و اقدام او به قتل و غارت شهرهای اسلامی خاصه بغداد و نابودی خلافت عباسی و نیز جانبداری از مسیحیان و بوداییان در تقابل با مسلمانان، خشم خان مسلمان آلتین اردو را به دنبال داشت و وجود دشمن مشترک هلاکو به نزدیکی و هم‌پیمانی دو حکومت اسلامی ممالیک و آلتین اردو انجامید.این مناسبات حسنه‌ی سیاسی روابط تجاری گسترده‌ای را نیز به دنبال داشت؛ حکومت ممالیک به دلیل درگیری در دو جبهه مغولان و فرنگان ناگزیر بود به تقویت نیروی نظامی خود بپردازد.از این‌رو بیبرس به تجارت برده از دشت قبچاق و بازارهای وابسته به آن در آسیای صغیر و سواحل دریای سیاه روی آورد.در مقابل، برکه نیز با هم‌پیمانی با بیبرس از مزایای ایجاد رابطه با حکومتهای هم‌پیمانِ نظیر بیزانس، سیسیل، آراگون و قشتاله بهره‌مند گردید.

طریقت و تجارت؛کارکردهای تجاری نقشبندیه در دوره تیموری

فریدون الهیاری؛ مرتضی نورائی؛ علی رسولی

دوره 19، شماره 4 ، بهمن 1388، ، صفحه 1-40

https://doi.org/10.22051/hii.2014.748

چکیده

این مقاله به بررسی رابطه ی میان طریقت نقشبندیه و فعالیتهای تجاری در عصر تیموریان (771-913ه.) می پردازد. توجه به اصول عقاید این طریقت، عوامل فکری زمینه ساز در فعالیتهای اقتصادی پیروان آن را روشن می کند. این ... بیشتر این مقاله به بررسی رابطه ی میان طریقت نقشبندیه و فعالیتهای تجاری در عصر تیموریان (771-913ه.) می پردازد. توجه به اصول عقاید این طریقت، عوامل فکری زمینه ساز در فعالیتهای اقتصادی پیروان آن را روشن می کند. این عوامل را می توان در چهار مفهوم خلوت در انجمن (صحبت)، ذکر خفی، خدمت، و کار دسته بندی کرد. وجود تعالیم معطوف به فعالیت های اقتصادی در طریقت نقشبندیه سه پیامد مهم داشت؛ نخست رواج و نفوذ گسترده ی آن در میان کشاورزان و پیشه وران به عنوان مهمترین نیروهای تولیدی، دوم حمایت تیمور و فرزندانش از آن، و سوم تدوین نگرشی مثبت به ثروت و قدرت. این پیامدها هم نیروهای تولیدی و هم حمایت های سیاسی را در اختیار نقشبندیان گذاشت. رهبران طریقت بدینوسیله توانستند نفوذ معنوی و مادی خود را در ماوراءالنّهر و خراسان گسترش دهند.سرزمین ماوراءالنّهر خاستگاه دولت تیموری، خاستگاه و مرکز قدرت خواجگان نقشبندی، نقطه ی تلاقی راههای مختلف تجاری و از مراکز محوری جاده ی ابریشم بود. این موقعیت، به علاوه ی عوامل پیشین، نقشبندیان را در تجارت این دوره بسیار فعال نمود.فعالیتهای پردامنه ی تجاری نقشبندیان در این دوره، سه تأثیر مهم بر این طریقت گذاشت. اولاً طریقت نقشبندی در طول جاده ی ابریشم، در آسیای مرکزی و ترکستان شرقی تا مرزهای چین گسترش یافت، ثانیاً رهبران نقشبندی را به ثروت، مکنت و نفوذی رساند که تا آن زمان دنیاگرایی در میان طریقت های تصوف بی سابقه بود، این مسأله در اواخر قرن نهم، مباحث و مجادلاتی را، پیرامون رابطه ی طریقت با فعالیت های اقتصادی، موجب گردید. سومین پیامد، تأثیر مصیبت باری بود که بر رهبران طریقت نقشبندی در نیمه ی دوم قرن نهم و اوایل قرن دهم یعنی خاندان احرار، گذاشت. آنان در نتیجه ی بالا گرفتن نفوذ اقتصادی و پیوندهای وثیق با دولت تیموری، ناگزیر در سرنوشت نهایی این دولت نیز سهیم شدند، برخی از آنها از دم شمشیر ازبکان گذشتند و بازماندگانشان نیز آواره ی سرزمین های دیگر شدند. بررسی آغاز و پایان پیوند میان طریقت نقشبندی و تجارت در دوره ی تیموری، روایتی موردی از مسأله ی مهم چگونگی رابطه ی اقتصاد و طریقت در تاریخ ایران است

اوضاع اجتماعی و اقتصادی تبریز عصر صفوی

نصرالله پورمحمدی املشی

دوره 19، شماره 1 ، فروردین 1388، ، صفحه 1-25

https://doi.org/10.22051/hii.2014.730

چکیده

تبریز،نخستین پایتخت صفویان،حتی بعد از انتقال پایتخت از این شهر به قزوین و اصفهان،همچنان از اهمیت سیاسی و اقتصادی برخوردار بود.اما موقعیت جغرافیایی و انتقال پایتخت و همچنین تهاجم عثمانی‌ها و بلایایی ... بیشتر

دوره 34 (1403)

دوره 33 (1402)

دوره 32 (1401)

دوره 31 (1400)

دوره 30 (1399)

دوره 29 (1398)

دوره 28 (1397)

دوره 27 (1396)

دوره 26 (1395)

دوره 25 (1394)

دوره 24 (1393)

دوره 23 (1392)

دوره 22 (1391)

دوره 21 (1390)

دوره 20 (1389)

دوره 19 (1388)

کلیدواژه‌ها = تجارت

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده