موسی سبزی؛ اسماعیل همتی ازندریانی؛ کاظم امیدی
چکیده
قلعۀ «شاه جُغَل» یا «جِقِلَه»[1] یکی از قلعه های کوهستانی منطقۀ زاگرس مرکزی است. موقعیت مکان گزینی آن به گونه ای است که بر سر یکی از مسیرهای ارتباطی دشت بروجرد به خرمآباد قرار ...
بیشتر
قلعۀ «شاه جُغَل» یا «جِقِلَه»[1] یکی از قلعه های کوهستانی منطقۀ زاگرس مرکزی است. موقعیت مکان گزینی آن به گونه ای است که بر سر یکی از مسیرهای ارتباطی دشت بروجرد به خرمآباد قرار دارد و در کوههای غربی دشت «سیلاخور» در دهانۀ تنگه «دره بیداد» بر بالای محیطی صخرهای ساخته شده است. از این قلعه اتاقک ها، آب انبار و راه پله هایی جهت دسترسی به آن و برخی آثار سفالی باقی مانده است. نکتۀ قابل تأمل در مورد این قلعه، مکان گزینی و قرارگیری آن در ارتفاعاتی مشرف به محیط پیرامونی است. بر این اساس، میتوان سؤالات کلیدی را با در نظر گرفتن بقایای معماری موجود و یافته های سطحی چنین مطرح کرد که: این قلعه مربوط به کدام دورۀ تاریخی است و ماهیت کاربری آن چیست؟ نگارندگان این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش میدانی (بررسی، مستندنگاری و مطالعات باستان شناختی) و مطالعات کتابخانه ای، درصدد ارائۀ پاسخی منطقی و علمی به سؤال مورد نظر بودند. نتایج پژوهش نشان میدهد که این قلعه بیش از هر چیزی کاربری امنیتی در جهت تأمین امنیت راه های ارتباطی-تجاری منطقه شرقی زاگرس مرکزی را داشته است. همچنین میتوان گفت با در نظر گرفتن شواهد باستانشناختی، این قطعه مربوط به دورۀ ساسانی است.[1]. Jeqela